Elisa fotoğrafladı Fausto resmetti! Saray ressamı Zonaro'nun karısının enstantaneleri gün yüzüne çıktı

MURAT ÖZTEKİN'İN HABERİ- Sultan Abdülhamid zamanında Osmanlı saray ressamı olan Fausto Zonaro’nun başarısının arkasında da bir kadın vardı! Elisa Zonaro, onun Osmanlıya gelmesini sağladı, hayatını düzene soktu ve İstanbul günleri boyunca en büyük yardımcısı oldu. Dahası kendisi bu toprakların ilk gayrimüslim kadın fotoğrafçılarından biriydi. Elisa Hanım, İstanbul sokaklarını, insanlarını ve hususi anları fotoğrafladı durmadan. İmparatorluğun son devrini kocası fırçasıyla, o ise fotoğraf makinesiyle “resmediyordu” âdeta. Bu fotoğraflar hiç şüphesiz eşinin yaptığı birçok tabloya da kaynaklık ediyordu.

Yaşmaklı kadınlar, fesli çocuklar, evvel zaman adamları, askerler, cuma selamlığındaki padişah, Meşrutiyet kutlamaları ve diğerleri… Hem Sultan tahttayken hem de darbe sonrasındaki günlerde çekilen enstantaneler, Türkiye tarihinin belki de en büyük kırılma zamanını yansıtan benzersiz tarihî vesikalar da oldular. Nihayetinde Sultan gibi Zonaro ile eşi Elisa da büyük sıkıntılar yaşadı ve bu topraklardan ayrılmak zorunda kaldı. Üstelik çift, İtalya’da birbirlerinden koptu. Fakat çekilen karelerin bir kısmı bugüne ulaştı… 

BU SERGİ BİR İLK

İşte saray ressamının sanatçı eşi Elisa Zonaro’nun İtalya’da torununun oğlu tarafından muhafaza edilen o benzersiz fotoğraflar, şimdi bir bütün hâlinde gün yüzüne çıkıyor. Zeytinburnu’ndaki Kazlıçeşme Sanat’ta açılan “Elisa Zonaro’nun İstanbul’u” adlı sergi, bir kadının enteresan fotoğraf merakından öteyi, İmparatorluğu’n kalbinden de çok hususi kareleri bugüne taşıyor. Sergide Elisa Zonaro’nun bazı karelerinin eski baskılarının yanı sıra birtakım nesneler ve sanat eserleri de görülebiliyor. 

ZONARO’NUN ARKASINDAYDI

Gazetemizin sorularını cevaplayan serginin küratörü Ömer Faruk Şerifoğlu “Elisa Hanım, İstanbul’u resmeden dünya çapında sanatçılardan olan Zonaro’nun arkasındaki kadındır. Zonaro’nun usta bir ressam olmasında en büyük çabayı sarf eden kişi kendisidir” diyor.  Elisa Zonaro’nun fotoğraf merakını anlatan Şerifoğlu “Kadın kimliğiyle İstanbul’un 150 sene önceki hâlini olabildiği kadar belgeliyor. O dönemde kısıtlamalar var ama yabancı bir kadın olduğu için kendisine daha müsamahalı davranılıyor. Fausto Zonaro, eserlerinin önemli bir kısmını eşinin fotoğraflarından hareketle yapıyor” diye konuşuyor. 

(Zeytinburnu Belediyesi tarafından Kazlıçeşme Sanat’ta açılan “Elisa Zonaro’nun İstanbul’u” sergisi, 31 Ocak 2025 tarihine kadar görülebilecek. Ertuğrul Alayı’nın sergideki fotoğrafı da resme dönüşmüş çarpıcı karelerden...)

Elisa’nın hususi yerlerde kareler çektiğini söyleyen küratör “Kadınların olduğu birtakım saray ortamlarına Zonaro’nun girmesi mümkün değildi. Elisa ise kolaylıkla giriyor, fotoğraflar çekiyor ve bazıları eşinin resimlerine kaynaklık ediyordu” ifadelerini kullanıyor.  

OSMANLI KÜLTÜRÜNÜ BENİMSEDİLER

Fausto ve Elisa Zonaro çiftinin gayrimüslim olmalarına rağmen Osmanlı kültürüne adapte olduklarını kaydeden Şerifoğlu “Benimsedikleri Osmanlı toplumunun bir parçası oldular. İkisi de Türkçe öğrendi, Fausto başına fes geçirdi, Elisa’nın usulen örtündüğü ortamlar oldu. O yüzden ayrılmak zorunda kaldıklarında büyük hayal kırıklığı yaşadılar” şeklinde konuşuyor.

SULTANIN KAYIP PORTRESİNİ ÇEKTİ

“Elisa Zonaro’nun birçok karesi özel” diyen Ömer Faruk Şerifoğlu o enstantaneleri şu sözlerle anlatıyor: “Sultan Abdülhamid, uzun yıllar portresini yapması için Zonaro’ya izin vermiyor. Sonunda bizzat poz veriyor ve üç portre çalışılıyor. Bunlardan biri Yıldız yağmasında parçalanıyor. Diğer ikisini ise Zonaro yanında götürüyor ve eserler daha sonra kayboluyor. Bu kayıp eserlerin ise sadece Elisa’nın çektiği fotoğrafları mevcut. Kendisinin Harem’de çektiği bir fotoğraf var ki muhtemelen o mekânın en nadir karelerinden biri. Resme dönüşen Ertuğrul Süvari Alayı’nın Galata Köprüsü’nden geçiş fotoğrafı da öyle…”