Necmettin Batırel

Önce şu müjdeyi vereyim: Nüfusun %60’ının aşılanmış olacağı temmuz ayında hem pandemiden kurtuluşu hem de Kurban Bayramı'nı bir arada kutlayacağız.. Ekonomi canlandı. Caddeler tıklım tıklım. Mağazalar lebalep dolu. Müthiş bir tüketim çılgınlığı başladı...

Türkiye 2021 yılında dünyanın göz bebeği oldu. Ekonomisiyle, başarılı dış politikasıyla, vatandaşını kucaklamasıyla, pandemideki tarihî mücadelesiyle, savunma sanayiinde ulaştığı zirveyle, terörle mücadelede elde ettiği büyük zaferle, spordaki coşturan madalyalarıyla gurur abidesiyiz… Avrupa ve Amerika bize gıpta ediyor. Şu rakamlara bakar mısınız?:

Petrol ve doğalgazda yıllık faturamız 40 milyar dolar. Bunun 13 milyar dolarını 50 milyar metreküp doğalgaz için ödüyoruz. 27 milyar doları petrole gidiyor

Mayıs enflasyon rakamları 17 günlük kapanmanın etkisiyle tahminlerin altında açıklandı,

Pandemiden kurtulan ekonomi hızlı büyüme potasına girdi. Türkiye, birinci çeyrekte Gayri Safi Yurtiçi Hasıla ile (%7) Avrupa’nın lideri oldu. Euro Bölgesi'nin %1,8, Almanya’nın %3,3 daraldığı dönemde Türk ekonomisi sanayide %11,7, imalatta %12,2, tarımda %7,5 ile rekor büyüme gösterdi... Yüksek büyüme hızı, istihdam artışını beraberinde getiriyor. 10 Haziran’da açıklanacak nisan ayı iş gücü rakamlarının %12,5 seviyesine inmesi bekleniyor. Rakamlar hükûmetin ekonomide en doğru politikaları uyguladığını gösteriyor. Öldük bittik battık, diyenler kendi mezarlarını kazıyor!

31 Mayıs’ta açıklanacak ilk çeyrek büyüme hızımız parmak ısırtacak.

Kurlar arttı, TL’ye yatırım cazibe kazandı. Türkiye’nin dış ticaretinde önemli paya sahip 36 ülkenin para birimlerinden oluşan sepete göre TL’nin ağırlıklı ortalama değeri olan "reel efektif döviz kuru”nda büyük düşüş var. 2003 ortalamasına göre endeksin 100’ün altına inmesi Türk lirasının değer kaybettiğini (ucuzladığını) 100’ün üzerine çıkması değer kazandığını gösteriyor. 2010 yılında %122 ile rekor düzeye ulaşılmıştı. Endeks TÜFE bazında nisanda bir önceki aya göre 3,28 puan azalarak 62,29'a indi.

Türkiye’de Türk lirasıyla dolar yan yana işlem görüyor. Bankalardaki tasarrufun yarıya yakını dolar. Devlet dolarla borçlanıyor... Yatırımlar dolarla ifade ediliyor. Caddelerde adım başı döviz büfeleri çalışıyor. İnsanlar geçmişi ve geleceği değerlendirirken, Türk lirası değil, doları ölçü alıyor. Yani iki paralı bir ekonomiye sahibiz.

Global borsalar mayısta oldukça oynak bir döneme girdi. Çin, Avrupa ve ABD’den gelen yüksek enflasyon rakamları beklentileri değiştirdi. Bu konudaki tartışmalar ABD ve Avrupa Merkez Bankalarının uzun süre gevşek para politikasından ayrılmayacağı görüşünü tekrarlaması üzerine etkisini kaybediyor.

Türkiye’ye çağ atlatacak Kanal İstanbul’a kazma vuruluyor. Tanesi 350 milyon dolara mal olacak 6 köprüden ilkinin inşasına 20 gün sonra başlanıyor.

Türkiye, tarihinin en zorlu dönemini atlatıyor. 17 Mayıs’ta yeni normalleşme planı ile start alacak ekonomide önümüzdeki 3 ayda (haziran-temmuz-ağustos) çok büyük değişim yaşanacak.

Merkez Bankası sürpriz yapmadı, piyasa dostu karar aldı. Faizi yüzde 19'da sabit tuttu. Kaybolan itibarını geri kazandı. Açıkladığı karar metninde;

Enflasyon 7'nci ayda da yükselişini sürdürdü. Nisanda yıllık TÜFE 17,14, ÜFE 35,17’ye enerji ve gıda hariç çekirdek enflasyon %17,18’e yükseldi. Yıl sonu TÜFE’nin 21 Nisan’daki beklenti anketinde %13,12; Enflasyon raporunda yıllık 12,2 artacağı öngörülmüştü. Şimdi bu hesaba göre 2,5 baz puan reel faiz ilavesiyle politika faizi yılı 14,7 ile tamamlayacak.

Türk ekonomisi olağanüstü bir süreç içinde. 1,5 yıldan beri pandeminin meydana getirdiği tahribat esnafı, tüccarı, sanayiciyi kelimenin tam anlamıyla perişan etti. İhracat ağırlıklı çalışan şirketler ayakta durmaya çalışıyor. Diğerleri ağlanacak durumda. Devlet elinden geleni yapıyor, ancak kaynakları çok kısıtlı. Para basıp dağıtsa enflasyon olarak, yüksek faiz olarak halkın karşısına çıkacak, kaşıkla verilen kepçeyle geri alınacak...

ABD Başkanı Joe Biden’ın sermaye kazançlarına yönelik vergi planı, dünya genelinde günlük 1 trilyon dolarlık işlem hacmine sahip kripto paralarda sert düşüşe yol açtı.

Piyasalar haftanın son işlem gününde karıştı, ABD Savunma Bakanlığı, Türkiye'yi F-35 programından resmî olarak çıkardığını açıkladı. Buna Biden’ın sözde Ermeni soykırımını tanıyacağı haberi eklenince Amerika ile ilişkilerin bozulacağı endişesi arttı. ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price "Türkiye ortak çıkarlarımız olan değerli bir NATO müttefikimiz. Tabii ki anlaşmazlıklarımız var, ancak diyalog halindeyiz” açıklamasını yaptı.

Ortada 128 milyar dolar yalanı var! Bunu herkes biliyor...

Merkez Bankası piyasalarda merakla beklenen kararını açıkladı. Faiz %19’a sabit tutuldu... Karar metninde daha önce yer alan “gerekmesi durumunda ilave parasal sıkılaşma yapılacaktır” ifadesi çıkarıldı. Neden çıkarıldı? "İlerleyen dönemlerde ilave bir faiz artışı yapılmayacağını göstermek için."

Merkez Bankası TL’nin yanında rezervlerinde altın ve döviz bulundurur. Önemli sigorta görevi ifa eden bu rezervler borç ödemelerinde veya dış şoklara karşı piyasalara müdahale etmek için kullanılır. Peki Türkiye’nin döviz rezervi yıllar içerisinde nasıl değişti?

Borsa İstanbul’da roller değişti. Önceden bankalar liderliğinde BİST 30 kâğıtları öncü rolü oynardı. Şimdi halka arzlar kaptan oldu, diğerleri tayfa... 2017’de üç, 2018’de dokuz, 2019’da altı, 2020'de sekiz şirket halka arz olurken bu yıl şimdiden 3 şirketin halka arzı yapıldı.