Al başına çal!..
Arjantin ve Kenya’nın notunu yükselten uluslararası kredi kuruluşu Moody’s, Türkiye’yi pas geçti... “Periyodik gözden geçirmeyi tamamladım” dedi. Oysa piyasalar not artırımı yapılacağına inanmıştı. Zira hem göstergeler düzgün, hem de ileriye dönük beklentiler güçlü. Moody’s kredi notumuzda bir revizyona gitmediği gibi, ne zaman bu yönde bir adım atacağı hususunda da ipucu vermedi. Yatırımcılar kredi notunun B1’den Ba3’e yükseltilmesini bekliyordu. Moody’s, 2024 yılında Türkiye’nin notunda iki kademe artışa gitmişti. Şu anda Türkiye’nin kredi notu yatırım yapılabilir ülke seviyesinin Fitch ve Standard and Poor’s'a göre 3 Moody’s’e göre 4 kademe altında bulunuyor. Karar sonrası yaptığı açıklama şöyle: “Ekonomi dayanıklı, hükûmet borç yükü ılımlı, parasal ve makroekonomik etkinlik artıyor, 'Ortodoks politikalar'a dönüş kredi açısından olumlu, enflasyon düşüyor, 2025 sonunda TÜFE yüzde 30 olacak. Altın ithalatı azalıyor, düşük enerji fiyatlarıyla güçlü turizm gelirleri dolayısıyla cari hesap 12 ayda GSYHİ’nin 0,7’sine geriledi, Merkez Bankasının döviz rezervleri artık sağlam şekilde pozitif, dışsal kırılganlık azalıyor, makroekonomik istikrarı yeniden sağlayan, politikaları etkili bir şekilde uygulamaya devam ederse not yükseltilebilir...” Görüyorsunuz hem son derece olumlu resim çiziyor, hem de çekimser kalıyor.
Moody’s %100 ABD menşeli bir kuruluş, kararlarında ekonomik olduğu kadar siyasi tercihleri de ön planda yer alıyor. Büyük ihtimalle, not artışı ile savunma ve enerji sektörlerinde büyük başarı elde eden Türkiye’nin, yoğun doğrudan sermaye girişi yaşayarak hızlı büyümesinin önüne geçmek. Bu Moody’s’in ilk vukuatı değil. 2019’da İstanbul’daki seçim tekrarını, ABD ile yaşanan S-400 krizini, döviz rezervlerindeki düşüşü öne sürmüştü. 2023’te ise asgari ücretin %50 artırılması dolayısıyla pas geçtiğini açıklamıştı...
Kredi derecelendirme şirketleri, ülkeleri ve şirketleri üç kategoride sınıflandırıyor: Yatırım yapılabilir, yatırım yapılamaz/spekülatif ve riskli/çöp seviye... Moody’s bizi şu anda B1, yani spekülatif ve yüksek kredi riskine sahip ülke olarak değerlendiriyor. Oysa 5 yıllık risk primi 265 ile çok düşük. Yabancı yatırımcılar akın akın Türk tahvili topluyor. Güvenmeseler alırlar mı? Türkiye ilk kredi notlarını 1990 yılında aldı. Hepsi ABD menşeli üç büyük kredi dereceleme kuruluşu Türkiye’ye yatırım yapılabilir ülke notu vermişti. 1994 yılında 3’ü de notu kırdı. 1994 yılından 2011 yılına kadar kredi notumuz yatırım yapılamaz seviyede idi. 2012 yılında Fitch, 2013 yılında Moody’s, notu yatırım yapılabilir seviyeye çıkarttı. Ne var ki 2016’da üçü de anlaşarak notumuzu 3 kademe aşağı çekti. Gerekçe terör olaylarının artmasıyla Türk halkının %52’sinin başkanlık sistemine geçişi gösterildi.
Aslında kredi kuruluşları not verecekleri ülkeyi finansal açıdan incelemek zorunda... Bu ülkeye borç verenler kredilerinin ana parasını ve faizini geri alacaklar mı? O ülkede döviz kurları dengede mi? Siyasi istikrar var mı? Yani gelirken bozdurdukları dolarları giderken aynı seviyede ya da daha düşük olarak ceplerine koyacaklar mı? Türkiye bugün bütün bu soruların cevaplarını kat kat aşmış durumda. Bu kredi kuruluşları 2008 dünya ekonomik krizini fark etmeyerek milyarlarca dolarlık zararın yaşanmasına sebep olmuştu!.. Ama hâlâ varlıklarını sürdürüyorlar. Fakat yatırımcıların büyük çoğunluğu bu notları dikkate almıyor, Kendi yaptıkları araştırmalar ve road show’lardaki sunumlarla hareket ediyor. Bakın politik açıklamalar yapıyorlar. Çökmüş bitmiş ülkeleri yükseltirken, diri ülkelerle ilgili ya donduruyor ya da yükseltmeyerek cezalandırıyorlar...
Moody’s’in not arttırmaması ile Türk ekonomisi yatırım kaybetmez. Çinliler kuyruğa girmiş durumda. Döviz muslukları sonuna kadar açık. Merkez Bankası 164 milyar dolarlık rezerve sahip. Fitch de büyük ihtimalle 31 Ocak’ta aynı yolu izleyecektir.
Son söz: Şu anda 3 kıtaya hükmeden Türkiye’nin sizin vereceğiniz nota ihtiyacı yok... Alın başınıza çalın!..
Necmettin Batırel'in önceki yazıları...