Asgari ücrete ilişkin beklentiler ışığında; neti ve işverene maliyeti

Asgari ücret başta işçi ve işverenler olmak üzere kendi primlerini yatıranlar, işsizlik ödeneği alanlar, hastalık nedeniyle raporlu olanlar hatta memurlar dâhil olmak üzere neredeyse toplumun tamamını doğrudan veya dolaylı olarak ilgilendirmektedir. Hâl böyle olunca bütün gözler bu ay sonuna kadar açıklanması gereken yeni asgari ücrete odaklandı.

 

Geçen sene aynı ayda asgari ücret, net %50’den fazla artırılmasına rağmen içinde bulunduğumuz yüksek enflasyon rakamlarına bağlı olarak artan hayat pahalılığıyla birlikte mevcut asgari ücretin bir yıl boyunca uygulanmasının çalışanları çok zor durumda bırakacağı alenen ortaya çıkınca 1 Temmuz 2022 tarihinden itibaren 6 yıl sonra ilk defa ikinci kez artırılmıştır. Belirtilen tarihten itibaren yaklaşık %30 oranında güncellenen asgari ücret, hâlen işçilere net 5.500,35 TL olarak uygulanmaktadır.

 

 

 

Asgari ücret belirlenirken aile esas almıyor

 

 

 

İş Kanununa göre asgari ücreti, işçinin normal bir çalışma günü karşılığı ödenen ve işçinin gıda, konut, giyim, sağlık, ulaşım ve kültür gibi zorunlu ihtiyaçlarını günün fiyatları üzerinden asgari düzeyde karşılamaya yetecek miktarda olması gereken en az ücrettir. Dolayısıyla asgari ücret belirlenirken sadece işçinin kendi şahsı esas alınmakta olup aile fertleri de esas alınarak belirlenmemektedir.

 

Bu bağlamda asgari ücret işçinin yaşı, medeni hâli ve çocuk sayısı dikkate alınmadan hangi ilde ve sektörde olursa olsun standart tek bir asgari ücret uygulanmaktadır.

 

SGK aracılığıyla işverenlere yönelik 20’yi aşkın teşvik ve destek uygulanmaktadır. İşverenlere uygulanan bu desteklere rağmen işçilere yönelik prim desteği bulunmamaktadır.

 

İşçinin brüt asgari ücretinden %14 oranında SGK primi ve %1 oranında işsizlik sigortası primi olmak üzere %15 oranında kesinti yapılmaktadır. Bu bağlamda evli eşi çalışmayan ile çocuklu işçilere bu kesinti miktarı yani SGK işçi payında %2, %4 veya %6 ya da uygun görülen diğer bir indirim oranında desteklemesi şeklinde daha adil ve hakkaniyete uygun hâle getirilebilir.

 

Görüldüğü üzere evli ve çocuklu işçilere verilecek asgari ücrette pozitif yönde yapılacak iyileştirmenin istihdamla ilgili endişeleri de giderecek şekilde yapılmasına yönelik çok sayıda alternatifler mevcut bulunmaktadır.

 

 

 

Asgari ücrette beklenti hâline gelen rakam

 

 

 

Hükûmet yetkililerinden gelen çok sayıda pozitif yöndeki açıklamalar, işçileri temsilen asgari ücret komisyonunda yer alan TÜRK-İŞ’in 7.785 TL olarak tespit ettiği açlık sınırının altında bir rakamla komisyona katılmayacağına ilişkin açıklaması ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının asgari ücret anketine göre işçi ya da işveren olmayan çeşitli mesleklere sahip kişilerin asgari ücreti için ortak beklentisi 7 bin 845 TL olarak ilan etmesi 2023 asgari ücretinin en az 8000 TL olması yönünde beklentileri oluşturdu. Artan hayat pahalılığı ve alım gücünün de düşmesi ile birlikte Cumhurbaşkanımızın bu rakamı 8 bin 500 TL’ye kadar yükselteceği yönünde beklentileri artırdı.

 

Asgari ücretin brüt 10 bin TL belirlendiğini varsayarsak buna göre yapacağımız örnek nitelikte hesaplama aşağıdaki tabloda gösterilen şekilde olacaktır.

 

 2022/Ocak ve yine 2022/Temmuz ayında ilan edilen asgari ücretlerde olduğu gibi yeni asgari ücret de gelir vergisi ve damga vergisinden muaf tutulacağı beklenmektedir. Böylece brüt asgari ücretten aşağıdaki tabloda gösterildiği üzere sadece %14 oranında SGK işçi payı ile %1 oranındaki işsizlik sigortası payı kesilecektir. Vergi kesintisi ise olmayacaktır. Sonuçta asgari ücretli işçinin eline net 8.500- TL geçecektir.

 

 

 

 

 

 

ÖRNEK İŞVERENE MALİYET HESABI

 

 

 

Aşağıda yer verdiğimiz tablodaki hesaplamada %20,5 olan işveren SGK uzun vadeli sigorta kolları priminden %5 oranındaki SGK teşviki düşürülerek hesaplama yapmıştır. Dolayısıyla kaçak ya da sahte sigortalı çalıştıran veya SGK prim borcunu ödemeyen işverenlerin maliyeti %5 daha fazla olacaktır. Buna göre yapacağımız hesaplamada asgari ücretin işverene maliyeti aşağıdaki tabloda gösterildiği gibi 11.750 TL olarak hesaplanacaktır.