Prof. Dr. Çağrı Erhan

Suriye meselesi, Suudi Veliaht Prens'inin durumu, İran yaptırımları, Yemen savaşı gibi konular Orta Doğu’yla ilgili en sıcak gündem başlıkları arasında yer alıyor.

Kasım ayındaki ara seçimlerden sonra yeniden şekillenen ABD’nin yasama organı Kongre çalışmalarına geçen hafta başladı.

Yılın bu son yazısında 2018’in küresel gelişmelerinin kısa bir muhasebesini yapalım...

​Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, ABD Başkanı Trump’ın Suriye’den çekileceklerini açıklamasıyla neticelenen Türk diplomasisini tek kelimeyle nitelendirdi: Efsane.

Donald Trump ABD Başkanlığına seçildikten sonra askerlerini Suriye’den çekeceğini söylemişti. Sonra fikir değiştirdi ve bölgedeki varlığını daha da kalıcı hâle getirecek adımlar atmaya başladı. Aynı Trump, önce Suriye’de DEAŞ’a karşı mücadele için PYD/YPG ile güçlü bir iş birliği içinde olduklarını ifade etmişti. Birkaç gün önce DEAŞ’ın 30 gün içinde tamamen yok edilmiş olacağını açıklayıverdi.

​Avrupa Birliği’nin lokomotif ülkeleri denildiğinde Fransa ve Almanya’nın isimleri akla gelir. Bu iki ülkenin mutabakatı olmadan AB politikalarında hiçbir ilerleme sağlanamaz.

​Rusya’nın 2014’te Kırım’ı ilhak ettiğini açıklaması ve Doğu Ukrayna’daki ayrılıkçıları desteklemeye devam etmesi bu ülkenin AB ülkeleri ve ABD ile ilişkilerinin sürekli gerildiği bir sürecin başlamasına yol açtı.

​2018 yılı G-20 toplantıları yarın Arjantin’in başkenti Buenos Aires’te başlıyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın da katılacağı liderler zirvesi ise cuma ve cumartesi günleri yapılacak.

Televizyonlarda hayli popüler dedektif dizileri var. Büyük çoğunluğu Amerikan menşeli. Uydu teknolojilerinden, gelişmiş adli tıp tekniklerine kadar birçok yöntemi başarılı şekilde kullanan ekipler, en girift bireysel veya organize suçları ‘şıp’ diye çözüveriyorlar. Suçlu veya suçlular adaletin önüne çıkartılıyor ve hak ettikleri cezayı alıyorlar. Söz konusu dizilerin sayısı bilhassa 11 Eylül sonrasında artmış.

Günümüzde birçok ülkeyi hedef alan terör faaliyetleri sınıraşan ve uluslararası bir mahiyettedir. Küreselleşmenin 1990'lardan itibaren insanlara birçok kolaylık sağlamasının yanında, gelişmiş ülkeleri gelişmekte olan ülkeler karşısında daha avantajlı hâle getiren bir yapıda geliştiği, bu yönüyle de olumsuzluklar içerdiği yönünde azımsanmayacak sayıda bilimsel çalışma mevcuttur. Küreselleşme döneminde terörizm ve örgütlü suçlar da giderek daha uluslararası hâle gelmiş, evvelce ağırlıklı olarak bir ülkenin sınırları içinde terör faaliyetleri yürüten illegal yapılar bölgesel ve hatta küresel çapta hareket etmeye başlamışlardır.

​6 Kasım Salı günü ABD’de ara seçimler var. Amerikalı seçmenler Ocak 2017’de yemin ederek başkanlık koltuğuna oturan Donald Trump’a siyasi karnesini verecekler. Trump’ın takip ettiği politikalar hakkında çok sayıda kamuoyu yoklaması yapıldı.

​Cemal Kaşıkçı’nın hunharca öldürülmesi bölgesel ve uluslararası seviyede sonuçlara yol açacak mühim bir hadisedir.

Doğu Akdeniz’de sismik araştırmalar yapan Barbaros Hayreddin Paşa gemisine Yunanistan donanmasına ait bir fırkateynin tacizde bulunması Türkiye tarafından sert tepkiyle karşılandı. Türk savaş gemileri ve hava unsurları Barbaros gemisini yakın korumaya aldı. Yunanlıların herhangi bir kışkırtıcı faaliyette bulunmaması için Dışişleri Bakanlığı tarafından gerekli uyarlılar yapıldı.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Yükseköğretim Akademik Yılı açılışında yaptığı konuşmada, Türkiye’de öğrenim gören uluslararası öğrenci sayısının 143.000’e ulaştığını söyledi. 2014’te 48.000 olan bu sayının neredeyse üçe katlanmış olması çok büyük bir başarıdır. Bu sayıyı, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın mayıs ayında gösterdiği hedef çerçevesinde 350.000’e çıkarmak için bir yandan Yükseköğretim Kurulu diğer yandan devlet ve vakıf üniversitelerimiz yoğun bir çaba gösteriyorlar.

​Başlık sizlere tuhaf gelebilir ama ABD Başkanı Donald Trump’ın ara seçimler için geçen hafta yapmış olduğu bir kampanya konuşmasında sarf ettiği birkaç cümle “ABD ve koruduğu devletler” konusunu uluslararası gündeme taşıyıverdi.

Türkiye’de tarih konusundaki en kapsamlı bilimsel kongre her dört yılda bir Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu bünyesindeki Türk Tarih Kurumu tarafından düzenlenir. Tarih alanında çalışan bilim insanlarımız için bu kongrelerde tebliğ sunmak ve panellerde katılımcı olarak yer almak bir ayrıcalık olarak görülür. Zira Kongre tertip heyetine gönderilen bildiriler farklı alt alanlardaki bilimsel komisyonlarda titizlikle tetkik edildikten sonra Kongre oturumlarına kabul edilirler. Yarın Ankara’da başlayacak ve beş gün sürecek Onsekizinci Türk Tarih Kongresi, Türkiye’den ve dünyanın 29 ülkesinden 800’den fazla tarihçiyi bir araya getirerek bugüne kadarki kongrelerin en yüksek katılımlısı olma özelliğini taşıyor.

Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun 73. dönem çalışmaları teşkilatın New York’taki merkezinde başladı. Yarından itibaren dünya liderleri Genel Kurul’a hitap edecekler. 25 Eylül’deki oturumda kürsüye çıkacak olan Başkan Recep Tayyip Erdoğan, New York’ta bulunduğu süre zarfında çok sayıda üst düzey temasta da bulunacak.

Tahran Zirvesi’nde üç ülke bazı asgari müştereklerde anlaşmış ve bu hususları bir bildirgeyle ilan etmişlerdi. Zirve’de Başkan Erdoğan’ın ateşkes çağrısına rağmen Rusya ve Suriye rejim güçleri İdlib’i bombalamayı sürdürdü. Rusya Dışişleri Bakanı Sergei Lavrov’un cuma günü yaptığı açıklamalara bakılacak olursa, Rusya İdlib’deki “insani krizi hafifletmek için bir insani koridor açılmasından yana” olmakla birlikte, İdlib’i bombalamaya önümüzdeki günlerde de devam edecek.

Tahran Zirvesi’ndeki en öncelikli konu Türkiye’nin ateşkes talebiydi. İdlib krizi kapıdayken yapılan Zirve’nin sonuç bildirisinin dördüncü paragrafında yer alan aşağıdaki ifade öncelikle dikkat çekiyor:

Türk dış politikasının esasları serisinin üçüncü ve son kısmında 1964’ten bugüne üç ayrı dönemde dış politikanın nasıl şekillendiğini değerlendireceğiz. Söz konusu dönemleri Denge Arayışları (1965-1987), Değişen Dünyada Yeniden Konumlanma Çabaları (1988-2001) ve Stratejik Çok Yönlülük Dönemi (2002-Bugün) olarak adlandırabiliriz.