SGK aman vermiyor. Gerçekten çalışmadan SSK’lı gösterilenleri tek tek yakalamaya devam ediyor. Gazetedeki köşemize ve sosyal medya hesaplarımıza gelen iletilerden çok sayıda kişi sigortalılıklarının ya da emekliliklerinin iptal edildiğinden feveran etmektedir.
Bu okuyucularımızla yaptığımız yazışmalardan aynen tahmin ettiğim üzere istisnasız tamamının bilerek veya bilmeyerek gerçekte hiç çalışmadıkları hâlde hatta SSK’lı gösterildikleri iş yerlerinin isim/ünvan ve adresini dahi bilmedikleri anlaşılmaktadır.
Önceki yazılarımızda da altını çizerek belirttiğimiz üzere herhangi bir iş yerinden hizmet akdine göre gerçek ve fiilî olarak çalışmadığı hâlde kendini SSK’lı (4/1-a) gösterenler SGK açısından sahte sigortalı olarak kabul etmektedir. Keza SGK uygulamasında sigortalılık için yasada öngörülen şartları yerine getirmiş olmak gerekmektedir. Bu şartlar da bir işverene bağımlı olarak ücret mukabili fiilen ve gerçekten çalışıyor olmaktır. Belirtilen şartları yerine getirmeden ister para karşılığı ister parasız kendisi sigortalı gösterilenlerin sigortalılıkları iptal edilmekte, hatta emekli olmuş olsalar bile emeklilikleri de iptal edilip almış oldukları emeklilik maaşları gecikme zammı ve cezasıyla birlikte SGK tarafından geri alınmaktadır.
SGK, sahte iş yerlerinin ve bu iş yerlerinden bildirilen sahte sigortalıların tespit edilmesi amacıyla 2016 yılı içerisinde gerçekleştirilen “Sahte İş Yeri ve Sahte Sigortalılık Tespit Projesi” kapsamında, veri ambarındaki bilgileri kullanarak sahte iş yeri olma ihtimali yüksek olan iş yerlerini belirlemeye çalışmaktadır. Sahte iş yeri analizlerindeki bulgularla oluşturulan 100’e yakın parametre kullanılarak, 2011-2016 yılları arasında tescil edilen faal/gayri faal yaklaşık 4,6 milyon iş yeri sahte olma ihtimallerine göre sınıflandırılmıştır. Ayrıca veri ambarındaki sahte iş yeri ve sahte sigortalılık durumlarıyla ilişkili olabilecek çok sayıda değişken kullanılarak tahmin algoritmaları geliştirilmiştir. Sahte olma ihtimalleri yüksek olan iş yerleri, dosyalarının bulundukları SGİM’lere gönderilerek denetime sevk edilmeleri sağlanmıştır.
2016 yılındaki verilere göre sahte iş yerlerinin ortalama faaliyet süresi 1.022 gün iken, proje kapsamında belirlenen sahte iş yerlerinin ortalama faaliyet süresi 360 günün altına düşürülmüştür. Özellikle 2023 yılı sonrasında bildirge veren çok sayıda sahte iş yeri tespit edilmiş olup söz konusu iş yerlerinin sahte sigortalı bildirme süreleri kısaltılmıştır. Sahte iş yeri tespit süresi kısaldıkça, hem mağdur olan sigortalı sayısı azalmakta hem de kurum zararı minimum seviyeye çekilmektedir.
Projenin başlamasıyla birlikte 2024 yılına kadar 11 fazda yürütülen çalışmalara devam edilmiş ve bu yılın içinde 12. 13. ve 14. faz çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Bahsi geçen proje kapsamında yapılan tespitler neticesinde; sahte olduğu anlaşılan iş yerleri, kuruma bildirilen sahte sigortalılara ilişkin veriler aşağıdaki tabloda gösterilmiştir
Tablo: Sahte İşyeri ve Sigortalılığın Tespiti Projesine İlişkin Bilgiler
SGK tarafından ‘sahte işyeri’ kodu konulan işyeri dosyaları hakkında SGK’nın Sosyal Güvenlik Denetmenleri tarafından düzenlenen denetim raporları bulunduğundan sigortalı tescil ve hizmet servislerince işverence verilen muhtasar prim ve hizmet belgeleri ‘1’, dört aylık sigorta primleri bordroları ise ‘T’ kodu girilerek hizmet iptali yapılıyor. Daha sonra sigortalıya ait işe giriş bildirgesi silinerek, bu iş yerinden sigortalı adına hizmet bildirimi ve birleştirme işlemleri yapılmıyor. Sahte iş yerinden bildirim yapılmış ise bu iş yerinden bildirilen sigortalıların hizmeti ve tescili geciktirilmeksizin iptal ediliyor.
Sahte sigorta yaptıranlar emekli olmuş olsalar bile SGK emekliliklerini iptal ederek ödemiş olduğu emeklilik maaşlarını gecikme zammı ve cezasıyla geri almaktadır. Ayrıca sahte sigortalılıkla faydalanılan sağlık harcamaları da faiziyle geri alınmaktadır.
Diğer yandan sahte sigortalı gösterilen kişiler ile sahteciliğe karışan iş yerleri ile diğer kişiler hakkında Cumhuriyet Savcılıklarına suç duyurusunda da bulunulabilmektedir.
İsa Karakaş'ın önceki yazıları...
