Bu bayramda çalışan ve emeklilere yapılacak ödemeler

20 Nisan Perşembe günü ramazan ayının son günüydü. Bu sene de mübarek Şehr-i Ramazan sona erdi. 21 Nisan 2023 Cuma günü aynı zamanda bayramın ilk gününe denk geldi.

Bugün 22 Nisan 2023 bayramın 2. günü. Yarın 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı ile birlikte aynı zamanda bayramın son günüdür. Hâl böyle iken hem çalışanlar hem de emekliler özelikle de ilk emeklilik maaşını alan EYT’lilerden çok sayıda sual gelmektedir. Okuyucularımızın suallerine toplu cevap olmak üzere Ramazan Bayramı’nda çalışan ve emeklilere yapılacak ödemelere bu yazımızda yer verilmiştir.

 

Bayramdan önceki gün ile birlikte toplamda üç buçuk günlük Ramazan Bayramı günleri özel ve kamu kesimi dâhil olmak üzere tüm çalışan işçiler açısından da aynı zamanda resmî tatildir. Ramazan Bayramı’nda işçilerin çalışıp çalışmamasına göre özel hakları bulunmakta olduğundan yapılacak ödemelerin hesabı da özellik arz etmektedir. Diğer yandan 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı da Ramazan Bayramı’nın son gününe denk gelmiştir.

 

İş hukukumuzda dinî bayram günlerinde çalışma karşılığı olmaksızın o günün ücretinin ödeneceği, tatil yapılmayarak çalışıldığında ise, ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ücretin ödenmesi gerektiği hükme bağlanmıştır. 

 

Bayramlarda işçilerin çalıştırılmaması genel kural olmakla birlikte bayramda çalışıp çalışmayacağı toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmesiyle kararlaştırılması tarafların karşılıklı iradelerine bırakılmıştır. Sözleşmelerde hüküm bulunmaması hâlinde söz konusu günlerde çalışılması için işçinin onayının alınması şarttır. İş yerlerinde çalışan işçilere her bir bayram günü için;

 

· Hiç çalışmazlarsa, bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücretleri tam olarak,

 

· Tatil yapmayarak çalışırlarsa ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ilave ücret ödenmesi gerekecektir.

 

Yüzde usulünün uygulandığı iş yerlerinde de işçi ücretlerinin işverence işçiye ödenmesi gerekmektedir. 

 

Örneğin bir markette kasiyer olarak çalışan Fatma Hanım, aylık 12.000 TL ücret alıyorsa, günlük ücreti 400 TL’dir. Fatma Hanım, her bir bayram günü çalışmazsa maaşında ve sigortasında herhangi bir eksiltilme yapılmadan ücretleri tam olarak yatırılacaktır. 

 

Ancak örneğimizdeki Fatma Hanım, tatil yapmayarak çalışırsa; o gün için 400 TL yerine 800 TL’ye hak kazanacaktır. Bu durumda Fatma Hanım’ın üç buçuk günlük (bayramdan önceki gün için yarım günlük) Ramazan Bayramı’ndan bir gün önce ve bayram günlerinin tamamında çalıştığını varsayarsak bugünler için (3,5X400)=1.400 TL kazanacaktır. Böylece örneğimizde adı geçen Fatma Hanım’a 2023 Mayıs ayı için toplamda 13.400 TL ödeme yapılması gerekecektir. Diğer yandan bu ücret artışının SGK emekliliğinde de faydası olacaktır.

Bayram günü olarak kabul edilen günlerde işçi normal çalışma süresinin üzerinde çalışıp fazla mesai yaparsa ayrıca ilave bir günlük ücrete ek olarak %50 zamlı fazla çalışma ücretine de hak kazanmaktadır. Bu nedenle bayram günü çalışan işçiler fazla mesai yapmazlar ise her halükârda çifte yevmiyeye hak kazanacaktır. Fazla mesai yaparlarsa çift yevmiyenin yanı sıra her fazla mesai saati için %50 zamlı fazla çalışma ücretine de hak kazanacaklardır. Hemen belirtelim ki; fazla mesai ücretleri de işçinin emeklilik maaşının hesabında SGK tarafından dikkate alınmaktadır.

Bu ay içinde emekli aylığı almaya hak kazanan EYT’liler dâhil olmak üzere emeklilik ikramiyeleri genel olarak bütün emeklilere ödenmektedir. 14 Nisan-19 Nisan günleri arasında aylık bağlama işlemleri sona eren EYT’lilere de ikramiyeleri ödenmiştir. İşlemleri devam edenlerden dilekçelerini mart ayında verenlerin tamamı da ikramiye almaya hak kazanmıştır. Bu nedenle endişeye mahal bulunmamaktadır.

 

Emeklilik ikramiyesi 2018, 2019 ve 2020 yıllarında enflasyon göz önünde bulundurmaksızın 1.000 TL olarak sabit bırakılmıştır. İlk defa 2021 yılında  %10 oranında artırılarak 1.100 TL’ye çıkarılmıştır. Bu bayramda ise 1.100 TL’den 2.000 TL’ye yükseltilmiştir. Ancak hak sahipleri ile iş göremezlik ödeneği alan bazı okuyucularımız hesaplarına ikramiyenin eksik yattığını bir yanlışlık olup olmadığını sormaktadır.

2.000 TL’lik ikramiyenin her emekliye aynı oranda ödenmeyeceğinin altını çizelim. Buna göre SSK, BAĞ-KUR ve Emekli Sandığından kendi çalışması nedeniyle normal emekli olanlara 2.000 TL ödenmiştir. Ancak;

Esas alınarak ödeme yapılmıştır.