Mehmet Oruç

Adâlet, her şeyi lâyık olduğu yere koymak, lâyık olduğu yere ulaştırmaktır. Adâlet öyle bir şeydir ki, kalbler ona ısınır, onu kabûl eder, onunla rahat olur, onunla huzûr bulurlar.

Affetmenin lezzeti, kızmanın, intikam almanın lezzetinden daha tatlıdır. Çünkü affın lezzetinin sonu, güzel neticedir. İntikam lezzetinin sonu ise, kötü neticedir. Hadîs-i şerîfte buyuruldu ki: "İlim, öğrenmekle; hilm (yumuşaklık) de, hilm sahibi olmaya çalışmakla elde edilir. Kim hayrı isterse, ona hayır verilir. Kim de şerden sakınırsa, şerden korunur."

Hakîkî bir Müslümana yakışır tarzda hareket etmeliyiz. O zaman Müslümanların adedi daha çok artacak, çoğaldıkça, dünyada yanlış i'tikâdlar, inanışlar azalacaktır...

Hazreti Ali buyurdu ki: "Hayır; malı, çoluğu-çocuğu çoğaltmakta değil, hilmi ve ilmi çoğaltmaktadır." Hilm, rûhun sakin olması, kızmamasıdır. Yumuşak huylu olmaktır. Yüksek bir haslettir. Allahü teâlânın, insana büyük bir ihsânıdır. Hilm kimde bulunursa, onu hem dünyâda ve hem de âhirette yüksek mertebelere kavuşturur.

Zâhidlerden biri buyurdu ki: "Her kimde şu dört haslet bulunursa, Allahü teâlâ onun hatâlarını iyiliğe çevirir. Bu hasletler; doğruluk, ni'mete şükür, hayâ ve güzel ahlâktır."

Hadis-i şerifte buyuruldu ki: (Sekiz sınıf, Allahın, kıyamette en çok buğz ettiği kimselerdir: 1- Yalancılar. 2- Kibirliler 3- Din kardeşlerine içlerinden buğz edip, yüzlerine karşı güler yüz gösterenler. 4- Allah ve Resulünün emrini yapmakta yavaş, şeytanın emrine uymakta çok hızlı davrananlar.

Hazreti Ali buyurdu ki: "Allahü teâlânın katında en büyük hatâ, dilin yalan söylemesidir, en kötü pişmanlık da, kıyâmet günündeki pişmanlıktır."

Resûlullah efendimize, "Mü'min korkak olabilir mi?" dediler. "Evet olabilir" buyurdu. "Mü'min cimri olabilir mi?" dediler. Yine "Evet olabilir" buyurdu. "Mü'min yalan konuşabilir mi?" dediler. Bu soruya; "Hayır" buyurarak; bir Müslümandan şartlar ve mizac gereği olarak elinde olmadan, istemeyerek bazı olumsuzlukların sadır olabileceği fakat yalanın hiçbir zaman sadır olamayacağını kesin bir dille ifade buyurdular.

Çocuklar disiplini erken yaşlarda öğrenmelidir. Böylelikle büyüdükçe anne babaları kendilerine sınırlar koymaya başladığında buna uyum göstermekte zorlanmazlar...

Ebü'l-Hasen Antâkî hazretleri şöyle anlatır: "Bir gece bir köyde arkadaşlarımızla birlikte oturuyorduk. Biraz ekmeğimiz vardı. Fakat hepimize yetecek nisbette değildi. Ekmekleri dilimleyip ortaya koyduk.

Evlat nimetinin kıymeti bilinmezse, elden gider. Bunun için pedagoji [çocuk terbiyesi] dinimizde çok kıymetli bir ilimdir...

Yahyâ bin Zekeriyyâ aleyhisselam bir defasında İblîs'e rastladı. "Ey İblîs! Bana söyle, insanlardan en çok kimi seviyorsun ve onlardan en çok kime kızıyorsun?" deyince, İblîs şöyle cevap verdi: "Bana göre insanların en sevimlisi, cimri mü'mindir. En çok kızdığım da, günahkâr fakat cömert olan kimsedir."

H ikmet ehli birisi, oğluna nasihatinde buyurdu ki: "Oğlum! Eğer şerefin zirvesine çıkmak istiyorsan, ahde vefa göster. Vefâ ile doğruluk, ikiz kardeş gibidir. İkisinin de neticesi iyilik ve din güzelliğidir. Bir kimsede bu iki haslet birlikte bulunursa, bu iki haslet, o kimse için kötü hâllere karşı kal'a olurlar."

Hayâ, üç derece olarak bildirilmiştir; yanî kötü iş yapınca utanmak üç kısımdır. Birincisi; hayâ mertebelerinin en yükseğidir ki, takvâ sahiplerinin ve Allahü teâlânın velî kullarının hayâsıdır. Bunlar, Allahü teâlâdan hayâ ederler. Bu hayâ, Allahü teâlânın emirlerine itaat edip, yasaklarından sakınmaktır.

Mürüvvet, başkalarına iyilik etmek, iyilikleri sevmek demektir. 1) İnsanlardan değil, sâdece Allahü teâlâdan korkmak.

"Kıyâmet gününde mîzâna konacak şeylerin ilki, güzel ahlâktır" buyuruldu. Diğer bir hadîs-i şerîfte de, "Kul, güzel ahlâkı sebebiyle, gündüzleri oruç tutan, geceleri ibâdet edenlerin derecesine ulaşır" buyuruldu.

Muhammed Hadimi hazretleri buyuruyor ki: "Hasetçi, boşuna yorulmuş, üzülmüş olur. Üstelik büyük günaha girmiş olur.

İslam ahlâkı kitabında buyuruluyor ki: Resulullah efendimiz buyurdu ki: "Üç şey insanı felakete götürür: Cimrilik, nefse uymak ve ucb sahibi olmak."

Osmanlılar, gönüllerini süsleyen İslam ahlâkının zarâfet ve nezâket nümuneleriyle dolu bir hayat yaşamışlar. Müslüman olmayan halk bile, devletin koruması altında huzurlu bir ömür sürmüş...

Hikmet ehli bir zât buyurdu ki: "Üç şeyden uzak olan, üç şeye nail olur. Aç gözlülükten uzak olan, zenginliğe kavuşur.