Kuduz olan kişi neden sudan korkar?

Dünya üzerine bilinen binlerce virüs çeşidi var. Birçoğu bizi öldürebilecek kadar tehlikeli değil. Ancak bazıları yüzyıllardır ölümcül bir tehdit olmaya devam ediyor. En ölümcül virüslerden biri sayılan kuduz da bunlardan bir tanesi. Peki kuduz neden bu kadar tehlikeli? Vücudumuza ne yapıyor da su korkusu gibi ilginç semptomlara sebep oluyor?

KUDUZ OLAN İNSAN NEDEN SUDAN KORKAR?

virüs doğrudan beynimizi hedef alır ve bu noktaya gelene kadar görülen erken belirtiler; kaşıntı, ağrı, iltihaplanma gibi küçük sayılabilecek şeylerdir. Virüs beynimize ulaştıktan sonra ise halisünasyonlara, kısmi felce, aşırı tükürük üretimine ve hatta ağızdan köpükler gelmesine sebep olmaya başlar.

Bu noktada sıvı tüketmek hastalar için adeta bir işkence haline gelir. Boğaza kadar yayılan enfeksiyon spazmlara sebep olur. Yani kişilerin yutkunması bile canlarının acımasına sebep olmaya başlar. Bir süre sonra da herhangi bir içecek tüketmekten kaçınırlar. Su gördüklerinde veya su içme düşüncesi akıllarına geldiğinde sudan korkmalarının, uzaklaşmalarının ve hatta spazmlarla birlikte nöbet geçirmelerinin sebebi de canlarının acıyacağı düşüncesidir. Özetle; kuduz virüsü aslında sudan korkmamıza dolaylı yoldan sebep olmuş olur.

KUDUZUN TARİHİ...

Kuduz, insanlık tarihinin bilinen en eski hastalıklarından biri. Kuduz tarihinin izinin sürünce 4 bin yıldan ileriye gitmek mümkün. Çünkü kuduzla ilgili ilk bilgiler Mezopotamya uygarlıklarından Babiller dönemine kadar ulaşıyor ve dönemin kanunları arasında yer alıyor. 4 bin yıl öncesinde hazırlanan yazıtlarda hastalanmış hayvanlar tarafından ısırılmanın ölüme yol açabileceği vurgulanmış.

Science ABC "Yunanlılar ve Romalılar gibi eski kültürler kuduzun farkındaydı. Yunanlılar bunu Lyssa (öfke) veya hidrofobi (su korkusu) olarak biliyorlardı. Romalılar , öfke anlamına gelen Latince rabere kelimesinden sonra kuduz adını verdiler. Yunanlılar ve Romalılar böyle bir çılgınlık gösteren başka bir hastalık bilmiyorlardı" diyor.

KUDUZ NEDİR?

Dünya Hayvan Sağlığı Örgütü kuduzu şöyle tanımlıyor: Kuduz virüsü, ensefalite neden olan bir virüs grubu olan Lyssavirus cinsine aittir. Cins içinde on iki farklı lyssavirus türü ayırt edilebilir, klasik kuduz virüsü (RABV) halk ve hayvan sağlığı için en önemlisidir. Sağlık Bakanlığı'nın kuduz tanımı da şöyle: Kuduz Rhabdoviridae ailesinden Lyssavirus’un neden olduğu oldukça etkin bir profilaksisi olmasına karşın insanlarda ve birçok memeli hayvanda ölümcül seyreden ensefalomiyelite yol açan akut viral bir zoonotik hastalıktır.

Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre her yıl dünyada 59.000 kişiden fazla insan kuduz nedeniyle yaşamını yitiriyor. İnsan vakalarının çoğuna kuduz köpeklerin sebep olduğu ısırıklar neden oluyor. Bununla beraber kuduz aşı ile önlenebilir, zoonotik, viral bir hastalık. Klinik semptomlar ortaya çıktığında kuduz neredeyse %100 ölümcüldür.

KUDUZ HAKKINDA

Dünya Sağlık Örgütü'nün kuduzla ilgili paylaştığı bazı önemli bilgiler şöyle:

• Kuduz, 150'den fazla ülke ve bölgede görülen aşı ile önlenebilir bir viral hastalıktır.
• Köpekler, insan kuduz ölümlerinin ana kaynağıdır ve insanlara tüm kuduz bulaşmalarının %99'una kadar katkıda bulunur.
• Köpeklerin aşılanması ve köpek ısırıklarının önlenmesi yoluyla bulaşmayı durdurmak mümkündür.
• Enfeksiyon, başta Asya ve Afrika olmak üzere her yıl on binlerce ölüme neden olmaktadır.
• Şüpheli kuduz hayvanlar tarafından ısırılan kişilerin %40'ı 15 yaşın altındaki çocuklardır.
• Kuduz olduğundan şüphelenilen bir hayvanla temastan sonra yarayı derhal sabun ve suyla yıkamak çok önemlidir ve hayat kurtarabilir.

KUDUZ NASIL BULAŞIR?

Peki, kuduz nasıl bulaşır? Dünya Hayvan Sağlığı Örgütü'ne göre kuduz virüsü, enfekte bir hayvanın tükürüğü yoluyla bulaşır. Enfeksiyon öncelikle ısırık yaraları yoluyla oluşur. WHO da bu konuda "İnsanlara genellikle kuduzlu bir hayvanın derin bir ısırması veya tırmalaması sonrasında bulaşır ve kuduz köpekler tarafından insanlara bulaşma vakaların %99'unu oluşturur. Enfekte hayvanların tükürüğünün insan mukozası veya taze cilt yaraları ile doğrudan temas etmesi durumunda da bulaşma meydana gelebilir. Virüs içeren aerosollerin solunması veya enfekte organların transplantasyonu yoluyla kuduzun kasılması tarif edilmiştir, ancak oldukça nadirdir. Isırık veya tükürük yoluyla insandan insana bulaşma teorik olarak mümkündür ancak hiçbir zaman doğrulanmamıştır" diyor.

KUDUZ BELİRTİLERİ NEDİR?

Hayvanlarda kuduz belirtileri:

• Huyu ve hareketlerinde değişiklik (Korkaklık, sinirlilik, saldırganlık)
• Şiddetli ısırma isteği
• Felçler, yutkunma güçlüğü, salya akması, kasılmalar
• Vahşi hayvanların, diğer hayvanlara ve insanlara karşı doğal korkularını kaybederek, özellikle insanlarla alışılmadık şekilde yakınlaşma ve temas kurmalarına neden olabilir.
• Kas kontrolü ve istemli hareketlerind koordinasyonunda eksiklik,
• Nöbetler, nefes alma ve yutma güçlüğü ve aşırı tükürük, saldırgan davranışların yanı sıra kendini yaralama

İnsanlarda Kuduz Belirtileri:

WHO kuduz belirtilerini şöyle paylaşıyor: Kuduzun ilk semptomları, yara bölgesinde ağrılı ateş ve olağandışı veya açıklanamayan karıncalanma, iğnelenme veya yanma hissi (parestezi) içerir. Virüs merkezi sinir sistemine yayıldıkça beyin ve omurilikte ilerleyici ve ölümcül inflamasyon gelişir.

Hastalığın iki formu vardır:

-Öfkeli kuduz, hiperaktivite, heyecan verici davranış, hidrofobi (su korkusu) ve bazen aerofobi belirtileriyle sonuçlanır. Birkaç gün sonra kalp-solunum durması nedeniyle ölüm meydana gelir.
-Paralitik kuduz, insan vakalarının toplam sayısının yaklaşık %20'sini oluşturur. Kuduzun bu formu, öfkeli formdan daha az dramatik ve genellikle daha uzun bir seyir izler. Isırık veya çizik bölgesinden başlayarak kaslar yavaş yavaş felç olur. Yavaş yavaş koma gelişir ve sonunda ölüm meydana gelir. Kuduzun paralitik formu sıklıkla yanlış teşhis edilir ve hastalığın eksik bildirilmesine katkıda bulunur.

Sağlık Bakanlığı ise kuduz belirtilerinin maddelerini şöyle paylaşıyor:

• Isırılan vücut bölgesinde duyu değişikliği,
• Parezi veya paralizi (Felç),
• Yutma güçlüğü,
• Sudan korkma,
• Bilinç kaybı,
• Kasılmalar,
• Kaygı bozuklukları.

ŞÜPHELİ BİR ISIRIK YA DA TEMASTA NE YAPILMALI?

Kuduz, ölümle sonuçlanan bir hastalık olduğundan, korunma yaklaşımları hayat kurtarıcıdır. Bakanlığın rehberinde bu konudaki öneriler şöyle:

• Yara veya ısırık bölgesi derhal bol su ve sabunla iyice yıkanmalı, yıkamadan sonra alkol veya tentürdiyot gibi iyotlu antiseptikler uygulanmalı. Göz, ağız veya burun kuduz riskli temasa maruz kaldıysa bol su ile yıkanmalı.
• En acil şekilde sağlık kuruluşuna müracaat edilmeli ve düzenlenecek aşılama programına uyulmalı
• Evcil hayvanlar kontrol altında tutulmalı, özellikle geceleri serbest bırakılmamalıdır
• Kedi ve köpeklere kuduz aşısı yaptırılmalıdır.
• Çevrede hasta, garip davranış sergileyen veya ölmüş hayvanların görülmesi halinde bunlara yaklaşılmamalı ve ilgili yerler haberdar edilmelidir.
• Kuduz riski olan hayvanlarla sık temas eden kişilere temas öncesi aşılama, kuduz riskli teması olanlara da hekim değerlendirmesine göre temas sonrası kuduz aşılaması uygulanmalıdır.

HANGİ HAYVANLARA KUDUZ BULAŞABİLİR?

Peki, kuduz hastalığı hangi hayvanları etkiliyor? Tüm sıcakkanlı hayvanlar kuduz virüsü ile enfekte olabilirler. Köpek, kedi, keçi, at, eşek, inek gibi evcil hayvanlar ile kurt, tilki, çakal, domuz, ayı, sansar, kokarca, gelincik, kirpi, köstebek gibi yabani hayvanlar kuduza yakalanabilir.

Ancak hayvanların hepsi virüse karşı aynı oranda hassas değildir. Temas ve bulaştırma açısından da farklar bulunur. Örneğin kuduz kurt, tilki ve çakal teması en yüksek riskli grubu oluşturur. Köpek teması bu türlere göre orta risk grubunda yer alır ancak köpekler dünyanın çoğunda özellikle daha az gelişmiş bölgelerde bulaşmada oldukça önemlidir. WHO ise bu konuda "Amerika'da, bu bölgede köpek aracılı bulaşma çoğunlukla kırıldığından, yarasalar artık insan kuduz ölümlerinin başlıca kaynağıdır. Yarasa kuduzu, Avustralya ve Batı Avrupa'da da yükselen bir halk sağlığı tehdididir. Tilki, rakun, kokarca, çakal, firavun faresi ve diğer yabani etobur konak türlerine maruz kalmanın ardından insan ölümleri çok nadirdir ve kemirgen ısırıklarının kuduz bulaştırdığı bilinmemektedir" diyor.

İlgili Haber

Şanlıurfa'nın ardından Niğde'de de kuduz şüphesi!

Kuduz alarmı verildi, bir mahalle ve köye hayvan giriş çıkışları yasaklandı