Mehmet Oruç

Seyyid Abdülkâdir-i Geylânî hazretleri buyurdu ki: "İnsanlar dört kısımdır:

Nasihat etmek, dinimizin çok mühim bir emridir. Gücü yeten müslümanlar, hakkı, doğruyu söylemezse, yani emr-i maruf ve nehy-i münker yapılmazsa, o ülkenin başına büyük belaların geleceğini dinimiz haber vermektedir.

Peygamber efendimiz buyurdu: "Bir kimse, beni çocuklarından, ana babasından ve herkesten daha çok sevmedikçe, imanı tamam olmaz"

"Allah'ın varlığına ve birliğine, Hazreti Muhammed'in O'nun kulu ve elçisi olduğuna ve Kur'an-ı kerim'deki bütün esaslara, olduğu gibi iman etmeyen bir kimse İslam inancına göre cennete giremez."

Nasihatlerin, çeşitleri, öncelikleri vardır. İslam büyükleri nasihatların dört çeşit olduğunu bildirmişlerdir. Allahü teâlâ için nasihat:

İnsanlara nasihat edecek, emri marufta bulunacak kimsenin insanları iyi tanıması lazımdır. İnsanları tanımayan, onların hallerine göre davranmayan sıkıntıya düşer, fayda yerine zarar meydana gelir.

Herkes nasihatta, emri marufta bulunamaz. İslam büyükleri, başkalarına nasihatta bulunabilmek için üç şartın bulunmasının lazım olduğunu bildirmişlerdir: İlim, Akıl ve İhlas.

Allah adamları, herkese nasihat etmezlerdi. Yapacakları nasihat ve tavsiyelerini ancak kabûlünü umdukları, iyi karşılanacağını zannettikleri kimselere yaparlardı. Aksi halde nasihat vermekten sarf-ı nazar ederler; elverişli ve uygun tarafından bir yolunu buluncaya kadar tehir ederlerdi.

İslam büyükleri, nasihat edecek, emri marufta bulunacak kimsenin öncelikle kendisinin ettiği nasihata uygun yaşamasının şart olduğunu bildirmişlerdir.

İslam büyükleri bildikleri iyi ve doğru şeyleri, bilmeyenlere, en güzel tarzda öğretirlerdi. Çünkü ilmin zekatı, bilmeyenlere ilmi öğretmekle ödenir.

"Mallarını Allah yolunda harcayanların hali, yedi başak bitiren ve her başağında yüz dane bulunan bir tohuma benzer. Allah dilediğine daha fazla da verir." (Bekara 261)

Allah adamları, birbirlerine çokça nasihat ederler ve kendilerine yapılan nasîhatları da hüsn-i kabul ile karşılarlardı.

Allahü teâlâ, insanı ve bütün varlıkları âciz, muhtaç olarak yaratmıştır. Bedenin çeşitli şeylere ihtiyâcı vardır. Hastalandığı zaman, tedâvi olmaya muhtaçtır. Hastalıkların çeşitli sebepleri mevcuttur. Bunların ekserîsi ise, çok yemekten ileri gelmektedir. Az yiyenin vücûdu sıhhatli olur.

"Kibirden kurtulmak ve nefsimi ayaklar altına almak için büyük bir hakarete maruz kalmam lâzımdı. Yâni çok zarardan kurtulmak için az zararı tercih ettim. Böylece kalbimi kibir pisliğinden temizlemiş oldum..."

Orucun fert bakımından pek çok faydaları yanında toplumun huzurunu da sağladığı çok önemli faydaları vardır.

Oruç, imsaktan akşama kadar bir süre basit bir aç kalma olayı değildir. Oruç, köklü bir irade terbiyesi, insanı kötü alışkanlıklardan temizleyen, çirkin davranışlardan uzaklaştıran ve iyi huylar kazandıran bir ibadettir. Nitekim, Peygamber efendimiz şöyle buyuruyor: "Her kim yalan söylemeyi ve yalanla iş görmeyi bırakmazsa Allah onun yemesini, içmesini bırakmasına değer vermez."

Başta oruç olmak üzere, dinin emir ve yasakları, insanı terbiye eder, aşırılıklara mani olur; insanın "insanî" sınırlar içinde kalmasını sağlar.

İbadetlerin faydaları sadece fertlerle sınırlı değildir. Bazı ibadetler toplum düzen ve ahengini önemli ölçüde etkiler. Mesela oruçta bu özellik çok bariz ve belirgin bir şekilde gözlemlenir. Cemaatle kılınan namazların sosyal ilişkiler açısından ne kadar önemli etkisi olduğunu kim inkâr edebilir?

Müslüman bütün ibadetlerde olduğu gibi orucu da Cenab-ı Hak emrettiği için tutar. Ancak, emredilen şeylerde de nice hikmetler, faydalar vardır. Örneğin, orucun bedenimize o kadar faydası vardır ki, birçok batılı ilim adamı, ileride doktorların reçetelerine ilaç yazdıkları gibi, "şu kadar gün oruç tutacaksın" diye yazacaklarını da bildiriyorlar. Zaten Peygamber efendimiz de, "Oruç tutunuz, sıhhat bulunuz" buyurmuştur.

İslam büyüklerinin bir âdeti de, tutulması haram günlerin dışında senenin bütün günlerini oruçlu olarak geçirmeleri idi. Çünkü oruç tutanlara büyük müjdeler vardı.