Kanıksama: Hayatımızdaki etkileri ve üstesinden gelme yolları
Günlük hayatta sıkça karşılaştığımız olaylar, zamanla beynimizin dikkatini çekmeyi bırakır ve "kanıksama" adı verilen bir olguya dönüşür. Peki, bu durumun avantajları ve dezavantajları nelerdir? Kanıksama, beynimizin nasıl çalıştığını ve çevremizi nasıl algıladığımızı anlamak için önemli bir kavramdır.
Hepimizin hayatında, zamanla önemsizleşen ve dikkatimizi çekmeyi bırakan olaylar vardır. Sabah güne başlarken, işe giderken, evimize dönerken, akşam yemeği yerken... Bu rutinler, bir süre sonra beynimizin "alıştığı" ve "önemsemediği" eylemler haline gelir. İşte bu durum, kanıksama olarak adlandırılır.
Kanıksama, beynimizin yeni ve beklenmedik olaylara odaklanabilmesi için, sıkıcı ve tekrarlayan olayları "filtrelemesi" olarak da tanımlanabilir. Örneğin, ilk kez bir şehre gittiğinizde, her şey yeni ve heyecan verici gelir. Ancak, aynı şehirde uzun süre yaşadıktan sonra, çevrenizdeki detayların farkında olmayı bırakırsınız.
KANIKSAMANIN AVANTAJLARI
Dikkatimizi Önemli Olaylara Yönlendirme: Kanıksama, beynimizin sınırlı dikkatini, yeni ve önemli olaylara odaklamasını sağlar. Örneğin, sürekli olarak trafikte araba kullanırken, trafik ışıklarının renklerini ve trafik kurallarını sürekli olarak hatırlamamız gerekmez. Kanıksama sayesinde, bu rutinleri otomatik olarak yerine getirebilir ve dikkatimizi yola odaklayabiliriz.
Stres Seviyesini Azaltma: Kanıksama, sürekli olarak yeni uyaranlara maruz kalmaktan kaynaklanan stresi azaltmaya yardımcı olabilir. Örneğin, sürekli olarak gürültülü bir ortamda yaşıyorsanız, zamanla bu gürültüye alışır ve sizi rahatsız etmez.
Verimliliği Artırma: Kanıksama, tekrarlayan görevleri otomatik olarak yerine getirmemizi sağlayarak verimliliğimizi artırır. Örneğin, bir piyanist, yıllardır aynı parçalara çalıştıktan sonra, parmakları otomatik olarak hareket eder ve beyni daha karmaşık müzikal ifadelere odaklanabilir.
Enerji Tasarrufu: Kanıksama, beynimizin enerji tasarrufu yapmasını sağlar. Sürekli olarak yeni uyaranları işlememek, beyin için daha az enerji gerektirir. Bu da, beynimizin daha önemli görevler için enerji harcamasını sağlar.
KANIKSAMANIN DEZAVANTAJLARI
Yeni Bilgileri Öğrenmeyi Zorlaştırma: Kanıksama, yeni bilgileri öğrenmeyi zorlaştırabilir. Örneğin, aynı konuda uzun süre ders çalıştıktan sonra, beyin o konuyu "kanıklayabilir" ve yeni bilgiler daha az etkili bir şekilde işlenebilir.
Çevremizdeki Detayları Görememe: Kanıksama, çevremizdeki detayları görmemizi engelleyebilir. Örneğin, her gün aynı yoldan işe giderken, çevremizdeki değişiklikleri fark edemeyebiliriz.
Yeni Fırsatları Kaçırma: Kanıksama, yeni fırsatları görmemizi engelleyebilir. Örneğin, bir iş görüşmesinde, aynı soruları sürekli olarak soran bir mülakatçı, adayın yeni ve farklı cevaplarını fark edemeyebilir.
Duygusal Bağlantıyı Zayıflatma: Kanıksama, çevremizdeki insanlara ve olaylara olan duygusal bağımızı zayıflatabilir. Örneğin, sürekli olarak aynı insanlarla etkileşim halinde olan biri, zamanla onlara olan ilgilerini kaybedebilir.
KANIKSAMA ÖRNEKLERİ
Her gün aynı yoldan işe gidip gelmek: Yolun kenarındaki dükkanları, ağaçları veya insanları fark etmeyi bırakırsınız.
Aynı şarkıyı sürekli olarak dinlemek: Şarkının sözlerini veya melodisini artık fark etmezsiniz.
Her gün aynı haberleri izlemek: Haberlerde geçen olayları, sanki daha önce duymuş gibi hissedersiniz.
Aynı arkadaş grubuyla sürekli olarak vakit geçirmek: Arkadaşlarınızın yeni ilgi alanlarını veya değişimlerini fark etmezsiniz.
KANIKSAMA CÜMLELERİ
"O kadar alıştım ki artık dikkatimi çekmiyor."
"Her gün aynı şeyi yapıyorum, artık hiçbir şey beni heyecanlandırmıyor."
"Bu durum o kadar sıradanlaştı ki, artık farkında bile değilim."
"Zamanla bu olayı kanıksamışım."
KANIKSAMAYI YENMEK
Bilinçli Olarak Dikkat Etmek: Çevremizdeki detaylara bilinçli olarak dikkat etmeliyiz. Örneğin, her gün aynı yoldan işe giderken, farklı yolları denemek veya farklı rotaları keşfetmek kanıksamayı azaltabilir.
Yeni Deneyimler Kazanmak: Yeni hobiler edinmek, yeni yerler keşfetmek ve yeni insanlarla tanışmak, beynimizin yeni uyaranlara maruz kalmasını sağlayabilir.
Bilinçli Olarak Öğrenmeye Devam Etmek: Yeni bilgiler öğrenmek ve kendimizi sürekli olarak geliştirmek, beynimizin "kanıklama" durumuna girmesini önleyebilir.
Duygusal Bağlantıyı Güçlendirmek: Çevremizdeki insanlara ve olaylara olan duygusal bağımızı güçlendirmek için çaba göstermeliyiz. Örneğin, sevdiklerimizle daha fazla zaman geçirmek, onlarla sohbet etmek ve onlara olan duygularımızı ifade etmek kanıksamayı azaltabilir.
Kanıksama, beynimizin doğal bir işlevi olsa da, hayatımızın her alanında olumlu sonuçlar doğurmayabilir. Bu nedenle, kanıksamayı fark etmek ve onu kontrol altına almak, hayatımızın daha zengin ve anlamlı olmasına yardımcı olabilir.
'da Takip Edin!
