Mehmet Oruç

Yahyâ bin Zekeriyyâ aleyhisselam bir defasında İblîs'e rastladı. "Ey İblîs! Bana söyle, insanlardan en çok kimi seviyorsun ve onlardan en çok kime kızıyorsun?" deyince, İblîs şöyle cevap verdi: "Bana göre insanların en sevimlisi, cimri mü'mindir. En çok kızdığım da, günahkâr fakat cömert olan kimsedir."

Hikmet ehli birisi, oğluna nasihatinde buyurdu ki: "Oğlum! Eğer şerefin zirvesine çıkmak istiyorsan, ahde vefa göster. Vefâ ile doğruluk, ikiz kardeş gibidir. İkisinin de neticesi iyilik ve din güzelliğidir. Bir kimsede bu iki haslet birlikte bulunursa, bu iki haslet, o kimse için kötü hâllere karşı kale olurlar."

Hayâ, yanî kötü iş yapınca utanmak üç kısımdır. Birincisi; hayâ mertebelerinin en yükseğidir ki, takvâ sahiplerinin ve Allahü teâlânın velî kullarının hayâsıdır. Bunlar, Allahü teâlâdan hayâ ederler. Bu hayâ, Allahü teâlânın yasak ettiği şeylere taşmamak, O'nun emirlerine itaat edip, yasaklarından sakınmaktır.

Hadîs-i şerîfte buyuruldu ki: "İnsanlarla muâmelesi olan kimse, onlara zulmetmesin. Onlara bir şey anlatan kimse, onlara yalan söylemesin. Onlara vaatte bulunan kimse, vadinden dönmesin. Böyle olan kimse, mürüvveti kemâle eren, adâleti apaçık ortaya çıkan, (Müslüman) kardeşleri tarafından sevilen kimselerden olur."

Bir hadîs-i şerîfte; "Kıyâmet gününde mîzâna konacak şeylerin ilki, güzel ahlâktır" buyuruldu. Diğer bir hadîs-i şerîfte de, "Kul, güzel ahlâkı sebebi ile, gündüzleri oruç tutan, geceleri ibâdet edenlerin derecesine ulaşır." buyuruldu.

Hadîs-i şerîf: "İstediğin gibi yaşa bir gün öleceksin! Kimi seversen sev bir gün ayrılacaksın! Ne yaparsan yap bir gün hesabını vereceksin!"

Muhammed Hadimi hazretleri buyuruyor ki: "Hasetçi, boşuna yorulmuş, üzülmüş olur. Üstelik büyük günaha girmiş olur. Çünkü haset etmek, Allahü teâlânın takdirini değiştirmez. Haset, sinirleri bozar, ömrün azalmasına sebep olur. Hasedin, haset edilene dünyada ve ahirette hiç zararı olmaz. Üstelik faydası olur. Haset ettiği kimsede nimetlerin azalmadığını, arttığını görerek sinir krizleri geçirir. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki: "Mümin imrenir, münafık haset eder.", "Müslüman hayırlı olur. Haset edince hayır kalmaz."

Resulullah efendimiz buyurdu ki: "Üç şey insanı felakete götürür:Cimrilik, nefse uymak ve ucb sahibi olmak." Ucb eden yani, kendini ve ibadetlerini üstün gören, günahlarını hatırlamaz. İbadetine şükretmez. Şükre ihtiyaç olmadığını zanneder. Allahü teâlânın kendine ihsan ettiği ibadet etme nimetini kendinden bilir, kabiliyeti ile övünür. İlmi ile ucbeder, yani ilmini beğenir, kimseye bir şey sormaz, nasihat dinlemez.

Hikmet ehli bir zât buyurdu ki: "Üç şeyden uzak olan, üç şeye nail olur. Açgözlülükten uzak olan, zenginliğe kavuşur. Cimrilikten uzak olan, şerefe kavuşur. Ucbdan, kibirden uzak olan, kerâmete kavuşur." Kendisini ve ibâdetlerini beğenmeye ucb denir. Ucbeden kimse, kendi kusur ve kabahatlerini göremez. Kendisini medhedenlerin yaltaklanma ve yalanlarından lezzet alır. Çünkü medh, ucb sebeplerinin kuvvetlilerinden ve kibir sebeblerinin şiddetlilerindendir.

Hazreti Ali buyurdu ki: "Riyakârın dört alâmeti vardır. Yalnız iken tembeldir. İnsanlarla beraber iken gayretlidir, övüldüğü zaman daha fazla çalışır. Zemmedildiği (kötülendiği) zaman çalışmasını azaltır."

Kâ'b-ül-Ahbâr hazretleri buyurdu ki: "Nemîmeden, söz taşımaktan sakınınız. Çünkü nemime yapan kimse, kabir azâbından kurtulamaz." Yahyâ bin Eksem hazretleri buyurdu ki: "Nemmâm, sihir yapandan daha kötüdür. Çünkü sihir yapanın uzun zaman uğraşıp da yapamadığını, nemmâm bir anda yapar."

İslam büyükleri buyurdular ki: "Ekmeğini insanların etleriyle (gıybet ederek) yiyen kimse, kendini manevî kirlerin içine atmış olur. Selef-i sâlihînden bazısı, abdesti bozulunca hemen abdest aldığı gibi, ağzından gıybet olan bir söz kaçırmış olsa, hemen abdestini tazelerdi. Yine onlardan bazıları oruçlu iken gıybet etmiş olsalar, o günkü oruçlarını kaza ederlerdi. Fıkhî bakımdan, gıybet yapılınca tekrar abdest almak veya orucu kaza etmek lâzım olmadığı hâlde, o büyükler, emirlere bağlılıktaki yükseklikleri, günahlardan son derece kaçınmaları ve gıybetin çirkinliği sebebiyle böyle yaparlardı.

Mâlik bin Dînâr hazretleri buyurdu ki: "Şu beş şey bedbahtlığın alâmetidir: Birincisi, gözün yaşarmaması, ikincisi kalbin katı olması, üçüncüsü hayâsızlık, dördüncüsü dünyaya düşkünlük, beşincisi, rızkından endişe etmek." "Üç şey gönlü öldürür. Çok yemek, çok uyumak ve çok konuşmak."

"Doğudan batıya kadar bütün Müslümanların haklarını koruma işi bana verildi. Bundan daha zor bir iş olur mu? Üzüntümün sebebi budur!.."

Süfyân-ı Sevrî hazretleri, hased etmeyenin zihni açık olur, demiştir. Hiçbir hasedçi murâdına kavuşmamıştır. Kimseden hürmet görmemiştir. Hased, sinirleri bozar. Hased edenin ömrü kısa olur. Esma'î hazretleri buyurdu ki: Bir köylüye rastladım. Yüzyirmi yaşında idi. Çok yaşamasının sırrını sordum. "Çünkü, hiç hased etmedim" dedi.

Hazreti Lokman Hakîm'in nasihatlerinden: Yavrum, kötü huydan, sıkıntı vermekten, sabırsızlıktan sakın! Bu hasletler karşısında hiçbir arkadaşın sana dürüst davranmaz ve seninle aralarında dâima bir mesafe bırakırlar. İşini sev; sık sık karşılaştığın olaylar karşısında sabret! İnsanlara karşı güzel huylu ol! Zira huyu güzel olan, herkese güler yüz gösteren ve bunu yaygınlaştıran, iyiler yanında nasîbini alır; ona karşı iyi kimseler sevgi besler, kötüler de ondan uzaklaşır.

Hazreti Lokman Hakîm'in nasihatlerinden: Yavrum, dünya derin bir denizdir. Çokları onda boğulmuştur. O denizde senin gemin Allah'tan takvâ olsun. Bineğin Allah'a imanın ve yolun Allah'a tevekkül olsun.

Hasan-ı Basrî hazretleri buyurdu ki: Allahü teâlâ, hatâ olarak veya unutarak yaptıklarımızı bağışladı. Bize, hoşlanmayacağımız, yâhut gücümüzün yetmeyeceği şeyleri teklif etmedi. Normal zamanlar için harâm kıldığı birçok şeyi zarûret hâllerinde helâl saydı. Bize beş şey verdi:

Ey oğul! Yemekten önce ve sonra ellerini yıka. Bu hal fakirliği giderir, göze kuvvet verir. (Ellerini yıkadıkta, ıslak olan parmaklarının ucunu gözlerinin pınarına koyup geriye doğru silse, o kimse, Allahü tealanın izniyle, göz ağrısı görmez.)

Beş şeyi yapmayan, beş şeyden mahrûm olur: 1- Malının zekâtını vermeyen, malının hayrını görmez. 2- Uşrunu vermeyenin, tarlasında, kazancında bereket kalmaz. 3- Sadaka vermeyenin, vücudunda sıhhat kalmaz.