%30’luk zammın emekli ve emekli adaylarına yansımaları

Ülkemizde mevcut emeklilere EYT’lilerin de ilave edilmesiyle birlikte Cumhuriyetimizin yüzüncü yılında emekli sayısı 15 milyonu fazlasıyla aşacaktır. Hâl böyle iken emeklilerle ilgili en ufak bir gelişme doğal olarak gündemi belirlemektedir.

 

Cumhurbaşkanımız tarafından önce %25 ardından %30’a yükseltilen emeklilik maaşlarının güncellenmesi oranlarına ilişkin Kanun 13.01.2023 tarihinde Resmî Gazete'de yayımlandı.

 

Bu muvacehede çeyrek asrı aşkın zamandan beri işi-gücü-mesleği sadece SGK/sosyal güvenlik olan ve emeklilik konusunda en çok çalışma ve eser ortaya koymuş bir uzman olarak son günlerde yaşanan kafa karışıklıklarına açıklık getirmek maksadıyla yapmış olduğum tespitleri paylaşacağım.

Emeklilik (Malullük, yaşlılık ve ölüm) sigortaları yönünde maaşlarının belirlenmesinde özelikle kullanılan güncelleme katsayısının çok önemli olduğunu söyleyebiliriz. 2023 yılı öncesi (özel sektör için 01.01.2023, kamu sektörü için 15.01.2023 tarihinden önce) emekli olanlar için tüm veriler netleşmiş olup %30’luk zam aynen yansımıştır.

 

2023 yılı emeklilik talebinde bulunan sigortalılara bağlanacak aylıklarda kullanılacak güncelleme katsayısının hesaplanmasında; gayrisafi yurtiçi hasıla gelişme hızının (GH) her yıl 1 Nisan’da açıklanması nedeniyle GH açıklanana kadar 2022 yılı en son temel yıllı tüketici fiyatları endeksindeki (TÜFE) artış oranının bir önceki yılın Aralık ayına göre değişiminin (2022 yılı yıllık TÜFE oranının) % 64,27 olması nedeniyle, Nisan/2023 ayına kadar hesaplanan aylıklarda güncelleme katsayısı %64,27 olarak dikkate alınacaktır.

 

2023 yılında bağlanacak emeklilik aylıklarında SGK Kanununun ilgili maddelerine göre 2023 yılı Ocak ayı itibarıyla hesaplanan aylık tutarlarının dosya bazında ödenmesi gereken miktar esas alınmak kaydıyla 2023 yılı Ocak ayından geçerli olmak üzere %30 oranında artırılacaktır. Ancak aynı prim ödemiş ve aynı SPEK bildirimi SGK’ya bildirilmiş olmasına karşın 2023 yılında emekli olanlar ile 2022/Temmuz-Aralık döneminde emekli olanlar arasında emeklilik maaşının miktarı açısından yüksek dalgalı enflasyon verileri nedeniyle önemli farklar olmuştur. Bunun teknik nedenlerini burada uzun uzun anlatmak imkânsız olmakla birlikte sadece bu tespitimizin bilinmesinin kâfi olduğunu söyleyebilirim.

 

Yukarıda açıkladığımız tespitlerimiz SSK ve Bağ-Kur emeklileri ve emeklilik adayları için geçerlidir. Memur ve kamu görevlilerin emeklilik maaş hesaplaması ve artırılması ise tamamen farklıdır. Zira hâlen eski Emekli Sandığı kanundaki esaslara göre işlem yapılmaktadır.

 

Memur ve kamu görevlileri, ister 2022 yılında ister 2023 yılında emekli olsun hiç ayrım olmadan memur maaşlarına yapılan %30’luk emeklilik maaşı güncellemesinden faydalanacaktır.

 

Memur emeklilerinin en önemli sorunu ise ABO değildir. Daha önceki yazılarımızda da gündeme getirdiğimiz üzere keseneğe esas kazançların tamamının emeklilik hesaplanmasında dikkate alınmamasıdır.

 

Maalesef bu konunun TİS yapan sendikalar tarafından halen toplu sözleşmelere derç edilmediğini muşahede etmekteyiz. Bu nedenle emekli olmak istediği hâlde çok sayıda memur alacağı maaşında önemli oranda kayıp olduğundan emekli olamamaktadır.

EYT’lilerin sabırsızlıkla bekledikleri yasal düzenlemenin artık bu ay içerisinde TBMM’ye gelmesi gerekmektedir.Şubat ayında yürürlüğe girmesiyle birlikte Mart ayında EYT’liler maaşlarına kavuşacaktır.

 

Malullük ve yaşlılık sigortasından ödenen aylıklar ve aylıklar ile birlikte her ay itibarıyla yapılan ödemeler toplamının dosya bazında, (5454 s. K.) gereğince yapılacak ek ödeme dâhil 5.500,00 TL'den (ek ödemesiz 5.288,46 TL) az olamayacağı öngörüldüğünden, bu kapsama giren aylıklar 2023 Ocak ödeme döneminden itibaren yeni belirlenen tutar üzerinden ödenecektir.

 

Buna göre asgari ücret üzerinden az miktarda SGK primi ödeyen; SSK, Bağ-Kur, Tarım Bağ-Kur… EYT’lilerin çoğunluğunun eline 5.500 TL emekli maaşı geçecektir.        

***

“Hayat kimi sevdiğin ve kimi hissettiğindir.” Tony Robbins