18 yaş öncesi memuriyetin emekliliğe etkisi
24 Temmuz 2023 02:00 | Güncelleme :2 Ekim 2023 19:38
2008/Ekim ayı öncesinde memur ve memur gibi sosyal güvenlik kapsamında bulunan kamu görevlilerinin emeklilik işlemleri diğer sigortalılardan farklı olarak Emekli Sandığı Kanunu’na göre yapılmaktadır.
Genel olarak memurların sosyal güvenliğinde 18 yaş şartı esas alınmaktadır. Ancak Emekli Sandığı Kanunu’na göre bir meslek veya sanat okulunu bitirenlerden, Türk Medeni Kanunu hükümlerine göre kaza-i rüşt kararı almak suretiyle öğrenimleri ile ilgili Kanuna tabi göreve girenler hakkında 18 yaşını bitirmiş olma şartı aranmamaktadır. Bununla birlikte;
> 01/12/1971 tarihinden önce kaza-i rüşt kararı alanların,
> Öğrenimleri ile ilgili görevlere kaza-i rüşt kararı almak suretiyle vekil olarak başlayanların,
> Ticaret Lisesi mezunlarından kaza-i rüşt kararı alarak göreve başlayanların,
18 yaşın altında geçen süreleri fiilî hizmet sürelerinden sayılmayacaktır.
Harp Okulları, fakülte ve yüksekokullarda Türk Silahlı Kuvvetleri hesabına okuyan veya kendi hesabına okumakta iken askerî öğrenci olanlar ile astsubay sınıf okulu ve astsubay meslek yüksekokulu öğrencilerinden, öğrenci iken kaza-i rüşt kararı almış olanların, subay ve astsubay nasb edildikleri veya göreve başladıkları tarihten itibaren geçen süreleri ise fiilî hizmet sürelerinden sayılmaktadır.
Bunlardan, okulu bitirip göreve başladıktan sonra kaza-i rüşt kararı alanların ise fiilî hizmet süresi kesinleşen kaza-i rüşt kararının verildiği tarihten itibaren başlamaktadır.
Kaza-i rüşt kararının kesinleşmemesi hâlinde 18 yaşın dolum tarihinden önce geçen sürelerin fiilî hizmet süresinden sayılması mümkün değildir. Ayrıca, Maliye Meslek Lisesi, Meteoroloji Meslek Lisesi, Tapu Kadastro Mesleki Lisesi, Öğretmen Okulu ve benzeri okullardan mezun olup kaza-i rüşt kararı alanlardan mecburi hizmet yükümlülüğü olanların ilgili kurumlarda öğrenimleriyle ilgili göreve ilişkin kadro bulunmaması nedeniyle başka kadrolara atananlardan mecburi hizmet yükümlülüğü olduğuna dair belge veya atama onaylarında mecburi hizmet yükümlüsü oldukları tespit edilenlerin 18 yaşın altında geçen süreleri fiilî hizmet sürelerinden sayılmaktadır.
EMEKLİ SANDIĞI BAKIMINDAN GEÇERLİ DOĞUM TARİHİ
Emekli Sandığı iştirakçilerin emeklilikte hangi doğum tarihine itibar edileceği anılan Kanununda yer verilmiştir. Buna göre 18 yaşın doldurulduğu tarihin tespitinde;
> Emeklilikle ilgili göreve ilk kez başlayanlarda, atama sırasında kurumlara gösterilen nüfus cüzdanlarındaki doğum tarihleri,
> Nüfus cüzdanı ile nüfus kayıtları arasındaki doğum tarihlerinde farklılık varsa nüfus kayıtlarındaki doğum tarihleri,
> 18 yaşın dolumundan sonra yaş düzeltmesi yapılmışsa, 18 yaşın dolumu tarihindeki doğum tarihleri (asıl doğum tarihi),
> 18 yaşın dolumundan önce yaş düzeltmesi yapılmışsa, bu düzeltme 18 yaşın dolumundan sonra kesinleşse de düzeltilen doğum tarihleri (tashihi doğum tarihi),
Esas alınacaktır. 18 yaşın dolumundan önce alınmış mahkeme kararı ile yapılan yaş düzeltmesi, kararın emeklilik hakkı tanınan göreve girişten sonra alınmış olması hâlinde dahi emeklilikte geçerli olacaktır.
Dolayısıyla düzeltilmiş doğum tarihlerine göre 18 yaşlarını doldurdukları tarihten sonra geçen bütün sürelerin (mahkeme kararından önce geçen süre dahil) fiilî hizmet süresi olarak kabul edilmektedir. Ancak, eski bir kayda veya belgeye göre yapılacak düzeltmeler yaş tashihi (yaş düzeltmesi) niteliğinde olmayıp, kayıt tashihi (kayıt düzeltmesi) niteliğinde olduğundan, eski bir belgeye veya kayda istinaden yapılan düzeltmeler, 18 yaşın dolumundan sonra yapılsa dahi geçerli olacaktır.
Ayrıca, doğum tarihlerinde;
> Ay gösterilmemiş ise o yılın temmuz ayının birinci günü,
> Ay yazılı gün gösterilmemiş ise o ayın birinci günü,
doğum günü sayılacaktır. Ancak, TSK Mensuplarının Kanunda belirtilen yaş hadleri nedeniyle emekliye sevk işlemlerinin, doğum tarihleri 1 Eylül’den önce olanlar için 1 Eylül, 1 Eylül’den sonraya rastlayanlar için ise izleyen yılın 1 Eylül tarihi itibariyle yapılmaktadır. Bu, TSK mensuplarının yalnızca yaş haddi hesabında geçerli olup, 18 yaşın dolum tarihinin tespitinde açıkladığımız genel kurallar geçerli bulunmaktadır.
İŞTİRAKÇİLİĞİN SONA ERMESİNDE YAŞ HADDİ
Emekli Sandığı bakımından iştirakçiliğin başlangıcı için yaş şartı getirildiği gibi, sigortalılığın sona ereceği yaş haddi için de düzenlemelere yer verilmiştir.
Buna göre sigortalıların vazifeleri ile ilgilerinin kesilmesini gerektiren yaş haddi genel olarak 65 yaşını doldurdukları tarih olarak belirlenmiş olmakla birlikte çeşitli ünvanlar veya kurumlara göre ayrı ayrı belirlenen yaş hadleri bulunmaktadır. Dolayısıyla bu yaş hadleri yaş haddinden emeklilikte dikkate alınarak işlem yapılmaktadır.