Vehbi Tülek

Şeyh Mehmed Mustafa Efendi, icazet verdikten sonra, talebesi Hacı Ahmed'i seyahatle vazifelendirir. O da "Terkiya" mahlasıyla seyahatlerine başlar...

Abdullah bin Ebû Huzeyl el-Anezî, Tâbiîn devri âlim ve evliyâsındandır. Doğum ve vefât yeri ve târihi bilinmemektedir. Hadîs-i şerîf rivâyeti ilminde üstün bir derecede idi. Abdullah bin Huzeyl, vaktin büyük nîmet olduğunu bilir ve zamanın boşa geçirilmesini istemezdi. Derslerinde, talebelerine naklettiği bazı hadîs-i şerîfler:

"Talebe, hocasının huzûrunda iddiâ sâhibi olmamalı, makam ve rütbe için kendisinden bahsetmemeli, hocasından izinsiz sohbet meclislerine katılmamalı..."

"Hak teâlâ, hepimizi İslâmiyyetin doğru caddesinde bulundursun! Her canlı, ölümün tadını tadacakdır! Ölümden kurtuluş yoktur..."

"Bir âlimi ve evliyâyı ziyâret etmekten maksat, Allahü teâlâya yönelmektir. O büyüklerin rûh-ı şerîflerini tam bir yönelme ile ziyâret, cenâb-ı Hakk'ın rızâsına kavuşmaya vesîledir..."

"İnsanların en çok ibâdet edeni, kalbini günahla yaralayıp, sonra tövbe eden ve bir daha yapmayan, hatâlı işlerini her hatırladığında, iyi amellerini az ve eksik bulandır."

Zünnûn-i Mısrî'nin arkadaşı olan Abdullah bin Hâzır hazretleri hadîs âlimidir. Kendisine, insanın îmânının nasıl kâmil olacağını sordular...

Abdülvehhâb bin İbrâhim hazretleri, Yemen'de doğdu. Fazîlet sâhibi bir zât idi. Sâlih rüyâlar görmekle meşhurdu. 1029 (H. 420) senesinde vefât etti. Rüyâlarını anlattığı herkes, merak ve gıbta ile imrenerek dinlerdi. Kendisi anlatır:

Abdullah-ı Şüttârî hazretleri, Hindistan evliyâsındandır. Doğum târihi ve yeri belli değildir. Büyük âlim Şihâbüddîn Sühreverdî'nin torunlarındandır. Hayatı hakkında fazla bilgi yoktur. Hadis âlimidir...

"Ey oğul! Bütün işlerinde orta yolu tut. Çünkü işlerin en hayırlısı orta yoldur. Az konuş. Karşılaştığın her Müslümana selâm ver..."

"İyi ameli tehir edenler helâk oldular. Sen dersin ki, yarın yaparım. Ya yarına kavuşamazsan! Yâhut kavuşur da, bu imkân, sıhhat, kuvvet ve rahatlığı bulamazsan..."

"Senden eser kalmasın; olgunluk budur./Kendini vahdette yok eyle; kavuşmak budur./Sözlerin büyüğü, büyüklerin sözüdür./O büyüklerin sözünde Rabbânî tesir vardır."

Abdullah-ı Mekkî, Erzincan'ı şereflendirince insanlar akın akın ziyâretine geldiler. Gelenler arasında, Terzi Baba diye bilinen Muhammed Vehbî de vardı...

"Ey kardeşim! Kendine nasîhat eden yine kendin olsun. Bir noksanın olduğu zaman, kardeşlerinin seni uyarmalarını bekleme! Bu güzel haslet, artık kendisine veda edilen bir şey oldu."

Abdülazîz Dehlevî hazretleri buyurdu ki: "Memleketimizde, Eshâb-ı kirâm düşmanlığı o kadar yayıldı ki, içerisinde bir ikisi bu bozuk yolda olmayan ev pek nâdirdi..."

"Allahü teâlâ için sevmek, O'nun için buğzetmek, îmânın en güvenilir ve sağlam kulplarındandır. Emr-i ma'rûf ve nehy-i münker iyiliği emredip kötülükten alıkoyma, herkese, imkânı nisbetinde lâzımdır..."

Süfyân-ı Sevrî, Halîfe Câfer'le namaz kılıyordu. Halîfe namazda sakalıyla oynuyordu. Süfyân hazretleri namazdan sonra; "Namaz kılarken lüzumsuz hareket yapılmaz" dedi!..

Himmetzâde, Ravda-i Mutahharada şu şiiri söyledi: "Ravdana yüz süren bulur amân/El amân ey Fahr-i âlem el amân/Her gelen dilhaste, bulur tâze can/El amân ey Fahr-i âlem el amân..."

Lazkiye'de bir Hristiyan öldürülmüştü. Dâvâ mahkemeye intikâl etti. Hristiyanlar kâtil olarak, köyün ileri gelen Müslümanlarından birini gösteriyorlardı. Çok da yalancı şahit buldular!..

Büyüklerden biri şeytâna dedi ki: "Senin gibi mel'ûn olmak istiyorum, ne yapayım?" İblîs sevinip, "Namâza ehemmiyet verme, doğru, yalan, her şeye yemîn et!" dedi.