Kendinden uzaklaşana yaklaşabilmek...

Kötülük eden kötülük, iyilik eden de iyilik görür. Herkes yaptığının karşılığını görecek, eden, ne etmiş ise karşılığını bulacaktır. Kötülük edene iyilik yapmak, iyi huyların en üstünüdür. Kâmil insan olmanın alâmetidir. A'râf sûresinin (Affet ve ma'rûfu emret) meâlindeki 198. âyet-i kerîmesi nazil olduğu zaman, Peygamber efendimiz, Cebrâîl aleyhisselâmdan bu âyet-i kerimenin açıklamasını istemişti. Cebrâîl aleyhisselâm da, "Rabbimden öğreneyim" diyerek gitmiş ve tekrâr geldiğinde, "Allahü teâlâ; (Senden uzaklaşana yaklaş! Senden esirgeyene ihsân et! Sana zulmedenleri affet!) emrini verdi" buyurmuştur. Bir gün Peygamber efendimiz, Ebû Hüreyre hazretlerine hitaben; (İyi huylu ol!) buyurdu. Ebû Hüreyre hazretleri de; "İyi huy nedir ya Resûlullah?" diye arzedince Resûlullah efendimiz; (Senden uzaklaşana yaklaşıp nasîhat et ve sana zulmedeni affet ve malını, ilmini, yardımını senden esirgeyene bunları bol bol ver!) buyurmuşlardır. İhsânın en üstün derecesi Kendisine iyilik etmeyene hediyye vermek, ihsânın en üstün derecesidir. Kötülük edene ihsânda bulunmak ise, insanlığın en yüksek derecesidir. Bu sıfatlar, düşmanı dost yapar. Peygamber efendimiz; (Kendinden uzaklaşanlara yaklaşmak, zulmedenleri affetmek, kendini mahrûm edenlere ihsân etmek, güzel huylu olmaktır) buyurmuştur. İbn-ül Arabî hazretleri; "Kötülük edene iyilik yapan kimse, nimetlerin şükrünü yapmış olur. İyilik edene kötülük yapan kimse, küfrân-ı nimet etmiş olur" buyurmuştur. Abdullah ibni Abbâs hazretlerine bir kimse sövüp hakaret etmişti. Buna karşılık olarak, o kimseye; "Bir ihtiyâcın varsa, sana yardım edeyim" buyurdu. Adamcağız başını öne eğerek ve utanarak özür diledi. Hazret-i Hüseyin'in oğlu Zeynel Âbidîn Alî hazretlerine de, bir kimse sövüp hakaret ettiğinde, o kimseye, üzerindeki elbisesiyi çıkarıp hediyye etmiştir. Îsâ aleyhisselâm, Yahûdîlerin yanından geçerken, kendisine çok kötü şeyler söylediler. Onlara iyi ve tatlı cevaplar verdi. Yanında bulunanlar; "Onlar, sana kötülük yapıyor, sen onlara iyi söylüyorsun" dediklerinde; "Herkes, başkasına, yanında bulunandan verir" cevabını vermişlerdir Abdullah bin Hubeyk hazretleri, Allahü teâlânın sonsuz ihsânına rağmen günah işlemekte ısrar edenleri; "Sana iyilik edene bile kötülük ediyorsun. Kötülük edene nasıl iyilik edebilirsin" diyerek, gafletten uyandırırdı. Ebû Bekr Verrâk hazretleri, Allahü teâlânın emirlerine uymak, nefsi ayıplamak ve dostların nasîhatini kabûl etmek husûsunda şöyle buyururdu: "Kul, gizli ve açık her zaman Allahü teâlâya itâat eder, hiçbir an O'nun emrinden çıkmaz. Kendisine kötülük edene iyilik eder, nefsin arzusuna uymaz, nîmet zamânında şükreder, şiddet zamânında sabreder. Kendinden aşağı olana ikrâm eder. Kendisiyle istişâre edenin sözünü dinler." "İnsanların ayıplarını görme!" Câfer-i Sâdık hazretleri, oğluna nasihat ederek buyurdu ki: "Ey oğlum, Allahü teâlânın kitâbını okuyucu, iyilikleri emredici, kötülüğü nehyedici, sana gelmeyene sen gidici, seninle konuşmayanla konuşucu ol! İsteyene ver. Gıybetten, koğuculuktan sakın. Çünkü söz taşımak, insanların kalbinde düşmanlığı arttırır. İnsanların ayıplarını görme, insanların ayıplarını gören, onların hedefi olur." Ebû Hafs-ı Haddâd hazretleri, Allahü teâlâya ve O'nun kullarına karşı edeb hakkında şöyle buyururdu: "Allahü teâlâya karşı edeb, onun emirlerini ihlâs ile yerine getirmek, O'ndan korkmak, çekinmek. Bir belâ ve sıkıntı sırasında insanlara güzel muâmele, genişlik zamânında yumuşaklıkla, nefsin yoksulluğa düşmekten çekindiği zamanlarda cömertlik ve kerem ile davranmak, gücü yettiği zaman affetmek, insanlara merhamet ve şefkat göstermek, fazîletli olmak, gelmeyene gitmek, kötülük yapana iyilik yapmak ve bütün Müslümanlara hürmet etmektir." Süfyân-ı Sevrî hazretleri bir nasihatinde buyurdu ki: "Boş yere, sebebsiz konuşma. Senin olmayan şeyi alma. Kalan ömrün için, acaba dînime ve âhiretime bir zarar gelir mi diye kork, bunun hüzün ve endişesi içerisinde ol. Allahü teâlâya tâatta bulunan sâlih bir Müslümana buğzetme. Büyük-küçük herkese merhametli ol. Akrabân ile alâkayı kesme. Sana gelmeyene, sen git. Akrabân, seninle alâkayı kesse de, sen kesme. Sana zulmedeni affet. Peygamberler ve şehîdlerle berâber olursun." "Sana vermeyene ver" Ahmed-i Bedevî hazretleri, Abdül'âl ismindeki talebesine hitaben şu vasiyette bulunmuştur: "Ey Abdül'âl! Allahü teâlânın kullarından birine bir musîbet gelse, bunun için sakın sevinme! Gıybet ve dedi-kodu yapma! İnsanlar arasında söz taşıma! Sana eziyet vereni, zulmedeni affet! Kötülük yapana iyilik et! Sana vermeyene ver." Herkese iyilik yapmalı, kötülük edenlere, kötülükle karşılık vermemelidir. Halîm, selîm kimse, dâimâ neşeli, râhat olur. Kendisini herkes medheder. Câfer-i Sâdık hazretleri buyurdu ki: "Üç şey vardır ki, Müslümanları çok aziz, şerefli eder: 1- Kendisine zulüm edeni affetmek. 2- Kendisine bir şey vermeyene iyilikte bulunmak. 3- Kendisini aramayanları, arayıp hâllerini sormak."