Prof. Dr. Kemal İnat

Cumhurbaşkanı Erdoğan ve partisi AK Parti 15 yıldır iktidarda.

Türkiye’nin tarihinde yaşadığı en büyük travmalardan biriydi 15 Temmuz.

3 Temmuz, Mısır darbesinin yıl dönümüydü. 15 Temmuz ise Türkiye’deki darbe girişiminin yıl dönümü.

Türkiye’nin Orta Doğu politikasının etkinliğini sınırlandıran, birbiriyle yakından ilişkili üç faktörden bahsedilebilir: Küresel aktörler, terör örgütleri ve iç istikrar.

Önceki iki yazıda, Türkiye’nin Orta Doğu politikasına dair algılardaki çelişkilerden bahsetmiş, bu çelişkilerin ortadan kaldırılması için göz önünde bulundurulması gereken gerçeklere dair bazı tespitlerde bulunmuştuk. Bu çerçevede bölgesel bir güç olarak Türkiye’nin, başta Suriye ve Irak olmak üzere Orta Doğu’da yaşanan gelişmeleri yakından takip etmesinin ve gerektiğinde bu gelişmelere müdahil olmasının kaçınılmaz olduğunu vurgulamış ve Ankara’nın bölgede kurduğu veya kurmak istediği ittifakların diğer bölgesel güçler ve küresel aktörler tarafından nasıl algılandığından bahsetmiştik.

Geçen yazıda Türkiye’nin Orta Doğu politikasına dair var olan çelişkili algı ve yargılardan bahsettikten sonra bu konunun doğru anlaşılabilmesi için bazı tespitler yapmıştık.

Türkiye’nin Orta Doğu politikası gerek akademik gerekse siyasi çevrelerde ve medyada ciddi tartışma ve eleştirilere konu oluyor.

Katar’a karşı ağır yaptırımların destekçisi olan Amerikan yönetimi nasıl bu ülkeyle 12 milyar dolarlık silah satış anlaşması imzalıyor? Daha bir hafta önce Amerikan Başkanı Trump, Katar’ı teröre destek vermekle suçlamamış mıydı? Bu durumda kendisi de terörü desteklemiş olmuyor mu?

Türkiye ekonomisinin 2017 yılının ilk çeyreğinde yüzde 5 büyüdüğü açıklandı.

Körfez’in küçük ama “aykırı” ülkesi Katar’a karşı kirli bir ittifakın oluştuğu görülüyor.

Alman Dışişleri Bakanı Sigmar Gabriel’in iki gün önce gerçekleştirdiği Türkiye ziyaretinden kimse pek umutlu değildi. Türkiye ile Almanya arasında yaşanan İncirlik Krizi ve diğer sorunlara bu ziyaretin çözüm olacağı beklenmiyordu.

Amerikan Başkanı Trump’ın olaylı Avrupa ziyaretinin ardından Batı medyasında “Bir dönemin sonu” türünden çok sayıda başlık atılıyor. Bu yazılarda, Putin’in ABD ile Almanya’nın arasını açmayı başardığını yazanlar da var, Almanya ile ABD arasında tektonik bir kaymadan bahsedenler de.

Avrupa’daki Trump fırtınasının yol açtığı şokun etkisiyle Merkel’in ağzından tam olarak şu cümleler döküldü: “Başkalarına tam olarak güvenebileceğimiz zamanlar biraz geçti. Son günlerde bunu tecrübe ettim... Biz Avrupalılar kendi geleceğimizi kendimiz belirlemeliyiz.”

Almanya Başbakanı Angela Merkel, iki gün önce Protestanlar Günü etkinlikleri çerçevesinde Berlin’e gelen eski Amerikan Başkanı Barack Obama ile görüşürken, bu görüşmeden saatler sonra Brüksel’deki NATO zirvesi kapsamında görüşeceği şimdiki Başkan Donald Trump ile yapacağı görüşmenin stresini yaşıyordu.

Barack Obama ABD’de başkanlık koltuğunu devraldıktan kısa bir süre sonra Haziran 2009’da Kahire’de yaptığı konuşmada Amerika’nın Orta Doğu ve İslam dünyasına yönelik politikasında büyük beklentilerin oluşmasına yol açmıştı.

Türkiye’nin Orta Doğu’ya yönelik politikasını belirleyen çok sayıda faktör var. ABD, Rusya ve Avrupa Birliği gibi küresel aktörlerin yanında İran, Suudi Arabistan, İsrail ve Mısır gibi bölgesel aktörler ile uluslararası ve bölgesel konjonktür temel belirleyiciler olarak öne çıkıyor.

Türk-Alman ilişkilerinde, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ABD ziyareti nedeniyle gölgede kalan yeni bir kriz yaşanıyor.

ABD’nin Suriye ve YPG ile ilgili son kararları ve Avrupa’nın referandum sırasında izlediği Türkiye politikası üzerine çok yorumlar yapıldı ve yapılmaya da devam ediyor.

Cumartesi günkü yazımda, Astana’da varılan mutabakat sonrasında ABD-İsrail ekseninin tavrının ne olduğuna ve bu tavrın Suriye iç savaşının bundan sonraki seyrine muhtemel etkilerine değinmiştim.

Son günlerde yaşanan Trump-Putin telefon görüşmesi, Erdoğan-Putin görüşmesi ve Astana-4 toplantısı Suriye sorununda bir hareketliliğe neden oldu.