Prof. Dr. Ekrem Buğra Ekinci

Tarih boyunca padişahların tahttan indirilmesi için alınan fetvâların hemen hepsi düzmece sebeplere dayanır. Ama darbeciler, halkı yapılan işin meşru olduğuna ikna edebilmek için fetvâ lâzım olduğunu iyi bilirler.

1876’da Sultan Aziz’i tahttan indirenler çeşitli propagandalarla halkı iknâya çalışmış; ama halk, yaktığı ağıtlarla mazlum padişaha olan sevgisini her zaman dile getirmiştir.

Çeşitli nehirlerin suladığı dümdüz arazilerden müteşekkil, iklimi mutedil Ukrayna, dünyanın tahıl ambarlarından biri olarak bilinir. Ama yakın tarihin en dehşetli açlığı da yine bu bereketli mıntıkada cereyan etmiştir.

Harem, kızlara lüzumlu ve faydalı malumatın verildiği, görgü kazandırıldığı bir irfan yuvasıdır. Avrupa elitlerinin kızlarını gönderdiği leydiler mektebinin bir benzeridir.

Maltız keçisi, maltız ocağı, Malta eriği, malta taşı, Malta humması, Malta sürgünleri, Malta şövalyeleri... Lisanımızda Malta’ya dair çok hâtıra var. Malta da Türkleri unutmuş değil...

Şubat ayında cemreler, birbirinin ardına havaya, suya ve toprağa düşer. Hava ısınmaya başlar. Kışın sonunu haber verir. Baharı müjdeler. Peki, cemre nedir? Nereye düşer?

Tarih boyunca, mendil kadar farklı işlere yarayan belki az nesne vardır. El yüz kurulamaktan tutun, âşıklar arasında gizli haberleşmeye kadar, çok yerde mendil kullanılır.

Geçen asırlarda ekonomik hayatı elinde tutan bankerler, hükümeti iflasa ve devleti de batağa sürükleyerek global sermaye ile uyumlu yepyeni bir düzenin kurulmasında rol oynadılar.

Bir asır kadar millî serpuş olarak başlara taht kuran fesin de serüveni var. Şapka tarafından katledilip tarihin mahzenlerine gömülmeden evvel, günlük hayatımızda pek mühim yer tutardı.

İmzalandıktan sonra, taraf devletlerin kabulden kaçındığı Sevr Antlaşması, ölü doğmuş bir metindir. Öyle olmasa bile acaba tatbik edilebilir miydi?

Sevr Antlaşması’nın tarafları bunun gerçekçi bir hâl tarzı olmadığının farkındaydı. Aslında herkesin gizli birer ajandası vardı...

Gazeteler, son birkaç asırdır cemiyette mühim yer tutuyor. Sosyal ve politik hayatı tanzim ediyor. “Gazetelerin diline düşmek” öteden beri hemen herkesin kullandığı bir endişe tabiri olmuştur.

Bülbülü altın kafese koymuşlar; ağlamış, inlemiş; demiş vatanım! Vatan, sadece insanın doğup büyüdüğü, atalarının gömüldüğü, akrabalarının yaşadığı yer midir?

Kar sevilirdi eskiden. O beyazlığı, saflığı, temizliği, yaramazlık yapan bir çocuğun tebessümü gibi biraz da kendini affettirircesine yağınca her şeyi unuturdu insan...

Her yılbaşı yaklaşınca bu mesele bir daha aktüelleşir. “Karga, kekliğe özenmiş; becerememiş; kendi yürüyüşünü de unutmuş” derler. Acaba her benzemek kötü mü? Benzemenin sınırı nerede başlar, nerede biter?

Osmanlıların kaybettiği son şehir olan Musul, İngiltere ile Ankara arasında uzun süren bir ihtilafın da sebebi oldu. Lozan Müzakereleri bu yüzden kesildi. Sonra iş tatlıya(!) bağlandı...

Mukaddes kitaplar, insanın erkek ve kadın olmak üzere çift yaratıldığını söyler. Her ikisi de insan olmak cihetinden tanrının huzurunda eşittir. Ama fizikî farklılıklar tarih boyunca hep bazı eşitsizlikler, güçlünün güçsüze hükmetmesi neticesini doğurmuştur.

Kim derdi ki küçücük bir Viking kabilesi, koca bir millete ismini verecek; hatta tarihi yönlendirecek? Ruslar, birkaç asırdan beri dünya üzerindeki ciddi bir güçtür. Bundan en çok canı yanan da Türkler olmuştur.

1808’de hânedanın yaşayan tek şehzâdesi Mahmud’u öldürmeye gelenler, “Gerekirse Esma Sultan’ı padişah yaparız” demişlerdi. Halbuki kadının padişahlığı mümkün değildi. Böyle söylemeleri, Osmanlılardan başkasının tahta hak sahibi görülmediğini gösterir.

Müslüman halklardan birbiriyle en çok iç içe girmiş olanı Türklerle Araplardır. Bugün Arapların çoğu İslâm dünyasındaki ezilmiş, sinmiş hâlin, Türkiye sayesinde yok olacağına; tabiri caizse "yiğidin düştüğü yerden kalkacağına" inanmaktadır...