İsa Karakaş

Sosyal Güvenlik Reformu ile birlikte kadınlara verilen en önemli hakların başında; doğum borçlanması ile emeklilik prim gün sayısının tamamlanması imkânı gelmektedir.

Sosyal Güvenlik Sistemimizde kadınlar lehine birçok pozitif ayrımcılık içeren düzenlemeler bulunmaktadır.

​Kanun gereği sözleşmeli er adayları, ön sözleşme yapılarak askerî eğitime alınmaktadır. Askerî eğitimi başarı ile tamamlayanlarla, dört yıldan fazla olmamak kaydıyla en az üç yıllık sözleşme yapılmaktadır.

Ülkemizde çalışan, öğrenim gören, iltica eden, ev alan ve diğer birçok sebeple milyonlarca yabancı gelmektedir. Ülkemizde bulunan yabancı uyruklu kişiler ile izinle Türk vadandaşlığından çıkarılanların SGK Genel Sağlık Sigortası hizmetlerinden yararlanıp yararlanmayacakları gelen sorulara da cevap olmak üzere bu yazımıza konu edinilmiştir.

Çocukların bedensel, zihinsel ve ahlaki gelişmeleri, eğitim ile güvenlikleri göz önünde bulundurularak iş mevzuatında çocuk çalıştırmada birtakım sınırlamalar ve kurallar getirilmiştir. Bu nedenle her işte çocuk işçi çalıştırmak mümkün değildir. Çalıştırılması mümkün olan işlerde ise birtakım hassasiyetlere uymak zorunlu bulunmaktadır.

​Ülkemizde engellilerin işçi olarak istihdamı, İş Kanununda öngörülen kota sistemi ile sağlanmaya çalışılmaktadır. Bu kota sistemi kapsamında özel sektör ve kamu iş yerleri farklı oranlarda engelli işçi çalıştırmak zorundadır. Aksi takdirde idari para cezası uygulanmaktadır.

Her gün yüzlerce Bağ-Kur’lu okuyucumuz ne zaman emekli olacaklarını sormaktadır. Tek tek her gelen soruyu cevaplamamız mümkün olmadığından Bağ-Kur’lu kadın ve erkek okuyucularımızın kendi kendilerine ne zaman emekli olacaklarını öğrenmeleri için aşağıdaki pratik tabloyu verdik.

Bazı hastalıklara ilişkin ilaçlar maalesef ülkemizde bulunmamaktadır. Bu nedenle bulunmayan hayati öneme sahip ilaçların yurt dışından temininin mümkün olup olmadığı hasta ve hasta yakınları tarafından sorulmaktadır.

​Devlet, emekliliği bulunmayan yaşlı vatandaşlara herhangi bir sigorta primi ödemesine gerek kalmadan sosyal yardımlar yapmaktadır. Bu kapsamda her yıl devlet bütçesinden bu yardımlar için kaynak ayrılmaktadır. Bağlanan aylıklar da her yıl artırılmaktadır.

​SGK, iş kazası hâlinde emeklilik için gerekli şartları aramadan birçok yardım sağlamaktadır. Bunlar; emeklilik mevzuatını içeren yardımlar, sigortalıya sürekli iş göremezlik geliri, hak sahiplerine ölüm geliri bağlanması, evlenme ve cenaze ödeneği verilmesidir...

​İş Kanunu’na göre, iş akdi feshedildikten sonra geçerli sebep gösterilmeden veya gösterilen sebebin geçerli olmadığının mahkeme kararıyla tespit edilmesi hâlinde, sigortalının, kararın kesinleşmesine kadar çalıştırılmadığı süre için en çok dört aya kadar ödenen ücret ve diğer haklardan tüm sigorta kollarına ait SGK primleri kesilmektedir.

Belirsiz süreli olarak bir işte çalışmakta olan işçinin, iş sözleşmesinin ister işveren tarafından ister ise işçi tarafından sona erdirilmek istenmesi hâlinde işçinin kıdemine göre değişen belirli bir süre önce karşı tarafa bildirilmesi gerekmektedir. Bildirim önelleri olarak adlandırılan bu süreler İş Kanunu’nda iş sözleşmesinin;

1999 yılında bir gece ansızın yürürlüğe konan yasa ile EYT/emeklilikte yaş engeline takılanlar için iktidar cenahında ilk somut adım Sayın Cumhurbaşkanı’mızın, Sosyal Politikalar Başkan Vekili ve aynı zamanda Başdanışmanı olan Sayın Prof. Dr. Vedat Bilgin’i görevlendirmesi ile başlanmış bulunmaktadır.

İş Kanunu’nda işverene, belirli durumlarda işçinin davranışlarından kaynaklanan nedenlerle iş sözleşmesini feshetme yetkisi verilmiştir.

SSK (4/1-a), Emekli Sandığı (4/1-c) ve Bağ-Kur’luların (4/1-b), emekli aylıkları farklı esaslara göre hesaplanmaktadır. (4/1-c) kapsamında yer alan memur ve diğer kamu görevlilerinin de tek tip emekli aylığı hesaplaması yoktur. Emekli Sandığı’na tabi çalışmanın olup olmamasına göre bir ayrıma tabi tutularak tamamen farklı bir şekilde aylık hesaplaması yapılmaktadır.

1999 yılında Marmara depremi esnasında üçlü koalisyon yönetimi tarafından yürürlüğe konan 4447 Sayılı Kanun ile sonradan getirilen “Yaş” engeli ile hemen hemen her aileyi ilgilendiren milyonlarca EYT mağduru oluşmuştur.

SGK’da tek bir emeklilik uygulaması yoktur.

Çalışanların tek gelir kaynağı elde ettikleri ücret ve bu ücrete bağlı alacak ve tazminatlardan oluşmaktadır. İşçinin ve ailesinin ayrıca toplumsal huzurun sağlanması için hukuk sisteminde işçi alacak ve tazminatları özel olarak korunmaktadır. Buna rağmen işçilerin alacaklarını ödememek için bazı işverenler devir, iş yerinin türünün değiştirilmesi, miras ve benzeri yollara başvurdukları bilinen bir gerçektir. Konuyla ilgili güncel yargı kararlarına bakıldığında işçi lehine olduğu görülmektedir.

​Medeni Kanunumuzda kayyumluğu gerektiren hâller düzenlenmiştir. Ayrıca Ceza Muhakemesi Kanununda da kayyumlukla ilgili düzenlemelere yer verilmiştir.

Gurbetçilerin yurt dışında geçen sürelerin Türkiye’de geçmiş sigortalılık süresi gibi değerlendirilmesi ve ülkemizden emekli olmalarını sağlayan hizmet borçlanmasının yeni hesaplama esaslarını önceki yazılarımızda ele almıştık. Gurbetçilerimizin talepleri doğrultusunda bu yazımızda en son yapılan değişiklikler sonrasında yeni başvuru işlemlerini izah edeceğiz...