Tüketim çılgınlığı!

Denis Diderot, 18. yüzyıl aydınlanma çağı düşünürlerinden Fransız yazar ve filozoftur. Fransız Devrimi'ni hazırlayan düşünsel gelişmelerde katkısı vardır. Diderot 52 yaşındaydı ve kızı evlenmek üzereydi, fakat maddi sıkıntı içerisindeydi ve düğün masraflarını karşılayamazdı. Yeni felsefî ve bilimsel düşünceleri ve bilgileri Avrupa’ya yaymak ve kızının çeyiz parasını ödeyebilmek adına büyük eser L'Encyclopédie’yi yazdı.

 

Borç batağındaki filozofun bu perişan hâli, Rus İmparatoriçesi Büyük Katerina’nın kulağına kadar gider. Çariçe, sanat ve bilimin koruyucusu olarak bu bataklıktan kurtulması için Diderot’ya nazik bir teklif sunar; Diderot’nun kütüphanesini satın alır ve kendisine tekrar hediye eder. Hediye ettiği kütüphanede çalışması için de kendisine 25 yıllık maaşını peşin öder.

 

Diderot, eline geçen bu büyük parayla öteden beri almayı düşünüp de alamadığı kırmızı pahalı bir sabahlık alır. Giydiği yeni sabahlığın verdiği keyifle çalışma masasına oturan Diderot bu eski masanın yeni ve gösterişli sabahlığına hiç uymadığını fark eder. Aldığı yüklü miktar paranın verdiği rahatlıkla yeni bir çalışma masası alır. Ancak bu kez yerdeki eski halı sabahlığına ve masasına yakışmamaktadır. Yeni bir halı alır. Bu şekilde eski resimlerini, koltuğunu, duvar halısını, sandalyelerini derken evindeki her şeyi tamamen yeniler.

 

Sonunda bütün parası biter ve yine borçlanır. Ancak o zaman aklı başına gelir ve kendisini nasıl bir tüketim çılgınlığına kaptırdığını anlattığı "Eski Sabahlığım İçin Pişmanlık" adlı bir yazı yazar. Bilinçli bir alışveriş düşüncesiyle yapılmayan ve ihtiyaç olmadığı hâlde alınan şeyleri açıklayan bu tüketim sarmalından bahseden ilk kişi olduğu için anlattığı kavrama “Diderot Etkisi” denmektedir.

 

Diderot şöyle der: "Eski sabahlığımın efendisi idim, yeni sabahlığımın kölesi oldum."

 

Tüketim bağımlısı, maddenin kölesi ve en fenası insanın kendini israf edecek kadar müsrif olunmamak dileğiyle…


Ninem diyor ki; Mal da yalan mülk de yalan, var biraz da sen oyalan...