Prof. Dr. Çağrı Erhan

Geçen haftaki yazımda Türk dış politikasının temel belirleyenlerinin yapısal ve dönemsel olarak ikiye ayrılabileceğini ifade edip, yapısal unsurlardan bahsetmiştim. İki hafta boyunca da dönemsel unsurlara değineceğim.

​Trump’ın sosyal medyadaki laubalilikleri ve ABD’nin ipe-sapa gelmez Türkiye karşıtı tutumu sebebiyle her geçen gün daha da gerilen Türk-Amerikan ilişkileri ister istemez milletimizin dış politikaya olan alakasını artırdı.

​ABD yönetiminin Türkiye’ye karşı başlattığı taarruzun sebebinin rahip meselesi olmadığı son bir haftadır yaşananlarla daha aşikâr hâle geldi. Washington Türkiye’nin kendi dümen suyundan çıkmamasını istiyor.

​ABD ile yaşamakta olduğumuz problemlerin dönemsel olmadığına ve giderek kronikleştiğine dair emareler var. George Bush’un 2001’de Başkan olmasıyla ikili ilişkilerimizde belirginleşen çalkantılar, kısa süreli durağanlık dönemleri istisna tutulursa, süreklilik arz eden bir mahiyet kazandı.

Belki de doğru soru ‘Trump ne istiyor?’ olmalı. Zira Başkanlık koltuğuna oturduğu günden bu yana Donald Trump’ın dış politika alanındaki icraatı sadece kendisinden önceki Başkan Barack Obama’nın dış politika hedefleriyle değil, son 30 yıllık Amerikan diplomasisi çizgisiyle de çelişiyor.

Siyonizmin kurucusu Theodor Herzl 1896’da Leipzig ve Viyana’da “Yahudilerin Devleti” (Der Judenstaat) adlı bir kitap yayınladı.

İki yıl önce tarihimizin en şanlı demokrasi mücadelesini vererek, Türkiye’nin varlığını hedef alan darbe girişimini milletçe durdurduk. 15 Temmuz, Türk milletinin demokrasi, cumhuriyet ve millî egemenlik uğruna bayraklaştığı gündür. 15 Temmuz, dış destekli ihanet şebekesinin tank namlularına göğüslerini dayayan kahramanlar sayesinde ezildiği gündür. 15 Temmuz, Türk vatanının bölünmeyeceğinin, Türk bayrağının inmeyeceğinin, Türk devletinin payidar kalacağının, Türk milletinin boynunu kimseye eğmeyeceğinin tüm dünyaya ispat edildiği gündür...

Türk vatandaşlarına AB tarafından uygulanan vizenin kaldırılmasını beklediğimiz şu günlerde, beklentimizin tam aksi iki gelişme oldu. Avrupa Parlamentosu’nun resmî sosyal medya hesabından yapılan bir açıklamada, şimdiye kadar vizeye gerek duymadan AB ülkelerine seyahat yapan kişilerin yeni kurulacak bir sistemle, AB’den izin almalarının zorunlu hâle getirileceği duyuruldu. Avrupa Parlamentosu’nda geçen hafta yapılan bir oylamada da, vize muafiyetinin ön şartlarından olan Türkiye ile Avrupa Polis Teşkilatı arasında kişisel verilerin transferiyle ilgili görüşmelere başlanabilmesi için Türkiye’nin Güney Kıbrıs Rum Yönetimini diplomatik olarak tanıması istendi.

Birbiriyle asla yan yana gelmemesi gereken bu üç kelimenin nasıl iç içe geçmiş olduğunu görmek istiyorsanız Dünya Kupası'na bakın.

Geçtiğimiz perşembe, Türkiye’nin ana ortaklarından olduğu projeyle üretilen yeni nesil F-35 savaş uçaklarından ilki Türk Hava Kuvvetlerinden bir heyete teslim edildi. Teslim töreninden sadece üç gün önce ABD yasama organında F-35 savaş uçaklarının Türkiye’ye teslim edilmemesi kararı alındı. Kararı savunan Kongre üyeleri gerekçe olarak Türkiye’nin Rusya’dan S-400 füze sistemleri almasını ve FETÖ’den tutuklu Amerikalı papazın salıverilmemesini gösterdiler. Kongre’nin bu kararının herhangi bir anlam taşıyıp taşımadığını F-35'lerin Türkiye’ye nakli söz konusu olduğunda göreceğiz.

ABD Başkanı Donald Trump ile Kore Demokratik Halk Cumhuriyeti (Kuzey Kore) Devlet Başkanı Kim Jong-Un arasında 12 Haziran’da Singapur’da yapılan görüşme birçok açıdan tarihî bir nitelik taşıyor. Toplantıda imza altına alınan ortak metinde dört husus öne çıkıyor:

Körfez Savaşı’nın hemen ardından 1991’de Irak’ın kuzeyinde uçuşa yasak bölgenin kurulmasıyla birlikte PKK teröristlerinin bu bölgeye yerleşmeye başladıklarını biliyoruz.

24 Haziran’da düzenlenecek cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimleri yaklaşırken, seçimlere katılacak siyasi partiler seçim beyannamelerini kamuoyuyla paylaştılar. Tüm partiler dış politikayla ilgili, görüş ve vaatlerine beyannamelerinde yer verdiler.

Kalkıp da, “Efendim, bağımsız yargı makamlarının aldığı karardır.

İsrail 70. kuruluş yıl dönümünü sivil Filistinlileri katlederek ‘kutladı’... Kurulduğu günden bu yana yüz binlerce masum insanın kanına girenler, ABD’nin Kudüs’te büyükelçiliğini açtığı anlarda Gazze’de toplanan kadın ve çocukların üzerine ölüm oldu yağdı. Liseyi bitirdikten hemen sonra askere alınan İsrailli gençler için Filistinlileri katletmek son derece doğal bir eylem. Ana sınıfından itibaren beyinleri yıkanan İsrailliler için Filistinli eşittir terörist. Arap eşittir terörist. Müslüman eşittir terörist...

Eylül 2002’de dönemin ABD Başkanı George W. Bush, daha sonra kendi adıyla anılacak doktrinini açıkladığında 11 Eylül terör saldırılarının üzerinden sadece bir yıl geçmişti.

Yıldız Teknik Üniversitesi bünyesinde kurulan Sultan II. Abdülhamid Uygulama ve Araştırma Merkezi dört ciltlik muazzam bir eseri ilim dünyamızın hizmetine sundu.

ABD Savunma Bakanı Jim Mattis’e Senato’da katıldığı oturumda bir senatör soruyor:

Avrupa Birliği Komisyonu geçtiğimiz sonbaharda açıklaması gerekirken geciktirdiği Türkiye raporunu nihayet açıkladı. Bu kadar gecikmesinin sebebinin, Türkiye’nin başlattığı “AB ile yeni bir sayfa açma” yönündeki iyi niyet girişimlerine, aynı iyi niyetle karşılık vermek için yapılan hazırlıktan kaynaklanabileceği söyleniyordu.

Sosyal medyadaki paylaşımlarıyla “twitter diplomasisi” kavramının literatüre girmesine sebep olan ABD Başkanı Donald Trump tüm dünyayı ve vatandaşlarını şaşırtmaya devam ediyor. Başkan’ın mesajlarının içerik analizi iletişim uzmanlarının işi, belki de psikiyatristlerin. Ama dünyada yol açtığı yankıların tahlilini buradan yapabiliriz.