Necmettin Batırel

Uygulanan para politikasının en büyük düşmanı para ikamesidir. Para ikamesi demek, ulusal paranın yanında, vatandaşın başka ülkelerin paralarına yatırım yapmasıdır.

Türk ekonomisi sağlam temeller üzerine oturdu. Merkez Bankası politika faizini %17’de sabit tuttu. Faiz arttırmamasına rağmen piyasa mutlu oldu.

Gıda enflasyonu dur durak bilmiyor. Mutfak masrafı bütçeleri duman ediyor... Ülkede ihtiyaçtan daha az ürün mü yetişiyor, yoksa çok mu ihracat yapıyoruz?

ABD Merkez Bankası Başkanı "uzun bir süre daha parayı geri çekmeyeceğim" dedi. Yeni ABD Başkanı Biden da ortalığa yine para saçacağım dedi. 1,9 trilyon dolarlık yeni teşvik paketi açıkladı. Anlayacağınız müzik çalmaya devam ediyor. Gelişen ülke paralarının çoğu pozitif fiyatlanıyor, TL de bu gelişmeden istifade ediyor.

ABD reflasyon politikasına geçti. Yani piyasadaki para miktarı enflasyona yol açmayacak şekilde arttırılıyor. Ekonominin içine girdiği toparlanma aşaması reflasyon olarak adlandırılıyor. Bir ekonomide üretimi canlandırmak ve ekonomideki deflasyonist eğilimleri (fiyatların düşüşünü) kırmak için uygulamaya sokulan para ve/veya maliye politikasına reflasyon politikası deniyor. Reflasyon ticaretine göre ABD hükûmeti borç alıp harcama yaparak ekonomiyi destekleyecek ve daha yüksek enflasyonla daha az Merkez Bankası desteği alacak. Bu gelişme üzerine 10 yıllık ABD Hazinesi tahvilleri getirileri Mart 2020’den bu yana en yüksek seviyeye çıkarak %1,1’e ulaştı. Sanal para Bitcoin 41 bin doları aştı. ABD Başkanlığı kesinleşen Biden, bombayı patlattı. Şu anda 14 milyon muhtaç aileye verilen 600 dolarlık çekleri 2 bin dolara yükselten yeni teşvik paketinin trilyonlarca dolar büyüklüğünde olacağını açıkladı. Bu gelişme üzerine Bitcoin 32 bin dolara inerek görülmemiş düşüş yaşadı.

Uluslararası bankalardan yağmur gibi raporlar geliyor. ABD’li Citibank Merkez Bankası'nın son adımlarının Türk varlıklarını kısa vadede destekleyeceğini belirtiyor. İngiliz HSCB Bank Dolar/TL’de 7,10 hedef seviyesiyle kısa pozisyon açtı, banka tam bir normalleşme durumunda kurun 6,50 seviyesine kadar geri çekilebileceğini öngörüyor. İsviçreli UBS Bank yılın ikinci çeyreğinde doların 7,00 TL’ye çekileceğini tahmin ediyor. İngiliz Barclays Bank Türkiye'de manşet enflasyonun yıl sonunda tek hanelere düşeceğini tahmin ediyor. Hollandalı Rabobank, önümüzdeki aylarda dolar/TL’nin 7’nin altına düşmesini beklediğini açıkladı. Goldman Sachs, yatırımcılara "Türk lirasında uzun pozisyon açın" diyor. Raporda, “Türk lirası yıllıklandırılmış olarak yüzde 15 carry getirisi sunuyor” ifadesi yer alıyor. Yani yabancılara, Avrupa ve ABD'den borçlanın, Türkiye'den tahvil alın deniliyor.

27 Ekim günkü yazımda “En kârlı yatırım” başlığı altında ne altın, ne döviz, ne gümüş ille de Bitcoin diye yazmıştım. Haklılığım kesinleşti.

Cumhurbaşkanlığı hükûmet sistemi dış politikada destan yazıyor. ABD’yi ikna ederek Suriye’de terör devleti kurulmasını engelledi. Libya ile kıta sahanlığı anlaşması yaparak Doğu Akdeniz’de zengin doğalgaz ve petrol keşfi için büyük imkân sağladı. Askerî destek vererek Azerbaycan'a hem 30 yıldan beri Ermeni işgali altındaki topraklarını geri kazandırdı hem Nahçıvan’ı Azerbaycan’a bağlayan koridoru kurtararak stratejik ticaret ve enerji yolunu açtı...

Avrupa ve ABD 2021’e ümitli giriyor. İngiltere ile Avrupa Birliği Brexit konusunda uzlaştı. Başkan Trump sonunda yardım paketini imzaladı 14 milyon Amerikalı rahat nefes aldı hükûmet kapanmaktan kurtuldu. Çin, ABD’den ithal ettiği kimyasal ve petrol ürünlerine uyguladığı gümrük vergisi muafiyetlerini uzattı. İngiltere’de başlayan aşı uygulamaları Almanya, Hollanda, Belçika, Avusturya İspanya ve Fransa’da da start aldı. Türkiye’ye hafta ortasında gelecek aşılar günde ortalama 1,5-2 milyon kişiye uygulanacak. Şubat sonuna kadar 50 milyon doz Türkiye’ye ulaşacak...

Merkez Bankası beklentinin üzerinde faizi 200 baz puan arttırdı, %17’ye çıkardı. Enflasyon, kur ve cari açıkta düzeltme hedefleniyor. Karar sonrası yapılan açıklamada çok net bir ifadeyle “Önümüzdeki dönemde parasal duruşun sıkılığı, enflasyonda kalıcı düşüşe ve fiyat istikrarına işaret eden güçlü göstergeler oluşana kadar kararlılıkla sürdürülecektir” denildi. Yani faizler bundan sonra enflasyona paralel olarak belirlenecek... Merkez Bankası attığı bu adımla piyasanın önüne geçti, ipleri yeniden ele aldı. Artık herkes onu izleyecek, ona göre strateji belirleyecek.

Bir ülke parasının değer kazanması iki şekilde olur. İthalattan fazla ihracat yapılır. Döviz fazlası oluşur. Rezervler artar. Ülkeye yabancı yatırımcı akını başlar. Para kıymet kazanınca enflasyon düşer, faizi de aşağı çeker. Para değer kaybedince enflasyon yükselir, faizi de yukarı iter.

Döviz piyasasında taşlar yerine oturuyor. Türk varlıkları kayıplarını geri kazanıyor. 15 Ocak’ta 5,77 TL’den işlem gören ve 6 Kasım’da 8,60 TL ile tüm zamanların zirvesine tırmanan dolar 7,65 TL’ye geriledi. Paraşütsüz düşüş devam ediyor... Peki 1 ayda bu tablo nasıl değişti? Kurlardaki gevşeme kalıcı mı geçici mi? Yeni yılda Türk ekonomisini hangi riskler bekliyor? Sırasıyla anlatayım...

Türkiye İHA ve SİHA’larıyla çok büyük savunma gücüne kavuştu. İngiltere merkezli Airwars adlı sivil toplum kuruluşunun kurucusu Chris Woods olayı şöyle özetliyor:

Türkiye’de pandemi darbesi ile Merkez Bankası rezervleri tarihinin en düşük seviyesine indi. Turizmde 25, ihracatta 14 milyar dolar kaybettik. Geçen sene aralık ayında 79 milyar dolar olan brüt döviz rezervlerimiz geçen hafta 46 milyar dolara indi. 33 milyar dolarlık erime var... Merkez Bankasının yabancı para zorunlu karşılık artırım kararı olmasaydı bu rakam 2,5 milyar dolar daha küçülecekti. Ne gariptir ki, devletin rezervleri erirken, vatandaşın döviz hesabı rekor üstüne rekor kırıyor. Bireysel hesaplardan söz ediyoruz. Tüzel kişilerden değil. Şirketler yabancı para borçlarına karşılık kendilerini güvence altına alıyor. Derdimiz yerli yatırımcıyla. Tabii bunlara yatırımcı denirse, aslında yıkıcı demek çok daha doğru olur. Son iki yılda birikimlerini tam 50 milyar dolar arttırdılar. Peki bu adamlar neden gözü kapalı dolara hücum ediyor? Bankalardaki bireysel hesaplar 4 Aralık haftasında 146,2 milyar dolarla tüm zamanların en yüksek seviyesine çıktı. Merkez Bankasının altın ve döviz rezervleri toplamından 60 milyar dolar daha fazla servetleri var...

Avrupa Birliği liderler zirvesi 10-11 Aralık’ta Brüksel’de yapılacak. Türkiye'nin kendi jeopolitik çıkarları paralelinde çevre denizlerden açık denizlere çıkması, ABD ve AB'nin geleneksel denizci devletleri ile Yunanistan ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi'ni çok rahatsız etti.

Piyasalarda bayram havası var. Yeni ekonomi yönetimine piyasaların güveni artıyor. Normalleşme adımları sonrası yabancı yatırımcı girişi artıyor, Türk varlıkları güçleniyor. 13 Kasım’dan bu yana hisse senetlerinde net yabancı alımları 2 milyar dolara dayandı. Bunun 1,25 milyar dolarlık kısmı Borsa İstanbul’da gerçekleşti, gerisi tahvile gitti. Ayrıca swap girişleriyle bu rakamın 8 milyar dolara ulaştığı belirtiliyor...

Türkiye üçüncü çeyrekte Avrupa'nın en hızlı büyüyen ekonomisi oldu. Gayrisafi Yurtiçi Hasıla yüzde 6,7 artarak tek kelime ile dudak uçuklattı... GSYH'nin üçüncü çeyrek değeri cari fiyatlarla ABD doları bazında 197 milyar 377 milyon dolar tutarında büyüdük...

Ekonomide normalleşme adımları peş peşe atılıyor. Politika faizi %15’e yükseldikten sonra. Merkez Bankası bankaların swap limitlerini %60’a; Zorunlu karşılıkları TL hesaplarında %6’ya, yabancı paralarda %19’a çıkardı. BDDK özel bankaları kredi vermeye zorlayan aktif rasyo uygulamasını kaldırdı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Kral Selman’ın yaptıkları telefon görüşmesinde, ikili ilişkilerin geliştirilmesi ve sorunların giderilmesi için diyalog kanallarının açık tutulmasında mutabık kalmaları kısa sürede sonuç verdi.

Merkez Bankası ilk sınavından tam not aldı. Politika faizini 10,25’ten %15’e çıkararak normal seviyesine getirdi. Sadeleşmeye gitti. İş dünyasının büyük güvenini kazandı. Kur belasından kurtulduk. Çatlak sesler kesildi. Piyasalar rahat nefes aldı...