Cari denge nasıl iyileşti
Cari açık 2024 yılında orta vadeli program hedefinin oldukça altında 10 milyar dolar olarak gerçekleşti (millî gelire oranla yaklaşık yüzde 0,7). Cari denge bir önceki yıla kıyasla 29,9 milyar dolar, 2023 yılı Mayıs ayındaki zirveye göre 45,1 milyar dolar iyileşti. Cari açığın kayda değer ölçüde gerilemesine ihracatın dirençli yapısı, ithalat bağımlılığının azaltılması ve güçlü turizm gelirleri önemli katkı yaptı. Dış finansmana erişim kolaylaşırken maliyetler geriledi. 2024’te 11,7 milyar dolar net portföy girişi gerçekleşti. Azalan cari açık; dış finansman ihtiyacının gerilemesine, rezerv birikimine ve ekonomik istikrarın güçlenmesine katkı sağladı. Merkez Bankasının brüt rezervleri 1 haftada 1,5 milyar dolar artarak 167,5 milyar dolarla rekor düzeye ulaştı. 2024 yılı cari açık gelişmelerine baktığımızda iki temel faktörün etkili olduğunu görüyoruz. Bunlardan ilki, ekonomi politikalarındaki değişimle birlikte iç talebin baskılaması. Dolayısıyla ara malı ithalatında 23 milyar dolarlık azalma yaşanması, ikincisi petrol fiyatlarının düşüşe geçmesi. Enerji ithalatındaki bu iyileşme, cari açık üzerindeki baskıyı azalttı. Ayrıca hükûmetin altın ithalatına getirdiği kısıtlama cari açığın daralmasında önemli rol oynadı. Bu gerçekleri görmek yerine muhalefete soyunan TÜSİAD gereken cevabı aldı.
TRUMP'A SERT UYARI
ABD Temsilciler Meclisindeki 215 Demokrat üyeden 145'i, yazdıkları mektupla Başkan Donald Trump'tan "Gazze konusunda çok sert çağrıda bulundu. Yazılan mektupta "Bir Amerika başkanının 2 milyon insanın zorla ve kalıcı olarak yerinden edilmesini savunmasından endişe duyuyoruz. Sayın Başkan, sivil Filistinli nüfusun Gazze Şeridi'nden kalıcı olarak taşınmasını ve ABD'nin bölgeyi 'ele geçirmesini', 'sahiplenmesini' ve 'Orta Doğu'nun Rivierasına dönüştürmesini ilan eden 4 Şubat 2025 tarihli tehlikeli yorumlarınızı geri çekmeniz için size çağrıda bulunuyoruz" denildi. Mektupta, ABD ordusunun bir savaş bölgesinde "böyle bir suçu işlemeleri emri önerisinin de pervasızca ve tehlikeli" olduğuna dikkat çekilerek, 2 milyon insanı zorla yerinden etmeye çalışmanın çok sayıda ABD'linin ölümüne ve dünya çapındaki terörizmde muazzam bir artışa neden olacağı vurgulandı.
AVRUPA'DA ALARM
Cumhurbaşkanı Erdoğan "Trump'ın Netanyahu denilen katille böyle bir anlaşmayı yapması ve bu tür meydan okumalarını dünya barışı için çok büyük bir tehdit olarak görüyorum. Gazze’yi Filistinlilerin elinden kimse alamaz” diyerek Türkiye’nin net tavrını gösterdi. Trump büyük ihtimalle bu düşüncesinden vazgeçmek zorunda kalacak. ABD'nin, Avrupa Birliği'ni yok sayarak Ukrayna'da barış sağlanması konusunda tek taraflı girişimde bulunması ilgili başkentlerde alarm zillerinin çalmasına neden oldu. ABD Başkanı Donald Trump, ülkeler arası ticaretteki vergi dengesizliğini gidermek amacıyla yeni bir tarife paketinin düzenlemesini imzaladı. Trump, bu adımı başkanlığının en büyük hamlelerinden biri olarak nitelendirdi. Yeni düzenlemeyle ABD, diğer ülkelerin Amerikan mallarına uyguladığı gümrük vergileriyle aynı oranda karşı tarife uygulayacak. Ticaret savaşı nisanda başlayacak, ama piyasa Trump’a inanmıyor. Trump yönetimi, bu politikanın ABD sanayisini güçlendireceğini ve ticarette adil bir denge sağlayacağını savunuyor. Ancak, bu tür bir adımın enflasyonu artırarak tüketiciler üzerinde ek bir maliyet oluşturacak. ABD'de enflasyon tırmanışa geçecek.
Necmettin Batırel'in önceki yazıları...