ABD’nin gümrük silahı geri tepti: Çin kara listesini açıyor
ABD'nin Çin'e yönelik yüksek gümrük vergileri ve Çin'in misilleme hamleleri, iki ülke arasında süregelen ticaret savaşını yeniden alevlendirdi. Özellikle Apple, Boeing, Nike ve Starbucks gibi ABD merkezli şirketlerin Çin'deki operasyonları baskı altına girerken; Pekin yönetimi bu süreci, Amerikan etkisini sınırlama fırsatına dönüştürüyor.
Yıllarca Çin'e yatırım yapmak için sıraya giren Amerikan devleri, şimdi aynı kapıdan geri çevriliyor. Apple’dan Boeing’e, Nike’tan Starbucks’a kadar birçok küresel marka, Çin’in sert ekonomik misillemeleri karşısında zor günler geçiriyor.
Trump döneminde başlayan ticaret savaşı, Çin’in radikal karşı hamleleriyle Amerikan şirketlerini hedef tahtasına koydu. Pekin'in "güvenilmez kuruluşlar listesi", ihracat yasakları ve kültürel ambargolarla birleşince, Çin pazarı bir zamanlar fırsatken şimdi kabusa dönüşüyor.
TARİHİ ORTAKLIK, KRİZE SÜRÜKLENDİ
Washington’daki siyasetçiler uzun yıllar Amerikan bankalarını, uçaklarını ve fast-food zincirlerini Çin’e götürmek için çok uğraştı. Örneğin Amerikan uçak üreticisi Boeing 1972’de Richard Nixon’ın Çin ziyaretinden hemen sonra bu ülkeden sipariş almaya başladı. Ama şimdi Çin’deki birçok Amerikalı şirket yöneticisi bu gayretlerin kendi hükümetleri tarafından mahvedilişine tanık oluyor.
Donald Trump’ın gümrük vergilerini yoğun biçimde kullanması tedarik zincirlerini sürdürülemez hale getiriyor. Çin hükümetinin misilleme girişimi yıllardır süregelen ticari başarıyı ortadan kaldırabilir.
Bloomberg’in haberine göre Çin havacılık denetleme kurulu ülkedeki havayolu şirketlerine Boeing’den uçak siparişlerini durdurmalarını söyledi.
Çin’deki Amerikalı firmalar hala geleceğe dair öngörülerde bulunmaya çalışıyor. Amerika’nın Çin’den ithalatlara uyguladığı gümrük vergileri yüzde 145 seviyesinde.
11 Nisan’da Beyaz Saray’ın tüketicilere yönelik elektronik ürünleri vergilerden muaf tutması Apple gibi şirketlere nefes aldırdı. Sonrasında Trump bunların geçici olduğunu ve esas neticenin yarı iletkenler, elektronik ve farmasötik ürünlere dair soruşturmaların sonucunda ortaya çıkacağını söyledi.
ÇİN'DEN YÜZDE 125'LİK MİSİLLEME
Çin de gümrük vergilerini yüzde 125’e çıkararak karşılık verdi. Ama geçtiğimiz günlerde yapılan açıklamada yeni vergilere cevap verilmeyeceğini çünkü çok yüksek fiyatları yüzünden Amerikan ithalatlarından oluşan bir piyasanın zaten kalmadığı ifade edildi. Çinli düzenleyiciler bir yandan da soruşturmalar açarak Amerikan şirketlerini ülkedeki faaliyetlerinde dezavantaj getirecek listelere ekledi. Boeing gibi şirketler siparişlerde keskin düşüşe veya iptale hazır olmalı.
Trump’ın gümrük vergileri için sunduğu gerekçelerden biri 2024’te ABD’nin Çin ile ticaret açığının 300 milyar dolar civarına gelmiş olması. Ama Çin’deki Amerikalı patronlar öyle düşünmüyor. Çin’deki satış rakamlarını bildiren halka açık Amerikan şirketlerinin 2024 gelirleri de yaklaşık aynı düzeydeydi. Apple, Nike ve Starbucks ülkenin her yerinde faaliyet gösterirken elektrikli otomobil üreticisi Tesla bu yılın ilk üç ayında satışlarının yaklaşık beşte ikisini Çin’de gerçekleştirdi. Firmaların ülkedeki faaliyetleri için birçoğu yüksek vasıflı olmak üzere on binlerce kişi istihdam ediliyor. Amerika’daki Çinli şirketler ise bu konuda çok daha başarısız ve geçen yıl sadece 50 milyar dolar gelir getirebildiler. Amerika sokaklarında Çinli bir markayı nadiren görüyorsunuz.
Amerikalı şirket yöneticilerine göre yaşananların tek sonucu Çin’de faaliyet göstermenin çok daha zorlaşması oldu.
ÇİN'İN KARA LİSTESİ VAR
Amerikalı patronlar Çin devletinin gazabıyla da başa çıkmak zorunda kalacak. 2019’dan bu yana düzenleyiciler şirketlere ve ülkelere karşılık vermek için karmaşık bir yasal çerçeve kurdu. Başka ülkelerin yaptırımlarına uyanlara yaptırımlar, ihracat kısıtlamaları ve içinde bulunan şirketin Çin’e girmesini ve Çin’le ticaret yapmasını engelleyen “güvenilmez kuruluşlar listesi” de buna dahil.
Georgetown Üniversitesi’nden Evan S. Medeiros ile danışmanlık firması Trivium’dan Andrew Polk’un yayınladığı çalışmaya göre bu mekanizmalar 2023’te 15 kez kullanılırken geçen yıl aynı tedbirlere tam 115 kez başvuruldu. 2025’in ilk iki buçuk ayında güvenilmez kuruluşlar listesine ekleme ve ihracat kontrolüne tabi tutma önlemleri 60 kez uygulandı.
8 Nisan’da Çin sosyal medyasında altı tedbirden oluşan gayriresmi bir liste dolaşmaya başladı. Bazıları görece doğrudan ve Amerika’dan kümes hayvanı ve soya fasulyesi ithalatına yasak getirilmesini, fentanil ticaretine dair tüm görüşmelerin askıya alınmasını içeriyor. Bir diğerinde Amerikan filmleri ithalatının durdurulması öneriliyor.
Listede Amerika’ya ait fikri mülkiyete ve hukuk büroları gibi profesyonel hizmetlere yönelik engellemeler de var. Liste sağlam bağlantıları bulunan iki blogger’ın elinden çıktı. İki gün sonra film denetleme ve düzenleme kurumu Çin’e girişine izin verilen Amerikan filmi sayısının azaltılacağını açıkladı.
Böyle bakınca ticaret savaşı Çinli liderler için nimete dönüşebilir. Çinli tüketiciler Amerikan kültürüne ve ürünlerine hayran. Birçokları devletin yerel markaları teşvik girişimlerini bugüne kadar görmezden gelmişti. Ama Trump’ın Çin’e yönelttiği öfke sebebiyle Komünist Parti’nin ülkeyi Amerikan markalarından ve şirketlerinden arındırması çok daha kolay hale gelebilir.
'da Takip Edin!
