İsa Karakaş

Çalışanlar, hangi sebeple olursa olsun ister kendi istekleri ile işten çıkmaları veya işveren tarafından çıkarılmaları hâllerinde SGK’ya bildirilmeleri zorunlu bulunmaktadır.

İşçiler hangi sebeple olursa olsun işten çıkmaları veya çıkarılmaları hâllerinde hak ettikleri hâlde kullanamadıkları senelik izin sürelerine ait ücretlere hak kazanmaktadır. Kullanılmayan senelik izin süreleri, kaç yıla ait olursa olsun tamamının ücretlerinin ödenmesi zorunludur.

İlk defa 5 yıl önce iş hukukumuzda yer verilen uzaktan çalışma; işçinin, işveren tarafından oluşturulan iş organizasyonu kapsamında “iş görme edimi”ni evinde ya da teknolojik iletişim araçları ile iş yeri dışında yerine getirmesi esasına dayalı ve yazılı olarak kurulan iş ilişki anlamına gelmektedir. Dolayısıyla bu düzenleme yeni çıkarılmış değildir. Sadece uygulamada tereddüt edilen usul ve esasları geçtiğimiz çarşamba günkü Resmî Gazete’de yayımlanan yönetmelikle belirlenmiştir.

Memur okuyucularımızdan çok sayıda sual gelmektedir. Bu sorulardan biri de Emekli Sandığı Kanununa tabi olarak engelli statüde işe giren memurların emekliliği ile ilgilidir.

Bugün 8 Mart Dünya Kadınlar Günü. İlk kez 8 Mart 1857 tarihinde ABD’de fitili ateşlenen ve çok sayıda kadın işçinin ölümüyle sonuçlanan kadınların hak talepleri, 1970 yılından beri Birleşmiş Milletler Örgütü tarafından “Dünya Kadınlar Günü” olarak kutlanmaktadır.

Sosyal devlet olmanın en önemli göstergelerinden biri de işsizlik sigortası uygulamasıdır. Ülkemizde işsizlik sigortası prim kesintileri 01 Haziran 2000 tarihinde başlamış olup, sigortalı işsizlere ilk ödeme 2002 yılı mart ayında yapılmıştır.

Hükûmet salgınla mücadelede hem toplum sağlığı hem de sosyal ve ekonomik hayata ilişkin birtakım tedbirler aldı. Bu tedbirlerden biri de işten çıkarıldığında işsizlik ödeneğine hak kazanamayan işçilere nakdî ücret desteği sağlanmasıdır. Diğer bir destek ise fesih yasağı kapsamındaki kişilere ücretsiz izne çıkarıldıkları dönem için İşsizlik Sigortası Fonu’ndan ve İŞKUR tarafından ödenmek üzere nakdî ücret desteği uygulamasıdır.

Genel olarak ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile zorlayıcı sebeplerle iş yerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılması veya süreklilik şartı aranmaksızın iş yerinde faaliyetin tamamen veya kısmen en az 4 hafta süreyle durdurulması hâllerinde, kısa çalışma yapılabilmektedir. Kısa çalışma uygulanan bu dönemde, sigortalılara çalışmadıkları dönem için kısa çalışma ödeneği ödenmektedir.

Genel olarak emeklilik için sigortalılık süresi, prim ödeme gün sayısı ve yaş şartı aranmaktadır.

Devlet memuru olarak çalışmakta olan okuyucularımızdan çok sayıda sual gelmektedir.

İşçi çalıştıran her işveren iş yeri tescili, sigortalı bildirimleri, her ay prim belgeleri verilmesi ile diğer çok sayıda yükümlülüğü SGK’ya karşı yerine getirmek zorundadır.

Koronavirüs (Covid-19) salgını tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de özellikle hizmetler sektörünü derinden sarsmıştır. Bu sektörde binlerce iş yeri ile milyonlarca çalışan ile aileleri zor durumda kalmıştır.

SGK tarafından malul sayılanlar, en kolay ve en erken emeklilik hakkına sahip olmaktadır. Keza normal emeklilikte yaş şartı ve belirli bir süre prim ile sigortalılık şartları varken malulen emeklilikte bu şartlar son derece daha basit ve azdır. Yaş şartı da yoktur.

Serbest Muhasebeci, Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve Yeminli Mali Müşavirlerin özellikle koronavirüs hastalığı sebebiyle karantinaya alınma veya yatarak tedavi görme münasebetiyle muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin “SGK Bildirimleri” kısmının SGK’ya yasal süresi içinde verilememesi durumunda işverenler hakkında idari para cezaları uygulanması, yapılandırma varsa bunun bozulması hatta teşviklerin riske girmesi gibi birçok mağduriyet söz konusu olabilmektedir. Konuyla ilgili Maliye’nin yapmış olduğu düzenlemelerin ardından SGK’da bu mağduriyetlerin giderilmesi için düzenleme yaptı.

85 yıldan beri çalışma hayatımızda yer alan kıdem tazminatına ilişkin uygulamaların yasal dayanağını eski İş Kanunu ve Yargıtay içtihatları teşkil etmektedir.

SGK uygulamasında bildirim ve süreler çok önemlidir. Sürenin geçirilmesi hâlinde genel olarak her yükümlülük için idari para cezaları uygulanmaktadır. Bu hususta maalesef iyi niyetli olmak da cezaları engellemiyor. SGK’ya karşı yükümlülüklerden biri de iş yerinde meydana gelen kaza ve hastalıkların en geç 3 günü içinde SGK’ya bildirilmesi zorunluluğudur.

Kıdem tazminatı bütün işçiler için hayati öneme sahip bulunmaktadır. Keza bu tazminat belki de işçinin hayatı boyunca eline tek seferde geçen en büyük toplu para niteliğindedir.

Emekli maaşı veya geliri almakta olan sigortalıların veya hak sahiplerinin ölümü hâlinde hak edip de alamadıkları tutarların SGK hesaplarına iadesini müteakip söz konusu miktarların vârislere ödenebilmesi mümkün bulunmaktadır. Bunun için;

Ekonomik şartların zorluğu ve emeklilik maaşlarının durumu sebebiyle çok sayıda emekli ya tekrar çalışmaya başlamakta ya da borçlanarak ihtiyaçlarını gidermeye çalışmaktadır.

Çalışma gücü kaybı, iş kazası ve meslek hastalığı sonucu sürekli iş göremezlik derecesi ve vazife malullük derecesi, erken yaşlanma ile ağır engellilik tespitine ilişkin SGK tarafından verilen kararlara bir dilekçe ile itiraz etmek mümkündür. SGK, yapılan itirazlarla ilgili gerekli değerlendirme yapılmak üzere en kısa sürede Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kuruluna göndermektedir.