Tabiat ve sanatta matematik var! Üç öncü sanatçının eserleri Pera müzesinde 

MURAT ÖZTEKİN - Çam kozalağının dışı, salyangozların kabuğu, örümceklerin ağı... Tabiata yakından baktığımızda karşımıza ince bir matematik düzeni, Fibonacci sarmallarına göre meydana getirilmiş enteresan yapılar çıkıyor. “Ne estetik!” dediğimiz şeyler aslında Fibonacci ile bağlantılı olan altın orana sahip; simetrik ya da orantılılar... Ve elbette tabiattan ilham alan sanat ve sanatçılar ile matematik arasında da zannedilenden çok daha kuvvetli bir bağ var!

İşte Pera Müzesinde bugünlerde görülebilen bir sergi, sanat ile matematik arasındaki o irtibatı ortaya koyuyor. “Hesaplar ve Tesadüfler” adlı sergide, üçü de Fibonacci dizisiyle çalışan ve algoritma sanatının öncüleri olan Dóra Maurer, Vera Molnár ve Gizella Rákóczy’nin eserleri bir araya getiriliyor. Eserler bilgisayar, algoritma ve matematik aracılığıyla soyutlamanın sınırlarını alabildiğine genişletmesine odaklanıyor. Macaristan Ulusal Bankası Koleksiyonu’ndan meydana getirilen sergide resimlerin yanı sıra fotoğraf, cam, tekstil, yerleştirme ve karışık medya eserleri de görülebiliyor.

Bütün bunlarla “Kendi hâlindeyken güzel olmayan matematiği nedense görsel hâle büründüğünde güzel buluyoruz” fikri öne çıkarılıyor.

BİLGİSAYARLA SANAT YAPAN İLK İSİMLERDEN

Pera’da çalışmaları teşhir edilen sanatçılardan olan Vera Molnár, aynı zamanda bilgisayar ile ilk defa sanat eserleri ortaya çıkaran isimlerden. Molnár önce “machine imaginaire” dediği hayali bir makine ile resimler yapmış. 1968’de ise gerçek bir bilgisayarla çalışmaya başlamış. Daha sonra eşi Francois Molnár ile birlikte “Molnart Sistemi”ni oluşturmuş. Böylece bilgisayarın sanatsal kullanımı mümkün olmuş. Sergide yer alan o dönemden eserlere dijitalleşmenin sanattaki ilk tesirleri yansımış.

Ancak “Düzeni seviyorum ama ona katlanamıyorum” diyen Molnár, eserlerinde enteresan şeylere başvurmuş. Sanatçı ince bir hesabın olduğu resimlerinin düzenini bazen kasten bozmuş, aralarına yüzde 1 düzensizlik yerleştirmiş.

16 SANATÇI ÖNCÜNÜN İZİNDEN GİDİYOR

Öte yandan Pera Müzesinde bu sergiye eş zamanlı olarak “Vera Molnár’ın İzinde” sergisi de sanatseverlerle buluşuyor. Geçtiğimiz sene 99 yaşında hayata veda eden Molnár’ın çalışmaları ile ondan ilham alan 16 sanatçının eserleri birlikte teşhir ediliyor. Sanatçılar Molnár’ın çalışma yöntemlerini kullanıyor veya onun görsel dünyasına atıfta bulunuyor. O isimler arasında dünyaca tanınmış Türk medya sanatçısı Refik Anadol da yer alıyor. Sergide seyircilerin VR tecrübesi yaşayabileceği ve etkileşim kurabileceği güncel medya araçlarıyla üretilen çağdaş sanat eserleri dikkat çekiyor.

2024 Macar-Türk Kültür Yılı çerçevesinde açılan sergiler, 26 Ocak 2025 tarihine kadar Beyoğlu’ndaki müzede görülebiliyor.