Prof. Dr. Çağrı Erhan

ABD Başkanı Donald Trump’ın başkanlık seçimi kampanyası sırasında İran’a ilişkin verdiği mesajlar, başkanlık koltuğuna oturduktan sonra yavaş yavaş politikaya dönüşüyor.

Eski ABD başkanlarından Bill Clinton’un görevinin ardından yazdığı hatıralarında 1996’da Türkiye ile Yunanistan arasında yaşanan Kardak krizine ilişkin bir bölüm de bulunur.

Donald Trump’ın bir Amerikan televizyonuna verdiği mülakatta “Suriye’de halk için mutlaka güvenli bölgeler kuracağım” şeklindeki sözleri Türkiye’de çok farklı şekillerde yorumlandı.

Geçtiğimiz cuma Barack Hüseyin Obama’dan görevi devralan Donald Trump ABD’nin 45. Başkanı olarak Beyaz Saray’daki ilk iş gününe yarın başlayacak.

​Cenevre’deki Kıbrıs müzakerelerinin son günü Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin (KKTC) Kurucu Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş’ın beşinci ölüm yıl dönümüne rastladı.

ABD Başkanı Barack Obama 2009’da Türkiye’yi ziyaret ettiğinde ‘model ortaklık’ kavramını ortaya atmıştı. 1952’de Türkiye’nin NATO’ya alınmasından sonra ‘ittifak’, Soğuk Savaş’ın sona ermesinden sonra ise ‘stratejik ortaklık’ olarak nitelendirilen Türk-Amerikan ilişkilerinin Obama tarafından ‘model ortaklık’ olarak tanımlanması yeni bir dönemin başlangıcı olarak değerlendirilmişti. Zira 1 Mart 2003’ten sonra artan bir gerilim yaşanan ve çeşitli teşebbüslere rağmen bir türlü rayına oturmayan Ankara-Washington ilişkilerinde, Bush sonrası dönemde hızlı bir yakınlaşma sürecinin yaşanması temenni ediliyordu.

Bugün 2017’nin ilk günü. 2016 Türkiye ve bölgemiz açısından bir daha asla yaşamak istemediğimiz olumsuz gelişmelerle dolu bir yıl olarak geride kaldı. Elbette yeni yılla birlikte “beyaz bir sayfa” açılıp, her şey yeniden başlamıyor. Türkiye, FETÖ, PKK ve DEAŞ’la olan mücadelesini olanca hızıyla devam ettirecek. Suriye’de Türkiye ve Rusya sayesinde ateşkes başladı. Fakat kalıcı çözüm ışığı henüz yanmış değil. El-Bab operasyonunda son aşamaya gelindi. Ama sınırları belirginleşmeye başlayan “güvenli bölge”nin sürdürülebilirliği için daha çok uluslararası iş birliği gerekiyor. Ana başlıklar hâlinde 2016’yı hatırlayalım.

Türkiye, Rusya ve İran, Moskova’da bir araya gelerek Suriye’nin geleceği konusuna asgari müştereklerde anlaşmamış olsalardı, Halep şu an 21. Yüzyılın en büyük mezbahasına dönmüş olacaktı. Masum insanların gözlerini kan bürümüş cellatların elinden kurtarılması şüphesiz Türk diplomasisinin büyük bir başarısıdır.

Askerî ve ekonomik açılardan dünyanın önde gelen devletlerinin bazen başlarını kuma gömdükleri, geri kalan zamanlarda da aylarca sonu getirilemeyen diplomatik müzakerelerde havanda su dövdükleri bir süreçte Suriye’de 1 milyona yakın insan hayatını kaybetti. 6 milyondan fazla kişinin mülteci durumuna düştüğünü biliyoruz

ABD Başkanı seçilen Donald Trump’ın kabinesinde yer alacakların isimleri belli olmaya başladı. Atanan ya da atanma ihtimali olan isimlerden hareket ederek, ABD’nin önümüzdeki yıllarda takip edeceği iç ve dış siyasete dair yorumlara basında sıkça rastlamaya başladık. Kişiler elbette önemlidir.

ABD’nin 2003’te Irak’ı işgale başlamasından bu yana Orta Doğu’da çok şey değişti. Saddam Hüseyin’in lideri olduğu Irak Baas partisinin iktidardan düşmesinden sonra Sünni Araplar yabancılaştırıldı.

Avrupa Parlamentosu’nun Türkiye ile müzakerelerin askıya alınması kararının ardından yapılan bazı yorumlarda Türkiye-AB Gümrük Birliği'nin de bundan etkileneceği değerlendirmesi göze çarpıyor. Bu doğru değil.

Türkiye ve İsrail’in karşılıklı olarak büyükelçi atamalarıyla son altı ay içinde hız kazanan normalleşme sürecinde yeni bir aşamaya gelindi. Her şey 31 Mayıs 2010 öncesine döndü mü? Hayır. Kısa sürede eski seviyesine ulaşması bekleniyor mu? Bu sorunun cevabı da, hayır. Türkiye-İsrail ilişkilerinin temel belirleyicilerini hatırlarsak, ikili ilişkilerin bundan sonra nasıl seyredebileceğini de tahlil edebiliriz.

Avrupa Birliği’nin (AB) 2016 yılı Türkiye İlerleme Raporu 9 Kasım’da açıklandı. Raporun geneline baktığımızda ekonomik kriterler ve AB müktesebatına uyum kriteri bakımından dengeli ifadelere yer verilmekle birlikte siyasi kriterler açısından Türkiye’nin hiç hak etmediği, tek taraflı ve sığ bir bakış açısının varlığı göze çarpmakta.

Salı günü yapılacak ABD seçimleri öncesinde Demokrat Parti adayı Hillary Clinton tüm anketlerin ortalamasına göre Cumhuriyetçi aday Donald Trump’ın hâlâ önünde gidiyor. Fakat özellikle son 10 günde Trump’ın atağa geçerek aradaki farkı iyice kapadığı net şekilde ortada. Bunda Trump’ın geliştirdiği yeni seçim vaatleri etkili olmadı. Trump’ın sıçrayışı büyük ölçüde Clinton’ın yüz yüze kaldığı skandallarla ilgili. Son olarak Federal Soruşturma Bürosu’nun (FBI) Clinton hakkında yeni bir soruşturma başlatması ABD seçmeninin bir bölümünde daha Clinton’ın inandırıcılığı konusunda ciddi şüpheler uyanmasına yol açtı.

8 Kasım’da ABD’de seçim var. Amerikalılar başkanın yanı sıra Senato üyelerinin 34’ünü ve Temsilciler Meclisi’nin tamamını seçecekler. 1845’te ABD Kongresi ‘dörde kalansız bölünebilen yıllardaki Kasım ayının ilk pazartesini takip eden ilk salı gününü’ ABD’de seçim günü olarak ilan etmiş. O zamandan beri de ABD’de dört yılda bir başkanlık, iki yılda bir de Temsilciler Meclisi, Senato, valilik ve her türlü seçimle işbaşına gelinen makam için vatandaşlar sandığa gidiyorlar.

Musul operasyonunda ilk hafta doldu. Tablo şöyle:

İstanbul’da yapılan Dünya Enerji Kongresi, bölgemizin enerji politikaları açısından “dönüm noktası” olarak nitelendirilebilecek önemli gelişmelere sahne oldu.

Türk Dış Politikası tarihinin üzerinde en fazla yazılan konularından biri Lozan düzenlemeleriyse, bunlar arasında en fazla tartışılan başlık da şüphesiz Musul meselesidir.

20 Şubat 1945’te, ABD’nin Quincy Zırhlısı, Süveyş Kanalı’nda önemli bir görüşmeye ev sahipliği yaptı.