Devlete doğru
Osman Gazi yeni fetihlere niyetlidir, bu yüzden havaliyi avucunun içi gibi bilen Köse Mihal'e ihtiyacı vardır. Haberci yollayıp onu yanına çağırır. Lâkin Mihal Gazi haberci kendisine ulaşamadan gelip huzuruna çıkar. Yanında cins atlar, mükemmel kılıçlar vardır. "Ey gazilerin başı" der, "şu kardaşınızı bir an önce Müslüman yapın. Zira rüyamda nur yüzlü Muhammed'i gördüm, beni İslâm'a çağırdı." Önce kelime-i şehadet getirir, sonra gazilerle sarılıp ağlaşırlar. Mudurnu, Göynük, Taraklı Samsa Çavuş ve Karındaşı Sülemiş Bahadır Mudurnu civarlarında çok sevilir ve iyi tanınırlar. Yörenin Rumları Osman Gazi'yi uğraştırmaz, kadını erkeği yollara çıkıp neşeyle Sultanı karşılarlar. Osmanlılar buradan aldıkları ivme ile Göynük ve Taraklı'ya uzanırlar, Mihal Gazi'nin hüküm sürdüğü Harmankaya zaten gönüllü olarak onlara katılır. Osman Gazi bir yandan toprakları genişletirken bir yandan müesseseler tesis eder. Mesela Karacahisar'da pazar kurar, düzeni emniyeti sağlar, başlarına bir subaşı atar. O sıra Germiyan ilinden bir tüccar çıkıp gelir ve "bu pazarın bacını bana satın" der. Osman Gazi'nin kaşının biri kalkar, hiddetini örtemeyen bir ses tonuyla sorar "baç da ne?" Ne hakkım var? -Pazar vergisidir, buraya ne inse hisse almaya hakkın var. -Bunlardan alacağım yok ki, hakkım olsun. -Bu adet her memlekette vardır. Emir olanın hakkıdır. -Bu Allah emri midir, töre midir? -Töredir hakanım, evvel zamanlardan kalmıştır. -Ben onun malına sermaye mi koydum hisse alayım. Bre adam var git sana zararım dokunmasın! İşte burada Dursun Fakîh söz alır. "Sultanım" der, "bu insanlar pazarın emniyetli ve huzurlu olmasını ister, bunun için seve seve vergi verirler. Eğer burada asker tutmazsan uğrular musallat olurlar, memur atamazsan narha uyan olmaz. Eh bunca asker ve bunca memur ücret ister. Almadan vermek Allahü teâlâya mahsustur. Adet odur ki pazara çıkanlar bir nesnecik vereler. -Madem icmâ (ittifak) hasıl oldu itiraz etmem. Ancak vergiyi yükünü satan vere, satamayandan bir şey alınmaya. Osman Gazi der ki... Gölün keretesi ile Yeni şehri pazar eyle Zulmeyleme rençbere Ne isterlerse var eyle Bursa Yenişehir barı İnegöl'e dek varı Kırıp geçir küffarı Bursa'yı yap tekrar eyle Kurt olup gel sürüye Arslan ol, bakma geriye Çar ol "yürü" de çeriye Dil geçidini hisar eyle Ertuğrul Osman oğlusun Oğuz Karahan neslisin Hakk'ın bir kemter kulusun İstanbul'u aç gülzar eyle...