Prof. Dr. Çağrı Erhan

Daha kuruluş aşamasından itibaren ABD bir burjuva cumhuriyeti oldu. Eski kıtadaki sınıfsal ayrımların kendi ülkelerinde olmadığıyla pek övünseler de, bizatihi kurucu babaların kendileri ya köleleri olan arazi sahipleri ya da kentli elitlerdi. Köylüler, çiftçiler ve sanayi devriminden sonra sayıları artan işçiler demokrasi mabedi olduğu iddia edilen Capitorde hiçbir zaman hâkim güç olamadılar. ABD'yi her zaman seçkinci burjuvazi ve onun iş birliği içinde olduğu kesimler yönetti.

​Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı tarafından düzenlenen bir program kapsamında ABD’de çeşitli temaslarda bulunduk. Programın merkezinde Amerikan Kongresi yer alıyordu. Bilhassa S-400 hava savunma sisteminin Rusya’dan satın alınacak olması sebebiyle Türkiye’ye yönelik yaptırımların gündeme getirildiği bir dönemde ABD Kongre üyelerinin konuyla ilgili doğru bilgiye sahip olması büyük önem taşıyordu.

​Uluslararası ilişkilerin kaybedenleri ve kazananları olur. “Bu işte herkes kaybetti” gibi değerlendirmelere hiç katılmam. Sahada tüm taraflar kaybediyorsa, sahanın gerisinde ellerini ovuşturan birileri mutlaka vardır. Herkes kazanıyor gibi gözüküyorsa, ya birileri diğerlerinden daha çok kazanıyordur, ya da orta vadede öyle olacaktır...

Bir an için ABD Başkanı olduğunuzu düşünün. Anayasanıza göre en öncelikli göreviniz ülkenizin çıkarlarına hizmet etmek. Dış politika ve savunma konularında başlıca yetkiler size verilmiş. Bazı konularda yasama organının onayına ihtiyaç duyuyorsunuz ama aslında ulusal çıkar ve ulusal güvenlik söz konusu olduğunda yasama organının desteğini arkanıza alabileceğiniz etkili politika araçlarına sahipsiniz.

​Venezuela’da yaşananlar birçok uluslararası ilişkiler uzmanına Monroe Doktrini’ni hatırlatıyor. 1823’te dönemin ABD Başkanı James Monroe ABD Kongresi’ne sunduğu yıllık mesajının bir bölümünde Güney Amerika gelişmelerine de değinmişti.

​Her yıl olduğu gibi bu yıl da, 24 Nisan tarihi öncesinde çeşitli ülkelerde 1915 olaylarının “soykırım” olarak anılmasıyla ilgili girişimler yoğunlaşmıştı. Evvela İtalya Parlamentosu’nda kabul edilen bir tasarıyla İtalyan Hükûmeti’nin 24 Nisan tarihini anma günü olarak tanıması çağrısı yapıldı. İtalya’daki koalisyon hükûmeti henüz bu yönde adım atmadı. Ama yasama organının bu kararından sonra İtalya’nın Ankara Büyükelçisi, Dışişleri Bakanlığı’na davet edilerek, konudan duyulan rahatsızlık kendisine iletildi.

ABD Senatosu’na Demokrat Parti senatörü Robert Menendez tarafından sunulan bir yasa tasarısı 1974’teki meşhur silah ambargosundan bu yana Türkiye aleyhine geliştirilmiş en kapsamlı içeriğe sahip. “Doğu Akdeniz’de Güvenlik ve Enerji Ortaklıklarını Geliştirmek ve Diğer Amaçlar İçin” yasa tasarısı başlığını taşıyan belgeyle, Türkiye’nin bölgede tamamen yalnızlaştırılması hedefleniyor.

​İsrail seçimlerinden Binyamin Netanyahu’nun liderliğindeki Likud Partisi’nin birinci çıkmasından daha çok, iki devletli çözümü destekleyen partilerin hezimete uğraması endişe verici. Şayet Netanyahu seçimden önce dile getirdiği gibi Batı Şeria’daki gayrimeşru Yahudi yerleşimlerinden başlayarak Filistin topraklarını ilhak etmeye kalkışırsa, Knesset içinden buna karşı çıkacak güçlü bir siyasi muhalefet yok.

1962 yılının Ekim ayı tüm Soğuk Savaş tarihinin en gerilimli zaman dilimi olarak bilinir. Literatüre Küba Krizi ya da Ekim Füzeleri Krizi olarak geçen olay sebebiyle ABD ve SSCB termonükleer bir çatışmanın eşiğine kadar geldiler. Her ne kadar bu kriz "Küba"nın adıyla anılsa da, aslında her şey ABD’nin Türkiye’ye Jüpiter füzelerini yerleştirmesiyle başlamıştı. SSCB 1957’de uzaya ilk suni peyki yolladı. Sputnik Amerikalıları dehşete düşürmüştü. Zira roketler binlerce kilometre ‘yukarıya’ yollanabiliyor ve telsiz dalgalarıyla kumanda edilebiliyorsa, pekâlâ bir kıtadan diğerine de yollanabilirdi. Hele bir de nükleer savaş başlığı taşımaları durumunda, düşmanın tek bir uçak bile kullanmadan ABD topraklarını vurması söz konusu olabilirdi.

Uluslararası hukukta bir devletin diğerine karşı kuvvet kullanması yasaklanmıştır. Bu genel kuralın iki istisnası mevcuttur. Biri, barışı ihlal eden bir devlete karşı Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi’nin aldığı karara dayanarak kuvvet kullanılmasıdır. Bu çerçevede BM Antlaşması’nın VII. Bölümünde düzenlendiği şekliyle, Güvenlik Konseyi’nin kararlaştırdığı yaptırımların saldırganı durdurmak ve barışı tesis etmek konusunda yetersiz kalması durumunda, uluslararası barış ve güvenliğin yeniden temini için kara, deniz ve hava unsurlarının kullanılacağı silahlı operasyonlar yapılabilir.

Ülkesinin büyükelçiliğini Tel Aviv’den Kudüs’e taşımasının ardından ABD Başkanı Trump, Orta Doğu denklemini iyice içinden çıkılmaz hâle getirecek bir adım daha attı. Alışmış olduğumuz üzere sosyal medyadan paylaştığı bir mesajda Trump Golan Tepelerinin İsrail’e ait olduğunun artık tanınması gerektiğini savundu.

Bunun adı İslamofobi (İslam korkusu) değil, apaçık İslam düşmanlığı, Müslüman düşmanlığı. Bu münferit bir hadise değil, sapkın düşüncelerle zehirlenmiş kitlelerin Brenton Tarrant adlı canide şahsiyet bulmuş hâli.

Donald Trump’ın Türkiye’nin Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi’nden çıkarıldığını bildiren mektubuyla, NATO Müttefik Kuvvetler Yüksek Komutanı Orgeneral Curtis M. Scaparrotti’nin “S-400 füzelerini alacaksa, Türkiye’ye F-35 uçaklarının teslim edilmemesi” gerektiği yönündeki açıklamaları aynı güne rastladı.

İki nükleer güç sınır hattında çatışırsa elbette dünyanın yüreği ağzına gelir. Hele daha evvel de aynı anlaşmazlık sebebiyle savaşmışlarsa. Pakistan ve Hindistan arasındaki kısa süreli gerginlikte de tam anlamıyla böyle oldu. Pakistan semalarındayken, Pakistan hava kuvvetlerine bağlı jetler tarafından düşürülen Hindistan savaş uçağının pilotu ülkesine iade edilse de, gerilim tamamen ortadan kalkmadı. Aslına bakılırsa, Keşmir meselesi 1947’den bu yana Pakistan ile Hindistan arasında her an yeniden savaş çıkabilecekmiş izlenimi veriyor.

Avrupa Birliği ülkelerinde son bir haftadır en hararetli şekilde tartışılan konuların başında DEAŞ’a katılan AB vatandaşlarının durumu geliyor. ABD Başkanı Trump’ın, Irak ve Suriye’de ele geçirilen 8000 civarında teröristin Avrupa ülkelerinin vatandaşı olduğunu açıklaması ve bu ülkelerin teröristleri geri alıp, yargılamaları gerektiğini ifade etmesi söz konusu ülkelerde kamuoyunu ikiye bölmüş durumda.

ABD tarihindeki en uzun “hükûmet kapanması” buhranı Kongre’nin süreli bir bütçeyi kabul etmesiyle geçici olarak askıya alınmıştı. Fakat şimdi daha büyük bir anayasal kriz kapıda. Beyaz Saray ABD yasama organının, Meksika sınırında inşası devam eden duvar için gerekli tahsisatı da ihtiva eden bir bütçeyi onaylamaması durumunda, ‘Ulusal Acil Durum’ ilan edileceğini açıkladı.

İkinci Dünya Savaşı sonrasında Türkiye ile ABD arasındaki ilişkiler strateji ve güvenlik eksenine oturdu. Hâlbuki başlangıcı 18. yüzyılın sonuna giden ikili ilişkiler çok uzun bir süre ticaret odaklı yürümekteydi. Elbette 19. yüzyıldaki Osmanlı-Amerikan ticari ilişkilerinin her iki taraf için de aynı şekilde avantaj sağladığını söylemek mümkün değildir. 1830 anlaşması özü itibarıyla bir kapitülasyon düzenlemesi olduğundan Amerikalı tacirlere önemli ayrıcalıklar tanımaktaydı. Kaldı ki, o tarihlerde Osmanlı Devleti'nde okyanus aşırı ticaret yapabilecek kapasitede bir tüccar sınıfı bulunmadığından, zaten Osmanlının ürettiği malları dahi satın alıp ABD’deki ya da dünyanın başka yerlerindeki pazarlara taşıyanlar yine Amerikalılardı.

Vatan deyince çoğumuzun aklına yıllarca ülkemizin karasal bölümü geldi. Hatta ülkemizin haritasını çizmeye kalktığımızda, yine çoğumuz sadece kara sınırlarımızla çevrili bir Türkiye çizdik.

Venezuela’daki darbe girişimi bu ülkeyi dünya gündeminin en ön sıralarına oturtmuşken, ‘Panama da nereden çıktı?’ diye sorabilirsiniz.

Başkanlık koltuğuna oturduğu günden bu yana Donald Trump ülkesinin NATO’dan çıkabileceğini çeşitli kereler ima etti. Genellikle tüm politikalarında olduğu gibi Trump’ın bu düşüncesinin temelinde de basit bir para hesabı yatıyor. Trump özetle diyor ki: "ABD NATO bütçesine en büyük katkıyı sağlıyor. Avrupa’nın güvenliği için de milyarlarca dolar harcıyor. Ama bunun karşılığını alamıyor. Bazı Avrupa ülkelerinin tutumu sebebiyle ticari alanda zarara uğruyor. Ya Avrupalılar kendi savunma bütçelerine daha fazla katkı yapsınlar, ya da biz çekilelim başlarının çaresine baksınlar."