Kurban Bayramı'nda emekli ve çalışanların hakları
Bugün Kurban Bayramı Arifesi. Yarın Kurban Bayramı’nın ilk gününü tüm İslam âlemiyle birlikte kutlayacağız... Kurban Bayramı’nın yaz aylarına denk gelmesi ve uzun süreli olması nedeniyle kimi vatandaşlar memleketlerinde kimi tatilde kimi de çalışarak geçirecek…
Diğer yandan hükûmetin bayramın bitimini izleyen 2 günü de “idari izin” kapsamına almasıyla 9 günlük tatil imkânı da doğmuş olmaktadır. Birçok okurumuz 9 gün tatil yapıp yapamayacağını, bugünlerde çalışırsa ne kadar ücret alacağını merak etmektedir.
BAYRAMA GİRERKEN EMEKLİLER…
Bayrama girmeden dün itibarıyla tüm emeklilere Kurban Bayramı ikramiye ödemesi gerçekleşti. Aynı şekilde tüm emekliler, bayram öncesi maaşların yatması beklenirken maalesef çoğunun maaş ödemesi bayram sonrasına denk gelmektedir.
Oysa ki maaş ödeme tarihleriyle bayram günleri arasında fazla bir zaman farkı da bulunmamaktadır. Ayrıca emekliler önceki bayramlarda olduğu gibi bu bayram öncesinde maaş ödemelerinin yapılmasını beklemekteydiler. Keza 2018 yılında ilk ikramiye verildiğinde emekliler bu parayla çok rahat küçükbaş kurban kesme imkânları bulunmaktaydı. Günümüzde ise 4 katıyla bile imkânsız hâle geldi. Hâl böyle iken tüm ümitler maaşların bayram öncesinde verilmesindeydi.
9 GÜNLÜK TATİL KAPSAMINDA OLAN ÇALIŞANLAR
Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan’ın 9 gün tatil olacağını ilan ettiği 9 günlük tatilin sadece Kamu kesimi için geçerli olduğunu özel sektörü bağlamadığının altını çizelim. Ancak özel sektör işverenleri istemeleri hâlinde elbette ki işçilerine 9 günlük tatil yaptırabilirler. Bunu aradaki çalışma günlerini; işçilerle yapacakları diyalog neticesinde yıllık izin, ücretsiz izin veya telafi çalışması hâlinde alternatiflerle sağlayabilirler.
KURBAN BAYRAMI’NDA ÜCRET HESABI
Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanuna göre Kurban Bayramı; Arife günü saat 13.00'ten itibaren 4,5 gündür. Buna göre Arife günü bugün saat 13.00’te başlayacaktır. Bayramın son günü ise 19 Haziran 2024 Çarşamba günü sona erecektir. Arife günü ile birlikte toplamda dört buçuk günlük Kurban Bayramı günleri tüm çalışan işçiler açısından da aynı zamanda resmî tatildir. Kurban Bayramı’nda işçilerin çalışıp çalışmamasına göre özel hakları bulunmakta olduğundan yapılacak ödemelerin hesabı da özellik arz etmektedir.
Kurban Bayramı’nda çalışıp çalışmayacağı toplu veya ferdî iş sözleşmesiyle işçi ve işverenin anlaşmasıyla belirlenebilir. Belirtilen akitlerde hüküm bulunmaması hâlinde bahse konu günlerde çalışılması için çalışanın onayının alınması mecburidir. Çalışanın onay vermemesi hâlinde bayram günlerinde rızası hilafına çalıştırılamaz. İş yerlerinde çalışan işçilere her bir bayram günü için;
Hiç çalışmazlarsa, bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücretleri tam olarak,
Tatil yapmayarak çalışırlarsa ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ilave ücret ödenmesi gerekecektir.
Örneğin makine mühendisi olarak çalışmakta olan Akil Bey, aylık 120.000 TL ücret alıyorsa, günlük ücreti 4.000 TL’dir. Akil Bey, her bir bayram günü çalışmazsa maaşında ve sigortasında herhangi bir eksiltilme yapılmadan ücretleri tam olarak yatırılacaktır. Aksine Akil Bey, tatil yapmayarak çalışırsa; o gün için 4.000 TL yerine 8.000 TL’ye hak kazanacaktır. Bu durumda Akil Bey, 4,5 günlük (Arife günü için yarım günlük) Kurban Bayramı Arifesi ile bayram günlerinin tamamında çalıştığını varsayarsak bugünler için (4,5x4.000=) 18.000 TL kazanacaktır. Böylece örneğimizde adı geçen Akil Bey’e; 2024 Haziran ayı içinde maaşına toplamda 18.000 TL ilave edilerek ödeme yapılması gerekecektir. Diğer yandan bu ücret artışının SGK emekli maaşının hesabına da pozitif yansıması olacağını belirtelim.
Bayram günü olarak kabul edilen günlerde işçi normal çalışma süresinin üzerinde çalışıp fazla mesai yaparsa ayrıca ilave bir günlük ücrete ek olarak %50 zamlı fazla çalışma ücretine de hak kazanmaktadır. Bu nedenle bayram günü çalışan işçiler fazla mesai yapmazlar ise her hâlükârda çifte yevmiyeye hak kazanacaktır. Fazla mesai yaparlarsa çift yevmiyenin yanı sıra her fazla mesai saati için %50 zamlı fazla çalışma ücretine de hak kazanacaklardır. Hemen belirtelim ki; fazla mesai ücretleri de işçinin emeklilik maaşının hesabında SGK tarafından dikkate alınmaktadır.
***
Başta siz değerli okurlarımız olmak tüm İslam âleminin mübarek Kurban Bayramı’nı en içten dileklerimle kutlar. Sağlıklı, mutlu ve huzurlu nice bayramlar dilerim.