Orman yangınları bunamayı tetikliyor! Dumanındaki zararlı maddeler alzaymırı % 21 oranında artırıyor
Lancet Komisyonunun 2024 yılı raporu, yangın dumanı, motorlu taşıtlar ve fabrikalardan havaya yayılan katı ve sıvı parçacıklardan oluşan mikro maddelerin direkt beyne giderek hafıza merkezine zarar verdiğini ortaya koydu
ZİYNETİ KOCABIYIK'IN HABERİ - Tüm dünyada ve Türkiye’de alzaymır hastalığının hızla arttığını belirten Türkiye Alzheimer Derneği Başkanı Prof. Dr. Başar Bilgiç “Dünya genelinde 45 milyon kişi alzaymırla yaşıyor. Bu sayının 2050 yılına kadar 135 milyon civarında olacağı tahmin ediliyor” dedi.
YENİ RİSK FAKTÖRÜ
Alzaymırın gelişiminde bilinen risk faktörlerinin ileri yaş, genetik faktörler, hipertansiyon, diyabet, kolesterol gibi kronik hastalıklar, beyin damar hastalıkları, depresyon, kafa travmaları gibi olaylar olduğunu söyleyen Prof. Dr. Başar Bilgiç, bugüne kadar bilinmeyen bir risk faktörüne dikkat çekti. İklim değişikliği ve gezegenin ısınmasıyla birlikte giderek artan orman yangınlarının da bunama için önemli bir risk faktörü olduğunun anlaşıldığını aktaran Prof. Dr. Bilgiç “Lancet Komisyonunun 2024 yılı raporu hava kirliliği ve özellikle son yıllarda artan orman yangınlarının da bunama riskini yüzde 21 oranında artırdığını ortaya koydu” açıklamasını yaptı.
10 YIL ARAŞTIRILDI
Güney Kaliforniya’da 1,2 milyon insan üzerinde yapılan 10 yıllık bir araştırmanın sonuçlarını da paylaşan Prof. Dr. Bilgiç “Bu araştırma, yangın dumanına maruz kalmanın, bunama riskini diğer hava kirliliği türlerinden daha fazla artırdığını ortaya koydu. Yangın dumanı, beyin sağlığı için en tehlikeli hava kirliliği türü olarak öne çıkıyor. Yangın dumanı, motorlu taşıtlar ve fabrikalar gibi kaynaklardan havaya yayılan ve PM2.5 adı verilen mikro maddeler, insan saç telinden 30 kat daha küçük katı ve sıvı parçacıklardan oluşuyor. Araştırmacılar, özellikle orman yangını dumanından kaynaklanan PM2.5 maddelerine maruziyetin bunama riskini yüzde 21 oranında arttırdığını saptadı” dedi.
İLTİHAPLANMAYI ARTIRIYOR
PM2.5 ile ilgili hipotez partiküllerin beyinde bir yangıya yol açması şeklinde. Beyinde mikroglia denen beynin enfl amasyon hücreleri aktifl eşiyor ve beyinde düşük yoğunluklu ama devamlı süren iltihabi bir durum oluyor. Ayrıca bu partiküller oksijen yıkım ürünlerinin ortama daha fazla salınmasına yol açıyor ki bu ürünler de beynin nöron ismi verilen ana hücrelerine zarar veriyor. YANGINZEDELER RİSKTE Artan orman yangın vakaları, hava kirliliğine neden olan en büyük faktörlerden biri hâline gelirken, halk sağlığı için ciddi bir tehdit oluşturduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Bilgiç “Yangınların önlenmesi ve etkilerinin azaltılması beyin sağlığını korumak açısından da büyük önem taşıyor. Çevre politikalarında değişiklikler yapmak şart. Orman yangını geçirmiş bölgelerdeki halkın da bunama açısından yakın takibi gerekiyor” uyarısını yaptı.
FDA ONAYLI YENİ İLAÇ
Alzaymırı kesin tedavi eden bir ilacın bulunmadığını ancak ilaç endüstrisinin en çok üzerinde çalıştığı alanlardan biri olduğunu ifade eden Prof. Dr. Bilgiç “FDA yakın zamanda iki yeni ilacı onayladı. Bu ilaçlar, onaylanan diğer ilaçlar gibi hastalığın erken döneminde hastalığı kısmen yavaşlatıyor. Tıp alzaymırı tamamen tedavi edebilecek yeni ilaçlarla ilgili araştırmalarını sürdürüyor” diye açıkladı.
DAMAR TIKANMASININ SONUCU AĞIR
Rapordaki dikkat çekici bir diğer bulgunun, orta yaşlarda yüksek kolesterol seviyelerine sahip olmanın bunama riskini ciddi şekilde artırması olduğunu aktaran Prof. Dr. Bilgiç “Halk arasında “lanetli kolesterol” olarak da bilinen “LDL kolesterol”, bunama vakalarının yüzde 7’sinden sorumlu bir faktör olarak öne çıkıyor. Rapor ayrıca, işitme kaybının yanı sıra yaşlılıkta ortaya çıkan görme sorunlarının da bunama riskini artırdığına işaret ediyor. Bu bulgu, beynin dış dünya ile bağlantısını sağlayan göz ve kulak sağlığının korunmasının, bunamadan korunmada en etkin yöntemlerden biri olduğunu gösteriyor” açıklamasını yaptı.
ALZAYMIR VAKALARININ YARISI ÖNLENEBİLİR
Yeni bilimsel bilgiler ışında, milyonlarca insanın hayatını etkileyen bunama (demans) hastalığının önlenebilir bir sorun olarak görülebileceğini belirten Prof. Dr. Bilgiç, Lancet Komisyonunun 2024 yılı raporunda bunama vakalarının neredeyse yarısının önlenebilir olduğunun ortaya konduğunu söyledi. Prof. Dr. Başar Bilgiç “Raporda, bunama riskini azaltmada kritik rol oynayan 14 değiştirilebilir risk faktörü detaylandırılıyor. Bu faktörler arasında şeker hastalığı, yüksek tansiyon, obezite, sigara, hareketsizlik, depresyon, düşük eğitim düzeyi, işitme ve görme kaybı gibi hayat tarzıyla doğrudan ilişkili durumlar bulunuyor. Değiştirilebilir bu risk faktörlerini azalttığımızda hafızayı koruyabiliriz” dedi.
'da Takip Edin!
