Prof. Dr. Ekrem Buğra Ekinci

100 yıl evvel Osmanlılara tâbi bir kaymakamlık iken, Orta Doğu’da güçlü bir siyasî aktör hâline gelen Katar’ın hikâyesi…

Resulullah’ın iftar sofrası mütevazı idi. Hurma veya su ile orucunu açardı. İftara olduğu gibi, sahura da misafir davet ederdi.

​İstanbul’un fethi, sıradan bir şehrin alınmasından çok öte bir hâdisedir. İslâm-Türk tarihinde olduğu kadar, dünya tarihinde de bir dönüm noktasıdır.

Osmanlılar, Prag’ı fethetmediler. Ama o zamanki adıyla Bohemya 1,5 asır kadar Osmanlı tacına tâbi vergi ödeyen bir krallıktı.

​Ana vatandan 40 misli büyük topraklarda tatbik ettiği sömürgecilik, Hollanda’nın hümanist mazisine gölge düşürdüğü gibi; şimdilerde bu ülkede yükselen faşizm, hayret ve endişe ile izlenmektedir.

​Vaktiyle İstanbul’da, Âdeta imparatoriçe ihtişamıyla yaşayan bir hanım vardı. Üç çifte kayığı ve hizmetkârları ile Boğaz’da gezintiye çıkışı; göz kamaştıran bir hâdise olurdu.

Kanuni Sultan Süleyman, Süleymaniye inşaatında çalışan işçilerin ücretinin günlük olarak verilmesini emretmişti. Hatta bunun için inşaatın ortasına bir ‘Hesap Çadırı’ kurulmuştu.

Eskilerin şaşmaz bir takvimi vardır. Havanın nasıl olacağını önceden tahmin ederler. Soğukları, sıcakları bilirler...

Sultan Abdülhamid, hakkında en çok konuşulan, ama belki de kimsenin hakkıyla tanımadığı bir şahsiyet... Seyyid Abdülhakîm Arvâsî, onun için, “Sultan Hamid hakkıyla tanınmadı” buyurmuş.

Şöyle derler: “İngiltere kralı saltanat sürer, hükûmet etmez; Amerikan başkanı hükûmet eder, saltanat sürmez.” Başkan, diktatörleri kıskandıran bir iktidarın sahibidir. Ama Amerika’nın gücü ve istikrarı biraz da bu sayededir.

Eskiden gemiler kürekle çekilir; kürekçilerin bir kısmı esirler ve mahkûmlardan seçilirdi. Kol gücü gerektiren bu iş, zamanla parlak bir spor dalına dönüştü. Şimdinin kürekçileri bu işi artık hobi ve spor olarak yapmaktadır.

Renkli şahsiyetiyle tanınan ve 1924’te hânedanın en yaşlısı sıfatıyla sürgüne çıkan Seniha Sultan, hep bedbaht yaşamış bir hanımdır.

Halkın servetini, devlet elinde toplamayı hedefleyen Varlık Vergisi, Nazilerden ilham almış; yakın tarihin bir yüz karası olarak hatırlanmıştır...

Kedi, nankör; köpek, sâdık bilinir. Ama ârifler öyle söylemiyor. Kedilerin bambaşka bir dünyası vardır.

“Kim derdi ki, Fatihlerin, Yavuzların, Kanunilerin torunları, çamaşırlarını bile alamadan yolcu edilecekler...” Son halife Abdülmecid Efendi, sürgünde böyle haykırıyordu...

Müslümanların son halifesi Abdülmecid Efendi’nin, vatanından sürgüne yollanırken son sözleri “Ben yine bu millete dua edeceğim. Ölsem, mezarımda kemiklerim bu milletin refah ve saadeti için duaya devam edecektir” oldu...

Hânedanın sürgününden kalma son yâdigârlardan biri geçenlerde vefat etti. Sultan Abdülhamid ile Gazi Osman Paşa’nın torunu Bülend Osman Bey’in cenazesi, vasiyeti üzerine Fransa’dan İstanbul’a getirilerek Fatih Câmii avlusuna, dedelerinin yanına gömüldü.

Paranın, en büyük güç olduğunu bilen Sultan Hamid, iktisatlı ve rasyonel tasarruflarıyla, büyük bir servet edinmişti. Jön Türkler tarafından yağmalanan bu servetten, padişahın vârisleri mahrum bırakıldı.

1924’te kurulan liberal demokrat Terakkiperver Fırka, Şeyh Said İsyanı bahanesiyle kapatıldı. Basın hürriyeti kaldırıldı. Demokratik yollarla tek parti iktidarına son verilemeyeceğini anlayan muhalifler, son bir çare düşündü.

Cumhuriyetin ilanı, vaktiyle M. Kemal Paşa’ya biat etmiş gözüken arkadaşlarını endişelendirdi. Cumhuriyetin ilk muhalefet macerası böyle başladı.