Prof. Dr. Çağrı Erhan

ABD dış politikasını esas olarak 1948 öncesi ve sonrası şeklinde iki ana döneme bölmek mümkündür.

Avrupa Birliği ile bir yandan vizelerin kaldırılması konusundaki teknik görüşmeler devam ederken, diğer yandan geçen yıl alınan kararlar çerçevesinde Gümrük Birliği’nin güncellenmesi için çalışmalar sürüyor.

DAEŞ’in Suriye’den Türkiye’ye yönelik roket saldırılarının son haftalarda artış göstermesi, Türkiye-Suriye sınırının terörist faaliyetlere karşı korunması konusunu bir kez daha gündeme taşıdı. Her ne kadar, saldırılardan sonra sınırda konuşlu obüslerden ve tanklardan karşılık verilerek teröristlere ağır darbe indirilse de, sınır hattındaki kasaba ve şehirlerin korunması için ek önlemler alınması da Millî Güvenlik Kurulu’nda karara bağlandı.

Türkiye’nin ev sahipliğinde 14-15 Nisan 2016 tarihlerinde İstanbul’da gerçekleştirilen 13. İslam Zirve Konferansı İslam ülkeleri arasında kimi konularda güçlü bir dayanışma arzusu olduğunu ortaya koyarken, bazı konulardaki görüş ayrılığını da su yüzüne çıkardı.

Azerbaycan-Ermenistan sınır hattında kısa aralıklarla yaşanan çatışmaların geçen hafta içinde şiddetlenmesi iki soruyu akıllara getirdi:

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ABD ziyareti ikili ilişkileri tekrar gündemin üst sıralarına taşıdı. Başka hiçbir ülkeyle olmadığı kadar kapsamlı bir iş birliğine sahip olduğumuz ABD ile ilişkilerimizin tarihindeki bazı konuları yanlış biliyoruz. Söz konusu ‘doğru sanılan yanlışlardan’ en fazla tekrarlanan dördünü ve bunların doğrularını sizinle paylaşacağım.

ABD Başkanı’nın Küba’ya gerçekleştirdiği ziyaretle ilgili tüm haberlerde “tarihî” ifadesi kullanıldı. Ziyareti tarihî yapan sadece çok uzun bir aradan sonra bir ABD Başkanı tarafından gerçekleştirilmesi değil. Asıl önemli olan ABD’nin Soğuk Savaş’tan arta kalan son ikili problemini de çözmüş olması. “ABD için Soğuk Savaş asıl şimdi bitti” yorumlarında büyük bir haklılık payı var.

Uluslararası İlişkiler Birliği’nin 57. yıllık kongresi ABD’nin Atlanta şehrinde yapıldı.

Brüksel’de yapılan Türkiye-AB zirvesinden net bir sonuç çıkmasa da, AB tarafı Türkiye’nin mülteciler konusundaki, çözüm-odaklı ama tavizsiz tutumu hakkında ikna olmuş oldu.

Geçtiğimiz salı günü ABD başkanlık seçiminde yarışacak adayları belirleyecek delegeleri seçmek için aynı anda birçok eyalette ‘eğilim yoklaması’ yapıldı.

Avrupa Birliği mülteci krizi ile çalkalanmaktayken, Birliğin yapısının baştan aşağıya yenilenmesine yol açabilecek çok önemli bir gelişme kapıda.

Terörizm, konuyla ilgili literatürde yüzden fazla biçimde tanımlanan bir kelimedir.

Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü’nün (NATO) görevi ve görev alanı örgütü kuran antlaşmanın 5. ve 6. maddelerinde düzenlenmiş, 1999’dan başlayarak güncellenen Stratejik Konsept belgeleriyle de söz konusu alanda daraltıcı değil, genişletici birtakım değişiklikler yapılmıştır.

Rusya’nın desteğiyle ilerleyen rejime bağlı birlikler Halep’i ele geçirmek üzere. Daha önce Türkiye’ye sığınmış iki milyona yakın Suriyeli mülteciye yeni yüz binlerin eklenmesi yakın.

Cenevre Süreci’nde gelinen son nokta açık olarak gösterdi ki, süreç işlesin işlemesin, buradan bir anlaşma çıksın veya çıkmasın, Suriye meselesine taraf olanların tamamını memnun edecek bir çözüm bulmaya imkân yoktur. Her ne kadar “diplomasi ideal olanı değil, mümkün olanı elde etme sanatıdır” şeklinde bir söz varsa da, Cenevre’nin sonunda ortaya çıkacağı aşağı yukarı belli olan tablo sürdürülebilir olmaktan uzak, gerçekçi olmayan, yeni ve daha derin krizlerin tohumlarını mündemiç bir “yalancı çözüm”den ibaret kalacaktır. Müzakerelere dahil olan tüm kesimler de bunu pekâlâ bilmekte, günü kurtarmak için hareket etmektedirler.

Türkiye’deki üniversitelerin yaklaşık 120'sinde başta “Uluslararası İlişkiler” olmak üzere çeşitli isimler altında uluslararası ilişkiler programları bulunuyor.

Sahil Güvenlik Komutanlığı’na bağlı gemilerin 7 Ocak’ta Libya kıyılarına 35 mil mesafede uluslararası sularda durdurduğu Bolivya bandıralı bir gemide 13.6 ton toz esrar ele geçirildi.

Son birkaç aydır uluslararası siyasette ardı ardına öylesine beklenmedik gelişmeler yaşanıyor ki, devletlerin dış ilişkilerini planlayarak yürütmesi her geçen gün daha da zorlaşıyor.

2015 Türk dış politikası açısından 2003’ten bu yana en yoğun yıl oldu.

Her yıl olduğu gibi, 2015’in son yazısında da genel bir küresel siyaset değerlendirmesi yapacağım. Gelecek hafta da 2016’da Türkiye’nin muhtemel dış politika önceliklerine göz atacağım...