Romen rakamları, 1’den 100’e kadar Roma rakamları çevirisi, Roma rakamları ile tarih yazma, okunuşu, yapısı ve tarihçesi

Romen rakamları, günümüzde özellikle tarih yazımında kullanılmasıyla karşımıza çıkıyor. Aynı isme sahip padişahların / imparatorları ayırırken, bazı tarihi olayları ayırırken, yüzyıl belirtirken, saatlerde ve bazı kitaplarda sıklıkla kullanılıyor. Ancak Roma rakamları harflerden oluştuğu için kafa karıştırıcı olabiliyor.

Roma rakamları özellikle tarih araştırmalarında sıklıkla karşımıza çıkıyor. Örneğin Sultan II. Abdülhamid, V. Murad, II. Mehmed ve Alman İmparatoru II. Wilhelm örneklerinde olduğu gibi aynı isme sahip padişahların / imparatorların ayrımında kullanılıyor. Ayrıca I. Balkan Harbi, II. Balkan Harbi, I. Viyana Kuşatması, II. Viyana Kuşatması gibi tekrarlayan olaylarda yine Romen rakamları karşımıza çıkıyor. Bazı kitaplarda önsöz veya giriş sayfaları Romen rakamlarıyla belirtiliyor. Romen rakamları saatlerde de oldukça sık kullanılıyor.

Günümüzde yaygın olmasa da hala belli başlı alanlarda kullanılan Romen rakamları tarih yazma konusunda bazen kafa karıştırıyor. İlköğretimde Romen rakamları 3. sınıf müfredatında yer alıyor olsa bile modern sayı sistemimize benzemediği için büyük sayılarda ve büyük tarihlerde zorlayıcı olabiliyor. Bu nedenle Romen rakamları çeviri teknikleri, Romen rakamları çeviri örnekleri, belli başlı Romen rakamı kuralları, Romen rakamları tarihi ayrıntılı bir araştırma ile sizler için bu sayfada bir araya geldi.

ROMA RAKAMLARI HAKKINDA BİLİNMEYENLER

Romen rakamlarının kökleri Antik Roma dönemine kadar uzanıyor. Antik Roma, M. Ö. 9. yüzyılda İtalya yarımadasında kurulan ve zamanla tüm Akdeniz’i saran bir medeniyetti. Avrupa’da bu tarihten 12. yüzyıla kadar kullanılan Romen rakamları, o dönem insanları için bile karmaşık ve uzundu. Bu nedenler Romen rakamları, yerini zamanla Arap rakamlarına bıraktı. Arap rakamlarını Kuzey Afrikalı Arap matematikçiler düzenledi ve Orta Çağ Avrupa’sında bu şekilde yaygınlaştı. Arap rakamları, günümüzde kullandığımız modern rakamların temelini oluşturuyor.

ROMA RAKAMLARI ÇEVİRİ TEKNİKLERİ

Romen rakamları Latin harf sistemindeki 8 harften oluşur: S-I-V-X-L-C-D-M. Roma rakamı sisteminde harfler soldan sağa doğru yazılır. Bu sistemde 0 doğal sayısı ve basamak kavramı yoktur. Bu yüzden rakamlar hangi basamakta olursa olsun, ifade ettiği sayı kadardır. Örneğin modern matematik biliminde ve bugün kullandığımız sayı sisteminde 5 sayısı birler basamağında 5’tir, onlar basamağında 50’dir, yüzler basamağında 500’dür. Fakat Romen rakamlarına göre L harfi nerede olursa olsun 50’dir. Aynı şekilde C harfi 100 anlamına gelirken I harfi 1 anlamına gelir. C harfi ile I harfinin birbiri ile alakası yoktur.

Romen rakamları sistemini anlamak için Roma rakamları çeviri uygulamaları veya bir Romen rakamları tablosu çok yardımcı olabilir. 8 harfin anlamını öğrendikten sonra Roma rakamlarıyla tarih yazma ve aradaki sayıları bulma işi oldukça kolay bir hale gelir. 

ROMA RAKAMLARI ÇEVİRİSİ

S - 0.5

I - 1

V - 5

X - 10

L - 50

C - 100

D - 500

M - 1000

ROMEN RAKAMLARI ÇEVİRİ ÖRNEKLERİ VE BAZI KURALLAR

Romen rakamları soldan sağa doğru okunur. Örneğin yazmak istediğimiz sayı 5’ten veya 10’dan farklı ise, eksiltme veya artırma işlemi uygulanmak zorundadır.

• Artırma kuralına göre 6 yazmak için 5 sayısına karşılık gelen V harfinin sağına bir adet I eklenir (VI)
• 7 yazmak için V harfinin sağına iki adet I eklenir (VII).
• 8 yazmak için, V harfinin sağına üç adet I eklenir (VIII).
• 13 yazmak için 10 anlamına gelen X harfinin sağına üç adet I harfi eklenir (XIII).

Ancak bazı durumlarda eksiltme kuralı uygulanır:

• 9 yazmak için 10 sayısına karşılık gelen X harfinin soluna bir adet I harfi eklemek gerekir çünkü Roma rakamlarında yan yana dört tane I harfi gelemez. Yani 9 elde etmek için VIIII yazmak imkânsızdır.
• Bu nedenle 9 yazmak için, 10 anlamına gelen X harfinin soluna bir adet I yazılır (IX).
• 4 yazmak için bu sefer V harfinin soluna bir adet I harfi yazılarak çıkarma işlemi uygulanır (IV).
• 21 yazmak için yirmi anlamına gelen XX harf kombinasyonuna bir adet I harfi eklenir.

Buna göre hazırladığımız bazı örnekler aşağıdaki gibidir:

XI - 11 (X + I; yani 10 + 1)

XIV - 14 (X + IV; yani 10 + 4)

XXI - 21 (XX + I; yani 20 + 1)

XXIV - 24 (XX + IV; yani 20 + 4)

XXVI - 26 (XX + VI; yani 20 + 6)

XLVI - 46 (XL + VI; yani 40 + 6)

LXVIII - 68 (LX + VIII; yani 60 + 8)

CLIX - 159 (C + L + IX; yani 100 + 50 + 9)

1'DEN 20'YE KADAR ROMEN RAKAMLARI

I - 1

II - 2

III - 3

IV - 4

V - 5

VI - 6

VII - 7

VIII - 8

IX - 9

X - 10

XI - 11

XII - 12

XIII - 13

XIV - 14

XV - 15

XVI - 16

XVII - 17

XVIII - 18

XIX - 19

XX - 20

1’DEN 100’E KADAR ROMEN RAKAMLARI TABLOSU