Atilla Yayla

Türkiye gazetesinde 19 Mart 2025’te yayınlanan yazımda Türkiye’de kadınların nispeten erken bir tarihte seçme ve seçilme hakkına sahip olduğu yolunda bir yorum yapmıştım(*) Bir sosyal medya mecrasında bir okuyucum, haklı olarak, bir ikazda bulundu. Bazı kadınların seçilme hakkını çok daha yakın zamanlarda kazanabildiğini hatırlattı.

CHP’nin çağrıları boykotun ne olduğu ve ne gibi sonuçlara sebep olduğu hakkında çeşitli tartışmalara yol açtı. Aslında boykot ne arada sırada ortaya çıkıyor ne de tek türü var. Boykotun bazı türleri devamlı hayatımızda, diğerleri ise zaman zaman boy göstermekte. Boykotların meşruiyetleri ve hayat bulma şansları arasında da mühim farklar mevcut.

6 Nisan 2025 Pazar günü CHP olağanüstü kongresi toplanacak. Kongrenin yapılma sebebi partinin 2023’te gerçekleştirilen kongresi hakkında devam etmekte olan yargı süreci. Hemen vurgulayalım, CHP sözcülerinin ve liderlerinin bu yargı sürecini AK Parti’nin bilhassa Erdoğan’ın sırtına yıkma çabalarına rağmen süreci başlatan bazı CHP’lilerden gelen şikâyetler ve yargıya yapılan müracaatlar... Kongrede önce bir usulsüzlük olmadığını çok iddialı biçimde ileri süren Özgür Özel gelişmelerin aleyhine olduğunu ve partiye kayyım atanabileceğini görmüş olmalı ki olağanüstü kongreye gitme yolunu seçti. Üstelik bunu bir taraftan yargı sürecinin tesiriyle diğer taraftan parti içi rakiplerinin, özellikle Kılıçdaroğlu’nun hazırlanmasına fırsat vermemek için sadece iki hafta içinde gerçekleştirmeye karar verdi...

Kartalkaya’da yaşanan otel yangını ve ardından yapılan tartışmalar mühim bir konuyu gündeme getirdi. Bu ve buna benzer vakalarda sorumlunun veya sorumluların kim veya kimler olduğu nasıl belirlenecek? Sorumluluğun ve sorumluların yukarıdan aşağı doğru mu yoksa aşağıdan yukarıya doğru mu aranması daha doğru ve yararlıdır?

İmamoğlu'nun diplomasına ilişkin yok sayma kararını insanlar aslında sahip oldukları dünya görüşü açısından değerlendirmekte. Bu dünya görüşlerinden biri de liberal düşünce.

Öcalan’ın 27 Şubat açıklamasında PKK’yı ve bütün uzantılarını silah bırakmaya ve demokratik yolları kullanmaya çağırması bazı çevreleri rahatsız etti. Bunlar ortaya çıkabilecek gelişmelere engel olmak ve meselenin aslını çarpıtmak için çeşitli şeyler söylemeye başladı. Bunu yapanlar arasında en önemlisi ve en trajikomiği CHP...

Türkiye, 27 Mayıs 1960 tarihinde demokratik seçimlerle göreve gelmiş Adnan Menderes hükûmetine karşı bir darbeye sahne ve şahit oldu. Bu, kökleri Osmanlı İmparatorluğu’na kadar giden darbeciliğin cumhuriyet dönemindeki ilk ve o zamana kadarki en açık yansımasıydı. Darbeciler, kendi hâline bırakılan seçmenlerin genellikle yanlış -yani CHP dışındaki- partileri seçtiği endişesine dayanan ve buna karşı tedbirler alan bir anayasa yaptırttı. Bu anayasa demokratik iktidarın alanını atanarak göreve gelen silahlı memurlar ve müttefikleri lehine olacak şekilde daraltmaktaydı.

Zaman zaman Kemalizm ve M. Kemal eleştirileri yapmam bazı kişi ve çevreler tarafından M. Kemal düşmanlığı olarak görülmekte ve sunulmakta. Oysa, yaptığım şey, sadece, ülkenin şekillenmesinde ve toplumsal hayatımızın belirlenmesinde önemli roller oynamış bir tarihî şahsiyetin ve yapıp ettiklerinin değerlendirilmesi. Kişilere "tapmadığım" gibi kişilerden nefret de etmem... Sevgimi tapınmaya, eleştirilerimi ise nefrete taşımam. Bu, mizacıma da dünya görüşüme de aykırı...

Suriye’den son günlerde üzücü haberler geldi. Yeni yönetime eski yönetim adına isyan eden bazı rejim kalıntılarıyla yeni yönetimin savunma güçleri arasında çatışmalar çıktı. Bunun üzerine başta CHP ve TİP gibi çevreler ve Türkiye’de yaşamakta olan Nusayrilerin bazıları Suriye’de Nusayrilere karşı bir katliam yapıldığını iddia ettiler. Çeşitli açıklamalar yaptılar. Konuşanlar arsında çok ağır sözler sarf edenler eksik değildi. Türkiye’nin askerî olarak vakaya müdahale etmesini isteyenler oldu. Bazıları Türkiye’nin bir koridor açarak saldırıya uğrayanları Türkiye’ye getirmesi çağrısı yaptı. Kimileri katledilenlerin akrabaları Türkiye’de yaşıyor, onlara sahip çıkmamız gerekir diye feryat etti...

Öcalan’ın sözlerinin değeri onun büyük bir fikir adamı, sistematik ve tutarlı fikirlere sahip bir düşünür veya fikir dünyasındaki gelişmeleri yakından takip eden bir kişi olmasından kaynaklanmıyor. Bu açıdan bakarsak, Öcalan’ın hiçbir sözü üzerinde durmaya gerek yok. Fakat, Öcalan’ın söylediklerinin önemi PKK’nın öncü kurucusu olmasından ve PKK ağları içinde hâlâ liderlik mevkiini işgal etmesinden kaynaklanıyor. 

Öcalan’ın 27 Şubat açıklamasında Kürt probleminin nereden kaynaklandığına ilişkin tespitler var. Bu husus çok önemli. Problemin kökleri ve ardında yatan sebepler bilinmezse çözüm de geliştirilemez. Ne var ki, Türkiye’de meseleyle ilgili tartışmalarda bu gerçek çoğu zaman göz ardı ediliyor ve daha ziyade PKK’nın doğuş tarihi problemin başlangıcı olarak alınıyor. Oysa, PKK, Kürt problemini oluşturmuş olmaktan ziyade geniş anlamda Kürt probleminin sonuçlarından biri. Problemin kökleri ve temelleri daha eskilerde yatıyor.

Geçen ekim ayında Devlet Bahçeli’nin açıklamalarıyla başlayan süreçte Öcalan kendisinden beklenen açıklamayı 27 Şubat’ta yaptı. PKK’nın ve diğer tüm grupların silah bırakmasını ve mücadelede demokratik yolların kullanılmasını istedi. Bu açıklama ile mühim bir dönemece girildi.

Ekrem İmamoğlu’nun Kıbrıs'taki Amerikan Üniversitesi’nden İstanbul Üniversitesi'ne usulsüz geçtiği ileri sürülüyor. Buna dair birçok bilgi ve belge var. İlgili YÖK raporu da usulsüzlük yapıldığını teyit eti.

AK Parti’nin 23 Şubat 2025’te yapılan 8. Olağan Kongresi ilginç bir gelişmeye sahne oldu. Diğer partilerden ayrılmış kimi tanınmış üyeler ve milletvekilleri partiye katıldı ve bazıları MKYK’da görev aldı. Özellikle eski İyi Partili Kürşad Zorlu ile eski Gelecek Partili Serap Yazıcı Özbudun’un MKYK’da yer alması dikkat çekti. Bu isimler daha önceki siyaset hayatlarında AK Parti’yi ve özellikle Erdoğan’ı çok şiddetli eleştirilerle hedef almıştı. Yazıcı Özbudun, ayrıca, tuhaf bir yaklaşımla, yeni hükûmet sisteminin anayasaya aykırı olduğunu bile öne sürmüştü!

"Köpekperestler" kendilerini “hayvansever” olarak adlandırmayı ve sunmayı seviyor. Kendileri gibi olmayanları hayvansever olmaktan dışlıyor. Hatta, daha da ileri giderek, onlardan farklı düşünenleri hayvan düşmanı olmakla itham ediyor.

Kartalkaya yangınından sonra “Fırsatçılar otel yangını sonrasında yangın tüplerine yüzde seksen zam yaptı” şeklinde haberler ve buna ilişkin yorumlar ve kınamalar çeşitli yerlerde ve kişilerde boy gösterdi. Bu tür haberlerle ve aynı tarz kınamalarla ilk defa karşılaşmıyoruz. Daha önce de defalarca karşımıza çıkmışlardı. Ramazan ayının gelmesi ve fiyatların yükselmesi sebebiyle yakınlarda daha fazla seslendirildiklerine şahit olacağız.

ABD başkanlığına ikinci defa seçilen Trump daha ilk günlerinden itibaren çok tartışmalı bazı adımlar attı ve niyet açıklamaları yaptı. Bunların çoğunun insanlığın genel değerlerine, liberal demokratik ilkelere ve uluslararası hukuka aykırı olduğu söylenebilir. Gazze ve Filistin halkı için tüm liberal ve demokratik değerleri hiçe sayan sürgün niyeti, soykırımcı Netanyahu’nun Uluslararası Ceza Mahkemesi kararına karşı korunması için mahkemeye yaptırım kararı alınması, Panama Kanalı ve Danimarka’ya bağlı Grönland’a el koyma niyetine ilişkin açıklamalar, Ukrayna’nın değerli madenlerine göz dikilmesi ve Kanada’nın ABD’nin bir eyaleti olması gerektiği yolundaki ısrarlı çağrı bunlar arasında en başta gelenler olarak sayılabilir…

CHP, Galata Köprüsü’nde Filistin halkına destek için “nehirden denize özgür Filistin” çağrısıyla bir miting düzenlemek istedi. İzin ve yer tahsisi için İstanbul Valiliğine başvuruldu. Valilik Galata’da mitinge izin vermedi. Bunun üzerine CHP karara itiraz etti. Daha önce dindar-muhafazakâr çevrelerin aynı yerde miting düzenleyebildiğine işaret ederek aynı imkânın kendisine de tanınmasını istedi.

Kara Harp Okulu mezuniyet töreninde disipline aykırı hareket ederek ayrı ve korsan bir yemin töreni gerçekleştiren ve “Mustafa Kemal’in askerleriyiz” diye bağıran teğmenler ve onların amirleriyle ilgili disiplin soruşturması tamamlandı. Yemine katılan yaklaşık üç yüz teğmen değil sadece başı çektiği belirtilen beşi ve korsan yemini önlemeyen veya önleyemeyen üç subay ordudan atıldı. Muhtemelen bu disiplin kararı yargıya taşınacak ve konu daha uzunca bir süre gündemde kalacak.

Ahlak, aynen hukuk gibi, genel bir insani kurallar demetidir. Kimine göre akıldan kimine göre dinden kimine göre de insani tecrübeden kaynaklanır. Bu görüşlerin hepsinde bir doğruluk payı vardır. Mesela akıl ile ahlak kuralları arasındaki ilişki, kuralların doğmasında değilse bile izlenmesinde dikkat çeker. Bazılarının dini ve dindarları dışlamasına rağmen dinler aynı zamanda en büyük ahlak kodlarıdır. Bu yüzden, ateistlerin bile bir ahlak sistemi olarak dinlere düşmanlık etmemesi gerekir... Bir diğer bakış, ahlakın ortak insani hayat tecrübeleri sonucu doğduğudur. Bu görüşte de doğruluklar bulmak mümkün; çünkü insani hayata yardımcı olmayan ahlak kuralları, nereden kaynaklanırsa kaynaklansın, benimsenemez ve korunamaz.