İsa Karakaş

Hâlen TBMM’de görüşülmekte olan başta 2019 Torba Kanun ve diğer kanun tasarıları ile yapılması öngörülen değişiklik ve yenilikler konusunda başta EYT (emeklilikte sonradan yaş engeline takılanlar), stajyerler, emekliler, çalışanlar, anneler, esnaf ve sanatkârlar ile iş sahipleri büyük merak ve beklenti içinde bulunmaktadır. Değerli okurlarımızdan bu konularda gelen yüzlerce soruya topluca cevap mahiyetinde bu yazıyı kaleme aldık...

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) istatistiklerine bakıldığında, kayıt dışı çalışanların oranı halen yüzde 30’un üstünde seyretmektedir. Hâl böyle iken kaçak sigortalı olarak çalışırken iş kazası geçiren çok sayıda işçi bulunmaktadır.

​Emeklilik mevzuatı gerçekten son derece geniş ve karmaşık. Yazmış olduğum 50’den fazla kitap arasında beni en çok zorlayan kitabım Emeklilik Uygulaması ve Davaları El Kitabı oldu. Keza emeklilik ile ilgili o kadar çok değişik konular ve bilinmeyenler var ki… gerçekten işin içinden çıkmak çok zor.

​Son dönemde özelikle döviz kurlarında yaşanan dalgalanmalar, ekonomik daralma, asgari ücret artışına bağlı prim miktarının artışı ve diğer birçok nedene bağlı olarak bakkal, berber, tamirci ve diğer çok sayıda esnaf ve sanatkâr ödeme aczine düşmeleri nedeniyle elde ettikleri gelirlerinin Bağ-Kur primlerini bile karşılamadığını bu nedenle primlerini ödemekte sıkıntı çektiklerini belirtmekte ve bu konuda muaflık olup olmadığını bize sormaktadır.

SGK emeklilik hesaplamarında sigortalıların hangi işlerde ve ne kadar süre çalıştıklarına da bakılmaktadır. SGK bazı işlerde çalışanların hem primlerini artırmakta hem de emekli olmaları gereken yaşlarını düşürerek daha az primle daha erken emekli olmalarını sağlamaktadır.

​1 Ocak 2019 tarihinden itibaren geçerli olacak asgari ücret; brüt olarak 2 bin 558,40 TL, net olarak 2 bin 20,90 TL olarak belirlendi. Asgari ücrete yapılan %26’yı aşkın artış aynı zamanda SGK’nın çalışanlara bağlayacağı gelirlerde de artış olarak yansıyacaktır.

​SGK, emeklilik talebinde bulunan SSK (4/1-a), Bağ-Kur (4/1-b) ve Emekli Sandığı (4/1-c) sigortalılarının talep tarihi itibarıyla gerekli aylık bağlama koşullarını yerine getirip getirmediklerine bakarak aylık bağlama işlemleri gerçekleştirilmektedir.

82 yıldan beri hukuk sistemimizde yer alan kıdem tazminatıyla ilgili Hükûmet “Orta Vadeli Plan” olarak da bilinen "Yeni Ekonomi Planı"yla kapsamlı bir reform yapacağını geçtiğimiz günlerde Resmî Gazete’de yayımlayarak ilan etmişti.

​Gurbetçiler, yurt dışı borçlanması ile ülkemizden emekli olma hakkına sahip bulunmaktadır. Bu haktan faydalanmak için; Türk vatandaşı olmak, belirli nitelikte yurt dışı süreleri bulunmak, yurt dışı sürelerini belgelendirmek ve yazılı istekte bulunmak şartlarını yerine getirmek gerekmektedir.

​Yılbaşına sayılı günler kala askerlik borçlanması yine gündemde yerini almış bulunmaktadır. Zira emeklilikte erkekler için askerlik borçlanması uygulanması büyük bir ehemmiyet arz etmektedir. Askerlik borçlanması emeklilikte bazen avantaj sağlamakta iken bazen de tam tersine dezavantaj sağlamaktadır.

Ücretli mazeret izinleri açısından bakıldığında en şanslı çalışanların başında memurlar gelmektedir.

Erken emeklilik şartlarının başında yaş ve hizmet süresi gelmektedir. Emekli Sandığı uygulamasında istisnai olarak bazı okullarda geçen öğrenim sürelerinin fiilî hizmet süresi olarak emeklilikte yaş şartı ve hizmet süresinin belirlenmesinde önem taşımaktadır.

​Ülkemizde 2004 yılına kadar olan dönemde üreten kesime, istihdama iş yerlerine neredeyse hiçbir SSK/SGK desteği yoktu. Özellikle 2008 yılından itibaren tüm iş yerlerine her yıl artan oranda çok çeşitli cazip SGK teşvikleri uygulanmaya başlandı.

Başlığı okuyunca bu da nereden çıktı? Dediğinizi duyar gibiyim. Ancak yılbaşının yaklaştığı bugünlerde özelikle kadınların görsel ve yazılı medyadaki yalan yanlış haberlerin de etkisiyle yılbaşı gelmeden daha az prim parası ödeyerek erken emeklilik umuduyla doğum borçlanması telaşına düşmeleri bu başlığı atmamıza neden oldu.

​25 yılı aşkın süreden beri o dönemin SSK’sı şimdiki SGK’nın sosyal güvenlik bilincini toplumda oluşturması için özelikle TV-Sinema dizi ve filmlerinde sigortalılık ile ilgili sahnelerine yer verilmesini hep dile getirdim.

Hükûmet tarafından hazırlanan ve hâlen TBMM’de görüşülmekte olan "Torba Kanun" dolayısıyla yeniden umutlanan EYT’li okuyucularımız kendileriyle ilgili bir hüküm olup olmadığıyla ilgili gazetemizi soru yağmuruna tuttu.

Hâlen TBMM’de görüşülmekte olan çok geniş kapsamlı yenilik ve değişiklikler içeren "Torba Kanun" dolayısıyla stajyer ve çırak olarak çalışmış olan okuyucularımız kendileriyle ilgili bir hüküm olup olmadığıyla ilgili gazetemizi soru yağmuruna tuttu.

​Hükûmet TBMM’ye çok geniş kapsamalı yenilik ve değişiklikler içeren tam 71 maddeden oluşan yeni bir "Torba Kanun"u gönderdi.

​SGK, ev içerisinde yaşayanlar tarafından yapılabilecek temizlik, ütü, yemek yapma, çamaşır, bulaşık yıkama, alışveriş ve bahçe işleri ile çocuk, yaşlı veya özel bakıma ihtiyacı olan kişilerin bakım işlerinin ev halkı dışındaki bireyler tarafından yapılmasını, ev hizmeti olarak kabul etmektedir.

​Sosyal güvenliği olmayan milyonlarca vatandaşımızın, 1 Ocak 2012 tarihinden itibaren gelir testi yaptırması zorunluluk kapsamına alınmıştı.