Prof. Dr. Çağrı Erhan

Birleşmiş Milletler Antlaşması’nın altıncı bölümü, “İhtilafların Barışçı Yollarla Çözülmesi” başlığını taşır. Bu başlık altında yer alan antlaşmanın 33. maddesine göre, “süregitmesi uluslararası barış ve güvenliğin korunmasını tehlikeye düşürebilecek ihtilafa taraf olanlar her şeyden önce görüşme, soruşturma, ara buluculuk, uzlaşma, hakemlik ve yargısal çözüm yolları ile bölgesel teşkilat ya da anlaşmalara başvurarak veya kendi seçecekleri başka yollarla buna çözüm aramalıdırlar.

​Yıllar boyunca Türkiye’nin Batılı mı, Doğulu mu olduğunu tartıştık durduk. Asyalı olmanın geri kalmışlıkla, Avrupalı olmanın ise çağdaşlıkla eş anlamlı olduğu ilkokul sıralarından başlayarak hepimize anlatıldı.

Türkiye-İsrail ilişkilerinin “normalleşmesi” beklentisinin oluştuğu bu günlerde, İsrail’in Türkiye’ye uluslararası alanda verdiği ilk desteğin hikâyesini ve sebeplerini, doğrudan İsrail arşiv belgelerine dayanarak anlatacağım. Muhtemelen bunları ilk kez okuyor olacaksınız.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan geçtiğimiz perşembe günü Avrupa Birliği üyesi ülkelerin büyükelçileriyle Çankaya Köşkü’nde bir araya geldi. Toplantıda yaptığı konuşmada, 2022 yılının Türkiye-AB ilişkilerinde yeni bir sayfanın açılmasına sahne olmasını arzuladığını ifade eden Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Türkiye’nin tam üyelik sürecindeki kararlı, sabırlı, dirayetli tutumuyla birlik içindeki yazılım hatalarının görülmesine katkı sağladığına inanıyorum” dedi.

Kazakistan’da yaşanan olayların mahiyetinin ne olduğu ve arkasında kim veya kimlerin olduğundan daha mühim hâle gelen soru, Devlet Başkanı Tokayev’in daveti üzerine bu ülkeye giren Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütüne (KGAÖ) bağlı “Barış Gücü”nün ülkeyi ne zaman terk edeceğidir.

Geçen yılın son ayında yapılan açıklamalar, 2022’nin Türk dış politikası için “normalleşme yılı” olabileceğini işaret ediyor. Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan, Mısır, İsrail ve Ermenistan ile ilişkilerin belli seviyelerde iyileştirilmesi için atılan adımların sıklaştırılacağı, bazı alanlarda ise yeni adımlar atılacağı anlaşılıyor.

​Geçen senenin sonunda olduğu gibi 2021’in son günlerinde de dünyadaki en önemli gündem başlığı Covid-19 salgını. Aşıların devreye girmesiyle ölüm oranlarında bir azalma yaşanmış olsa da, virüsün yeni varyantları tüm ülkelerde insanları hasta etmeye devam ediyor.

Geçen pazar yazımda Mısır ve İsrail ile “yumuşamanın” yakın olduğunu yazmıştım. Hafta içinde Türkiye ile Ermenistan’ın karşılıklı olarak özel temsilci atayacakları ve bazı konuları görüşmeye başlayacakları açıklandı.

Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ile Türkiye arasında bir süredir esen soğuk rüzgârlar dindi. Emîrin Türkiye’yi ziyaret etmesi ve ülkesinin Türkiye’ye yatırım yapmaya başlayacağını açıklaması ekonomi çevrelerinde de olumlu karşılandı. Suudi Arabistan’la da karşılıklı yumuşama adımları atılıyor.

Rusya, Ukrayna sınırına asker yığmaya devam ediyor. ABD’den Rusya’yı muhatap alan sert açıklamalar geliyor. NATO, Rusya’nın Ukrayna’ya doğru genişlemesinin kabul edilemez olduğunu ifade ediyor.

Almanya’da 26 Eylül’de genel seçim yapılmıştı. Maliye Bakanı Olaf Scholz’u başbakan adayı olarak belirleyen koalisyon ortağı Sosyal Demokrat Parti %25,7 ile sandıktan birinci parti olarak çıktı. Genel Başkan Armin Laschet’i başbakan adayı gösteren Hıristiyan Demokrat Parti ise -küçük ortağı Bavyera Hıristiyan Sosyal Birlik Partisiyle (CSU) birlikte- %24,1 oy aldı.

Türkiye son 20 yılda farklı kıtalardaki ülkelerde en fazla diplomatik temsilcilik açan devlet oldu. Türk Hava Yolları dünyanın en fazla uçuş noktasına uçan hava yolu. 175 ülkeden gelen 250 binden fazla yabancı öğrenci Türkiye’de bulunuyor.

Türkçe Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi zirve toplantısı cuma günü İstanbul’da, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ev sahipliğinde yapıldı.

8 Kasım Azerbaycan’da zafer günü. 29 yıl boyunca işgal altında tutulan Karabağ’ın azad edilmesiyle sonuçlanan “44 Günlük Vatan Muharebesi”nin birinci yıl dönümü büyük törenlerle kutlanacak. Kardeş Azerbaycan halkının sevincini paylaşırken, Karabağ Savaşını üç yönüyle değerlendirelim.

Roma’daki G20 Zirvesinin hemen ardından Glasgow’da İklim Değişikliği Konferansı yapılıyor. G20’nin önemli gündem maddelerinden biri, dünyanın en gelişmiş ekonomilerinin küresel ısınmayla nasıl mücadele edeceğiydi. Glagow’da ise iklim değişikliği, küresel ısınma ve çevreyle ilgili konular bütün boyutlarıyla ele alınıyor. Glasgow toplantısının ana konusu, Paris İklim Değişikliği Anlaşmasına taraf olan devletlerin sorumluluklarını yerine getirmesi.

ABD, Türkiye’yi CAATSA kapsamına sokarak F-35 programından çıkardı. Türkiye’nin bu programa tekrar dâhil edilmesi yakın gelecekte mümkün değil

Medyamızın ekseriyetinde Taliban heyetinin Ankara ziyaretinin muhtevasından ziyade şekli üzerinden yorumlar yapıldı. Kılık-kıyafet, oturma-kalkma, pandemi şartlarına riayet edip etmeme gibi hususlar zihinleri daha çok meşgul etti.

ABD dış politikasını kimin idare ettiğine, dahası ortada bir ABD dış politikası olup olmadığına dair derin şüphelerim var. Koltuğa gelişinin üzerinden 9 ay geçmiş olmasına rağmen ABD Başkanı Joseph R. Biden Jr., henüz dış politikaya nasıl bir istikamet kazandıracağını gösteremedi.

Erdoğan-Putin görüşmesi çok kritik bir zamanda gerçekleşti. Ukrayna’nın Türkiye’den satın aldığı İHA ve SİHA’ların Rus kuvvetlerine karşı kullanıldığı iddiaları Moskova’yı bir süredir rahatsız etmekteydi.

Türk-Amerikan ilişkileri yaklaşık 18 yıldır geçtiği türbülanstan bir türlü çıkamıyor. 1 Mart 2003’te TBMM’nin Irak’a saldıracak Amerikan askerlerinin Türkiye’ye kabul edilmesine “hayır” demesiyle başlayan bu krizler dönemi tabiri caizse bitmek bilmiyor.