Padişahların ihtişamlı Mushafları! Bin senelik eserler ilk defa sergileniyor

MURAT ÖZTEKİN'İN HABERİ - İnsanüstü gibi görünen yazılar, incelikli süslemeler ve benzersiz ciltler… Abbasilerden Osmanlıya kadar hüküm süren birçok sultan, devirlerinin en usta sanatçılarına Mushaflar yani Kur’ân-ı kerimler yazdırdı. Öte yandan padişahlara hediye olarak özel Mushaflar hazırlandı. Bunların bazıları ise cami ve türbelere bağışlandı. 

İlgili Haber

Metaverse'te sanal sergi: 'The Code/Kod'

İşte “Sultani” diye anılan bu eşsiz Mushaflar, Rami Kütüphanesi’nde açılan bir sergiyle gözler önüne seriliyor. Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı (TYEKB) tarafından düzenlenen “Sultanların Mushafları” adlı sergi, Abbasilerden 19. yüzyıl Osmanlısına uzanan yaklaşık 11 asırlık bir zaman diliminden seçilen eserleri bir araya getiriyor. Fatih Sultan Mehmed’den Sultan II. Abdülhamid’e birçok Osmanlı hükümdarının vakıf mühürlerini ve kayıtlarını taşıyan kitapların yanı sıra Muhammed b. Kalavun, Kayıtbay ve Berkuk gibi Memlük sultanlarının Mushafları da teşhir ediliyor. Büyük çoğunluğu ilk defa sergilenen bu eserlerde ise Yakût el-Müsta’sımî, Șeyh Hamdullah, Hâfız Osman ve Ahmed Karahisârî gibi büyük hat sanatçılarının “imzaları” yer alıyor. 

SANATIN ULAŞTIĞI ZİRVE

49 eserin yanı sıra çeşitli tarihî nesnelerin de yer aldığı sergi, farklı asırlarda farklı estetik zevklerle ortaya çıkarılmış Kur’ân-ı kerimlerle ziyaretçilerini ramazan ayında mukaddes bir atmosferin içerisine çekiyor. Soyut sanatın zirvesi olan hatlarla ve incelikli şekilde işlenmiş tezhiplerle süslü Mushaflar, bir zamanlar İslam dünyasında sanatın ulaştığı yüksek yeri de gözler önüne seriyor. 

Timur zamanının sayfaları kurşun kaplı ağır Mushafı, Abbasi devrinde özel hayvan derilerine yazılmış eserler ve yine aynı devirden altın varaklı Kur’anlar serginin dikkat çeken parçaları arasında yer alıyor. 

EŞSİZ MUSHAFLAR ENTERESAN HİKÂYELER

Eşsiz Mushaflar, aynı zamanda enteresan hikâyeler de barındırıyor. Mesela Sultan II. Abdülhamid, devrinin en büyük sanatçısı Kazasker Mustafa Efendi’ye bir Mushaf yazdırıyor ve eşi Müşfika Kadınefendi’ye evlilik hediyesi olarak takdim ediyor. Müşfika Kadınefendi de altın varaklarla süslü bu eseri yıllarca koruduktan sonra eşi Sultan Abdülhamidin vefatı üzerine türbesinde okunmak üzere ruhu için vakfediyor. Sultan IV. Mehmed ise sergide görülebilen bir eseri kendi yazısı ile Eminönü’ndeki Yeni Cami’ye vakfediyor. Yazma Eserler Kurumu Başkanı Dr. Coşkun Yılmaz’ın anlattığına göre; Sultan II. Murad şehit olunca, Memluk Sultanı türbesinde okusun diye bir Mushaf gönderiyor. O tarihî eser de sergide ziyaretçilerle buluşuyor. 

Serginin küratörü olan Dr. Nil Baydar “Sultani denilince, padişahlar için yapılmış ya da onların sipariş verdiği eserleri anlıyoruz. Buradaki eserler sultanlara ait ama elbette okuyup okumadıklarını tam olarak bilmiyoruz. Sadece Sultan IV. Mehmed’in hattı hümayunu var; onun okuduğunu biliyoruz” diyor. Baydar sözlerine şöyle devam ediyor: “Mushaflar İslam dünyasındaki sanatsal zenginliği de ortaya koyuyor. Zaten hat ve tezhip Mushaf yazımıyla İslam yazmalarının temelini oluşturdu. Kur’ân-ı kerim yazımı sayesinde bu sanat dalları bu kadar ilerleyebildi. Sanatçılar mukaddes metinleri muhteşem şekilde yazabilmek ve gösterebilmek için çalıştı. Serginin ramazan ayında ziyaretçilerle buluşuyor olması ise çok kıymetli. İnsanlar burada maneviyatı sanatsal olarak hissedebilecek."