1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü’nde çalışan hakları

1 Mayıs günü; bir asrı aşkın süreden beri dünyada birçok ülkede işçilerin birlik ve dayanışmasını ifade eden bayram olarak kutlanmaktadır. Ülkemizde ise 2009 yılından beri 1 Mayıs günü, Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanuna göre resmî tatil olarak hukuk sistemimizde yerini almıştır. 

Bu nedenle 1 Mayıs günü işçi hiç çalışmazsa bile o günün ücretinin tam olarak ödenmesi yasal bir zorunluluktur. Okuyucularımızdan gelen iletiler de göz önünde bulundurularak bu yazımızda 1 Mayıs günü çalışanların hakları izah edilmiştir.

 

 

1 Mayıs İşçi ve Emekçiler Bayramı gününde işçinin iş yerinde çalışıp çalışmayacağına toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmeleri ile kararlaştırılabilir.

Belirtilen sözleşmelerde hüküm bulunmaması hâlinde söz konusu günlerde çalışılması için işçinin onayının alınması gerekmektedir.

 

 

İş hukukumuzda ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışma karşılığı olmaksızın o günün ücretinin ödeneceği, tatil yapılmayarak çalışıldığında ise, ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ücretin ödenmesi gerektiği hükme bağlanmıştır. 

Buna göre 1 Mayıs gününde iş yerlerinde çalışan işçilere;

Ödenmesi gerekecektir. Yüzde usulünün uygulandığı iş yerlerinde de işçi ücretlerinin işverence işçiye ödenmesi gerekmektedir.

Örneğin bir firmada yazılımcı olarak çalışan Eymen Bey, aylık maktu 30.000 TL ücret alıyorsa, günlük ücreti 1000 TL’dir. Eymen Bey, 1 Mayıs günü çalışmışsa maaşında ve sigortasında herhangi bir eksiltme yapılmadan ücreti tam yatırılacaktır. Ancak örneğimizde Eymen Bey, 1 Mayıs günü tatil yapmayarak çalışırsa o gün için 1000 TL yerine 2000 TL ücrete hak kazanacaktır. Bu durumda 2023/Mayıs ayında Eymen Beye 30.000 TL yerine aylık 31.000 TL ücret ödemesi yapılması gerekecektir. Yapılan bu ücret artışının aynı zamanda SGK emekliliğine de faydası olacaktır.

 

 

Ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde işçi normal çalışma süresinin üzerinde çalışıp fazla mesai yaparsa ayrıca ilave bir günlük ücrete ek olarak %50 zamlı fazla çalışma ücretine de hak kazanmaktadır.

Bu nedenle 1 Mayıs günü çalışan işçiler fazla mesai yapmazlar ise her halükârda çifte yevmiyeye hak kazanacaktır. Fazla mesai yaparlarsa çift yevmiyenin yanı sıra her fazla mesai saati için %50 zamlı fazla çalışma ücretine de hak kazanacaklardır.

Hemen belirtelim fazla mesai ücretleri de işçinin emeklilik maaşının hesabında SGK tarafından dikkate alınmaktadır.

 

 

Yasal düzenlemeler gereği işveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse, işçi haklı sebeple iş sözleşmesini feshederek kıdem tazminatını da alabilir. Bayramda zamlı ücreti ödenmeyen işçi de iş sözleşmesini feshedebilir.

Bayramda çalışıp da %100 zamlı ücreti ödenmeyen işçi işten ayrılmamış ise Çalışma İş Kurumu İl Müdürlüklerine ya da Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Müfettişlerine bir dilekçe ile şikâyette bulunabilir. İşten ayrılmış ise önce ara bulucuya gitmesi gerekmektedir.

Ara bulucuda uzlaşamamış ise iş mahkemesine başvurabilecektir. Bayram günlerinde çalıştığını iddia eden işçi, bu iddiasını ispatla yükümlüdür.

Hem idari hem de mahkeme safhasında işçinin imzasını taşıyan bordro bu konuda -sahteliği ispat edilinceye kadar- kesin delil niteliğinde kabul edilmektedir.

İmzalı bordroda yer alan bayram ve genel tatil ücreti ödemesinin yapıldığı varsayılır. Bordroda ilgili bölümün boş olması ya da bordronun imza taşımaması hâlinde işçi, bayram günlerinde çalıştığını her türlü delille ispat edebilir.

Ulusal bayramlarda çalışıldığının ispatı konusunda iş yeri kayıtları, özellikle iş yerine giriş çıkışı gösteren belgeler, iş yeri iç yazışmaları, yazılı delil niteliğindedir. Ancak, sözü edilen çalışmanın bu tür yazılı belgelerle kanıtlanamaması durumunda, tarafların dinletmiş oldukları tanık beyanları ile sonuca gidilmektedir. Bununla birlikte, iş yerinde çalışma düzenini bilmeyen ve bilmesi mümkün olmayan tanıkların anlatımlarına değer verilmemektedir.

1 Mayıs günü tatilinde normal çalışma süresini ya da bu çalışma ile birlikte fazla çalışma yapan işçinin ücretlerini ödemeyen işverenlere her bir işçi ve fiil için ayrı ayrı idari para cezası uygulanmaktadır.