Rahim Er

Biz, “Kanal İstanbul” değil, Türkçe grameriyle “İstanbul Kanalı” diye yazıp konuşuyoruz. Burada “İstanbul Kanalı” derken tartışılmakta olan “Kanal İstanbul”u kastetmekteyiz: 24 Temmuz 1923 Tarihli Lozan Andlaşması’nın Ek Maddeleri, İstanbul Boğazı, Çanakkale Boğazı ve bunların çevreleri ile Marmara Adalarına dair geçiş ve emniyeti tanzim eden şartlardır. Onlar, zor bir zamanımızda kabul mecburiyetinde kalınmıştır.

Aşağıda Peyami Safa’nın 16 Ocak 1956’da "Türkiye'de din düşmanları" başlığı ile Milliyet gazetesinde çıkan bir makalesi mevcuttur. O yazıyı olduğu gibi buraya almayı bir hazırcılık, kolaycılık olarak düşünmemeli. Elinde kalem olan bir insan, 60 küsur yıl evvel yine bu topraklarda neyi, ne zaman nasıl görmüş, ıstırabı neymiş… gibi suallere, kapı aralamak için bunu yaptık.

Gayet net görülmektedir ki Küçükçekmece ile Karadeniz arasında seyr-ü sefere açılacak olan İstanbul Kanalı, önümüzdeki uzun senelerin temel konuşma malzemelerinden biri olacak, devamında Montrö Mukavelenamesi gündeme taşınacak ve Türkiye’nin burada iradesini tam olarak ortaya koymasıyla devletlerarası ciddi münakaşalar çıkacaktır.

Son birkaç asırdır hangi devletlerle uğraştıysak bugün de onlarla uğraşmaktayız. Onlardan bazısı, rejim değiştirmiş, isim değiştirmiş fakat Türkiye’ye karşı niyet değişmemiştir. Bir başka ifadeyle bizdeki değişiklikler ve maziyi red ve inkâr onları yollarından çevirmedi.

Türkistan, eskiden “şarkî” ve “garbî” diye iki parça değil, yekpare “Ulu(ğ) Türkistan” idi. Önce Çarlık Rusya’sı batı tarafını işgal etti. Çin de doğusunu işgal etti. Lenin, Çarlık Moskova’sına karşı ihtilale hazırlanırken Garbî Türkistan Türklerine istiklal vadederek yardımlarını istedi fakat hedefine ulaşınca sözünü tutmadı.

Sonuçta en sakin şekilde değerlendirmeyle bakıldığında şu zeminde nice dönemlerdir bir medeniyet sapması yaşandığı inkârı mümkün olmayan hakikattir. Aidiyet kaybı, bir başladı mı kayıp, her alanda ve her çeşidiyle yaşanır. Bu sosyolojik vak’a ve mâneviyat farklılaşmasının dünkü hayatımızda karşılanışı ile bugüne dair aldığı şekil üzerine araştırma yapmak isteyenler için malzeme bolluğu vardır. Ancak türlü sebeplerden dolayı onları nakil ve dile getirmeye cesaret edenler az olabilir. Hadise, esasında ilmî objektiflikte kalmamaktadır. Aslında bugüne dair sanılan çok mevzu ve mes’ele, bugüne mahsus değildir. Üzerinde biraz durulduğunda onların dünden miras olduğu biraz da hayretle görülür…

İsmi yanlış; kendisi çok doğru, çok elzem ve çok değerli bir proje…

“Dinamit” adı verilen patlatma malzemesinin keşfedildiği 1866’dan günümüze dek nice insan ve canlının hayatına kıyıldığı araştırılmış mıdır? Bu dehşetli buluşun sahibi İsveçli kimyager Alfred Nobel’dir. 1896’da öldüğünde yüklü bir servet sahibidir. Vasiyetnamesi açılınca bu servetten istifadeyle kurduğu derneğin Barış, Tıp, Fizik, İktisat, Edebiyat gibi sahalarda ödül verilmesini vasiyet ettiği görülmüştür. Zikredilen sahalarda dünya çapında araştırmayla mükâfata layık olanların araştırılıp insanlık adına takdir edildiği bu faaliyete, bilahare İsveç Krallığı nezdinde kurulu olan “İsveç Kraliyet Akademisi” sahip çıkarak çalışmaları deruhte etmiştir. Sayılan sahalarda fikir, keşif ve eser üretmiş olanlar da bu beynelmilel “âferin”e ulaşabilmeyi büyük şeref telakki etmişlerdir.

Dün, Ali Nihad Tarlan Hoca’dan söz etmiş ve Yekta Saraç Hoca’nın “Divan Şiirinden Seçmeler” başlıklı kitabına, Hoca’nın “Divan Edebiyatı Meseleleri” adlı eserinden yaptığı iktibası, bugün buraya nakledeceğimizi yazmıştık. İktibas, 1981 tarihli tab’ın 83-85. Sayfalarından yapılmış.

​Acaba bir başka cemiyette de böyle bir cinnet yaşanmış mıdır? Bir başka topraklarda da o toprakların fatihlerinin mensup oldukları dine, kullandıkları dile, kurdukları edebiyata, yükselttikleri medeniyete insafsızca saldırılmış mıdır?

Bir-iki asır öncesine kadar, gelip buraları gezen ve hayretten hayrete düşen seyyahların insan, aile, cemiyet, devlet, ahlâk, cömertlik, dürüstlük… gibi vasıflarıyla öve öve bitiremedikleri bu toprakların insanında, bu milletin içinde bugün şiddet, cinayet, kadın cinayeti, uyuşturucu, dolandırıcılık… almış başını gidiyorsa, mahkemeler boşanma davalarıyla dolup-boşalıyorsa, cezaevleri, mahkûmları almaya yetmiyorsa… suçlu tek değildir, suçlu sadece cani ve fail değildir.

Türkiye Cumhurbaşkanı, Londra’daki Dörtlü Zirve’de NATO için en net tavrı ortaya koydu.

NATO; Kuzey Atlantik Paktı, bir soğuk savaş dönemi kuruluşudur. “Pacte”, Pakt; Latince’de “andlaşma” mânâsına gelmekte. II. Dünya Harbi’nden sonra birden fazla “pakt” ortaya çıkmıştı. Biz, Bağdat Paktı ile Balkan Paktı’na yetişemedik. Fakat CENTO’yu biliyoruz. NATO, zaten gündelik hayatımızın bir parçasıydı. Eğer Sovyetler yani onun Kızılordusu, memleketimizi işgale teşebbüs ederse NATO, güya hemen ânında yetişecekti. Bu yüzden “solcular” sokaklarda sol yumrukları havada olduğu hâlde “NATO’ya ha-yır!!!” diye pabuç aşındırıp, gırtlak paralarken “sağcılar” da “komünistler Moskova’ya!!!” diye bağırıyorlardı.

​Suriyeli sinema yönetmeni merhum Mustafa Akad’ın “Çağrı” filminden sonraki en büyük eseri “Ömer Muhtar” filmidir. Ömer el-Muhtar, İtalyanların Libya’yı işgali üzerine istilacılara karşı istiklal ateşini tutuşturan, zor şartlara rağmen büyük mücadele veren ve hayatı İtalyanların kurduğu idam sehpasında şehidlikle biten şerefli bir kahramanımızdır.

Bir kısım CHP’liler, kasten mi böyle davranmaktalar? Yoksa, o deyimin söylediği gibi herkesi kör âlemi sersem mi sanıyorlar? Olup-bitenler ortadadır. Ayrıca derin tahlillere gerek yok. Buna rağmen onların tezi, “Saray” ve devletin kurumlarının CHP’yi parçalamak için tezgâhlar kurduğu şeklindedir. Eğer bu dediklerine inanıyorlarsa acınası hâlleri var demektir.

​Sözcü gazetesi başyazarı Rahmi Turan’ın “Saray”da çalıştığını iddia ettiği bir kaynağına dayanarak yazdığı bir yazı, bir haftaya yakın bir zamandır, bütün gündemi değiştirdi. Rahmi Turan, bir CHP’linin Külliye’ye giderek Sn. Erdoğan’la konuştuğunu; Cumhurbaşkanının ona genel başkanlığa adaylığını koyması hâlinde kendisini destekleyeceğini söylediğini yazmıştı.

Başını örtenlere 28 Şubat döneminde reva görülen muamelelere çok üzülüyorduk. Biz de kalemimiz ve kelamımızla haksızlıklara karşı koymaya çalışıyorduk. Bu yüzden uygulamaları aleyhine yazdığımız bir makaleden dolayı İstanbul Üniversitesi rektörü Kemal Alemdaroğlu, hakkımızda tazminat dâvâsı açtı. Devrin mahkemesi, dâvâyı kabul ederek bizi tazminat ödemeye mahkûm etti.

Evet; tam da öyle; Filistin, yüreğinin tam ortasından bir kere daha vuruldu.

Aradan günler geçtikten sonra nihâyet MEB’den ses çıkabildi. Bilindiği gibi 10 Kasım tarihinde Ümraniye, Beylikdüzü, Bursa ve Gaziantep’teki bazı okullarda talebelere şirk ve totem dönemlerine mahsus bazı tapınma hareketleri yaptırılmıştı.

Fransız İhtilali’nin ateşlediği millî akımlarla 19. Asrın ilk çeyreğinden itibaren imparatorluklardan kopmalar başladı. 19. Asır, imparatorlukların var olma kavgasını verdikleri bir zamandır. Osmanlı İmparatorluğuna bakıldığında seyir şudur: 1821’de Yunanistan’ın muhtariyet/otonomi kazanıp kısa müddet sonra müstakil bir devlet olmasını, başka millî unsurların kopuşları takip etmişti.