Hece'den eleştiri...

Türk Dil Kurumu (TDK), "eleştiri" kelimesinin karşılığını genel olarak; "Bir insanı, bir eseri, bir konuyu, doğru ve yanlış yanlarını bulup göstermek maksadıyla inceleme işi, tenkit" olarak açıklıyor. Edebiyat eleştirisini "Bir edebiyat veya sanat eserini her yönüyle sağlamak ve değerlendirmek amacıyla yazılan yazı türü, tenkit, kritik"; felsefe eleştirisini ise "Özellikle bilginin temellerini ve doğruluk durumunu inceleme, sınama, yargılama" olarak yorumluyor. Türk edebiyatında eleştiri/ tenkit ne yazık ki, sadece ortaya konulan bir eseri aşağılamak -istisnalar dışında-, eserin sahibine hakaret etmek biçiminde anlaşılageldi. Gerçek eleştirinin yapıcı, tamamlayıcı ve eksikleri giderici olması gerekirken, edebiyatımızdaki eleştiri örneklerinin bile eleştiriye muhtaç olduğu gözlemlendi. Daha önce "Türk Öykücülüğü", "Türk Şiiri", "Ahmet Hamdi Tanpınar", "Türk Romanı" ve "Diriliş" özel sayıları ile ansiklopedik çapta bir işin üstesinden gelen Hece dergisi, yine bir "kahramanlık" yaparak, yaklaşık 950 sayfayı bulan "Eleştiri Özel Sayısı"yla okurlarını selamladı. Eleştiri ihtiyacımız var mı? Özel sayıları ile Türk edebiyatının bilançosunu çıkarmak yolunda önemli mesafeler kateden dergi, "üçüncü binyılın başlarında tarihsel anlamda bir hafıza yenilemeyi ve edebiyatımızda başlangıcından bugüne dek eleştiri alanında ortaya konan emeğin topluca görülmesini sağlamayı" amaçladığı eleştiri sayısı ile de edebiyatımıza gerçek anlamda önemli bir katkı sağlıyor. Esasen yaptığımız işlerin bir başka göz tarafından kritik edilmesi, değerlendirilmesi ya da eleştirilmesi pek hoşumuza gitmese de günlük hayatımızda olduğu kadar diğer alanlarda da ciddi bir eleştiriye ihtiyacımız olduğu kesin. İşte dergi, sekiz bölümden oluşan (Eleştirinin Tarihsel Serüveni, Eleştiri Yöntemleri, Eleştiri Sorunları I-II, Eleştirmenler, Başka Dillerde Eleştiri, Eleştiri Kaynakçası) "ağır" dosyasında bütün yönleriyle eleştiri kavramını masaya yatırıyor. Eleştiri ve eleştirmenin yok olduğu günümüzde bunun sebeplerini de araştıran dergi, "eleştiri ihtiyacı"na vurgu yapıyor ve edebiyatımızda, başlangıcından bu yana, eleştiri alanında ortaya çıkarılan bütün eser ve isimlerin envanterini çıkarmaya çalışıyor. Tartışmalara yeni katkı Eleştiri nedir, eleştirmen kimdir, batıdaki ve bizdeki eleştiri anlayışı nasıldır, ülkemizin önemli eleştirmenlerinin yöntem ve bakış açıları yeterli midir gibi konularla ilgili yıllardır üzerinde tartışılan konulara tarihi bir seyir içinde cevaplar arayan dosya yazarları kadar Hece'nin bu -ve diğer beş özel sayı- hizmeti, edebiyat tarihimiz açısından büyük bir alkışı hak ediyor. Tanzimat'tan bu yana süren kavram ve yöntem tartışmalarından, edebiyatımızda eleştirinin varlığı-yokluğu konusu ve "ne"liğine dair belirsizliğe kadar konu/ kavramla ilgili birçok başlığın yer aldığı "ansiklopedik dergi" Ömer Lekesiz, İlyas Dirin, Şaban Sağlık, Sıddık Akbayır ve Muhsin Mete'nin de katkılarıyla sürekli el altında bulundurulması gereken bir hazine olarak okurlarını bekliyor. Yıllardır Ö. Faruk Ergezen'in omuzladığı, yazı işleri müdürlüğünü İbrahim Çelik ile yayın yönetmenliğini Hüseyin Su'nun üstlendiği Hece, 2004 yılı Ocak ve Mayıs aylarında da iki özel sayı çıkarmak için hazırlıklarını sürdürüyor. (0 312 419 69 13 / www.hecedergisi.com)