Caiz ne demek, caiz değildir ne demek? Tabiri caizse kalıbının anlamı nedir?

Günlük hayatta karşılaşılan 'caiz ve caiz değil' kelimelerinin kullanımı oldukça yaygındır. Kullanıldığı yere göre farklı anlamları olan bu kelimeler Arapça'dan Türkçe'ye geçmiştir. Caiz kelimesinden türeyen tabiri caizse ise iki sözcüğün bir tamlama oluşturmasıyla ortaya çıkmıştır. Kerahaten caiz ise mekruh olan bir durumu anlatmak için kullanılır. 

CAİZ NE DEMEK?

Caiz kelimesi, cümlede kullanıldığı yere göre çeşitli manalara gelir:

• Caiz, genel olarak ruhsat verilmiştir, günah değildir manasındadır. Fakat, caiz denilen şeyi yapmamak daha iyidir.
• Yapılması daha iyi demektir.
• Yapılması tenzihen mekruh demektir.
• Yapılması tahrimen mekruh demektir.
• Yapılması mubah demektir.
• Yapılması vacip, gerekir demektir. 
• Yapılması günah demektir.

  Caiz,

• Din ve törece işlenmesi emir veya yasak edilmediği için yapılmasında bir sakınca bulunmayan, izin verilmiş sayılan (şey),
• Yerinde, uygun, doğru olan (şey) anlamlarına gelir.

Caiz görmek, uygun olduğunu kabul etmek demektir. 

CAİZ DEĞİL NE DEMEK?

Caiz görmek, uygun bulmak; caiz olmak; yapılması mahzurlu olmamak, dînen yasaklanmamış olmak gibi anlamlarda kullanılır. Bunun tersi olan "caiz değildir" sözü ise, caiz olmamak, yani yapılması mahzurlu olmak, doğru olmamak veya dînen yasaklanmış olmak demektir.

'Caiz değil' demek şu manalara gelir:

• Mekruh,
• Haram,
• Fâsid,
• Küfür,
• Sahih değildir,
•  İtibar edilmez,
• Bid'at manasına gelir.

TABİRİ CAİZSE NE DEMEK?

Tabiri caizse kalıbı iki farklı şekilde açıklanabilir. İlk anlamı, ''Diğer bir deyişle, şöyle söylemek uygunsa'' şeklindedir. Diğer anlamı ise "Sözün özünü söylemek gerekirse'' gibi bir anlama karşılık gelir. 

KERAHATEN CAİZ NE DEMEK?

Mekruh olan bir şey için de "keraheten caiz" ifadesi kullanılır.