Abdüllatif Uyan

"Seyyid Taha", tek be tek talebeleri ile, Bizzat meşgul olurdu, her türlü dertleriyle. Bütün devlet ricali ve hatta başta sultan, Emrine âmâde ve muntazırdılar her an.

Öyle büyük bir veli idi ki "Seyyid Taha", Hazreti Ebu Bekir'e benziyordu ihlasta. "Şecâat"te hazreti Ömer'di sanki yine, "Hayâ"da benziyordu Osman-ı Zinnureyn'e.

Sülale-i Resulden, devrinin bir tekiydi, "Halid-i Bağdadi"den feyz alan bir veliydi. Çocukken onu gören, derdi ki; (Bu, ilerde, Belli ki, çok büyük bir zat olacak bu yerde.)

"Hâlid-i Bağdadi"nin son günleri idi ki, Bir gün sevdiklerine yaptı şu vasiyeti: (Benim ölümüm gibi, musibet gelmez size, Lâkin sabrı tavsiye ederim hepinize.

Dört evladı vardı ki, "Halid-i Bağdadi"nin, Şihabüddin, Necmüddin, Abdurrahman, Beaheddin. Bunlardan Şihabüddin, Urfa'da etti vefat, Behaeddin, tâundan eyledi terk-i hayat.

Bir gün talebesine ederken vaaz, sohbet, Buyurdu ki; (Geliyor yanımıza bir zulmet.) Aradan yarım saat geçmemişti ki daha, Bir râfizi âlimi giriverdi dergâha.

"Hacı Halil Efendi" nâmında biri vardı, Padişahın hususi hizmetini yapardı. Hacca niyyet ederek, sultandan aldı izin, Sonra çıktı sefere, Kâ'beye varmak için.

Bir gün "Mevlânâ Halid" Haca gitmek zere, Katırına binerek, çıktı hemen sefere. Şam'a uğradığında, yalancı, fasık biri, Gidip şikâyet etti, kadıya bu veliyi.

Bu büyük evliyayı kıskanıp, haset eden, İki yüz kadar kişi var idi ki hâssaten, Bir araya gelerek, verdiler şöyle karar, "Öldürelim bu zatı, bugün akşama kadar."

O "Mevlânâ Halid" ki, Delhi'den ayrılarak, Bağdad'a vardığında, "Büyük veli" olarak, Bilcümle âlimler ve fazilet sahipleri, Talebeler ve şehrin ileri gelenleri, Sevinç ve neş'e ile onu karşıladılar, Ahali, sanki o gün bir bayram yaşadılar.

"Abdullah Dehlevi"nin hizmet ve himmetinde, Kalıp, kısa zamanda kemâle geldiğinde, Üstadı, kendisine buyurdu ki; (Ey Hâlid, Şimdi, memleketine geri dön, Bağdat'a git.

Bir sene yolculuktan sonra "Mevlânâ Halid", Delhi'ye geldiğinde ikindiydi tam vakit. Delhi'nin toprağına, ilk ayak bastığında, Dağıttı sevincinden her ne varsa yanında. Sonra varıp, elini öperek o büyüğün, Talebesi olmakla, şereflendi aynı gün.

Ravda-i mübareki ve Kâbe'yi ziyaret, Edip, memleketine avdet etti nihayet. Talebe okutmakla meşgul oldu ilk zaman, Lâkin hiç çıkmıyordu, "Hindistan" hatırından. Çünkü ona, Kâbe'de demişti ki bir âbid; (Senin işin, orada tamam olur ey Hâlid!) Bu düşünce içinde, yanarken her gün içi, Hindistan'dan, yanına çıka geldi bir kişi.

"Halid-i Bağdadi" ki, çok büyük bir veliydi, O devrin bir teki ve asrın müceddidiydi. Osman-ı Zinnureyn'in soyundan olan bu zat, Bağdat'ta tevellüd ve eyledi Şam'da vefat.

"Ebüssüud Efendi" çok pahalı bir sarık, Giymişken, biri geldi yanına bir aralık. Düşündü ki; "Şuna bak, satsa şu sarığını, Doyurur parasıyla, çok fukara karnını."

Şeyh-ül İslam olmadan "Ebüssüud Efendi" Gördüğü bir rüyayı, anlatır şöyle kendi: Zeyrek Camii'ndeydim, rüyamda ben bir gece, Cami kalabalıktı, merak ettim bir nice.

"Ahmed-i Bedevi"nin mübarek türbesinde, Mevlid okutulurdu, her yıl vefat gününde. O devirde yaşayan evliyadan bir veli, Düşündü o seneki, mevlide gitmemeği.

"Ebül Kays bin Ketile" ismi ile, Mısır'da, Bir âlim var idi ki, meşhurdu o asırda. Bu âlim, bir iş için çıktı bir gün sefere, Geldi "Seyyid Ahmed"in medfun olduğu yere. İşitmişti önceden onun nam ve ününü, Lakin tam bilmiyordu manen üstünlüğünü.

Mısır'da "Baş kadılık" vazifesini yapan, "Takuyyiddin" adında biri vardı o zaman. "Ahmed-i Bedevi"nin büyük zat olduğunu, Bilir ve gıyabında severdi gayet onu.

"Ahmed-i Bedevi"nin sevdiği biri vardı, Adı Şeyh Rekin olup, buğday alıp satardı. Bir gün onu çağırıp, buyurdu ki; (Ey Rekin, Buğday alıp satmaktır madem ki işin senin, Bana ilham oldu ki, "Çok değil, az ilerde, Gayet büyük bir kıtlık olacaktır bu yerde."