Genel sağlık sigortası sosyal güvenlik reformunun en önemli ayağını teşkil etmektedir. Belirli istisnalar dışında neredeyse toplumun tamamını kapsamaktadır. Hatta ülkemizde öğrenim gören öğrenciler ile ikamet eden yabancıları bile kapsamaktadır. 30 gün primim bulunan zorunlu sigortalılar ile isteğe bağlı sigortalılar genel sağlık sigortasından otomatikman faydalanabilmektedir.
Bunların dışında kalan işsizler, kaçak sigortalı çalışanlar, hiçbir işte çalışmayanlar, 18 yaşından sonra öğrenim hayatını sonlandıranlar, 20 yaşını aşan lise mezunları ile 25 yaşını aşan üniversite mezunu işsizler, sigortasız tarım işçileri, sigortasız ev hizmetlerinde çalışanlar ile hiçbir sigortalılığı bulunmayıp sağlık harcamalarını kendi cebinden karşılayanlar ile diğer tüm sosyal güvenliği olmayan vatandaşlar, 1 Ocak 2012 tarihinden itibaren gelir testi ve genel sağlık sigortası kapsamında yer almaktadır.
Ancak hâlen bu durumun farkında olmayan ve her ay hanesine (asgari ücrete göre değişen 2023 yılı için) 300,24 TL borç ve borca ait gecikme zammı ile cezası uygulanan çok sayıda vatandaşımız bulunmaktadır. Hâl böyle iken belirtilen kişilerin yüklü miktarda birikmiş genel sağlık sigortası borcu bulunmaktadır.
Kamuoyunda "Torba Yasa" olarak bilinen “Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” TBMM komisyonlarına intikal ettirildi. Kanun teklifinde yer alanlara cazip fırsatlar öngörülmektedir.
GELİR TESTİ İLE BORÇTAN KURTULMA FIRSATI!
Herhangi bir kapsamda sosyal güvencesi olmayan vatandaşların prim ödeyip ödeyemeyeceklerini; ödeyeceklerse ne kadar prim ödeyeceğini belirleyen işlem gelir testidir. Gelir testi yaptırmak bu kapsamdaki vatandaşlarımız için daha önceden mecburi idi. Bu zorunluluk 2017 yılında kaldırılmıştı. Ancak düşük gelirli olanlar için bu testi yaptırmak avantajlı bulunmaktadır.
Keza ikametgâhın bulunduğu yerdeki Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarına müracaat ederek yapılacak gelir testi sonucunda gelirin aynı hanede yaşayan aile içinde kişi başına düşen tutarı asgari ücretin 1/3’ünün altında çıkması hâlinde tek kuruş GSS primi yatırmadan genel sağlık sigortasından faydalanmak mümkün olacaktır.
TESTİ YAPTIRMAYANLARA HER AY BORÇ YAZILIR
Geliri brüt asgari üçte birinin üzerinde olan kişilerin ödemesi gereken prim tutarı brüt asgari ücretin %3’ü tutarındadır. Bu nedenle 2023 yılı için bu kapsamdaki kişilerin ödeyeceği prim tutarı aylık 300,24 TL’dir.
Gelir testi yaptırmayan kapsamdaki kişiler gelirleri düşük olsa bile her ay 300.24 TL borç ve borca ait gecikme zammı ile cezası uygulanmaktadır. Bu borç zaman geçtikçe yüklü miktara ulaşmaktadır.
GECİKME CEZASI VE GECİKME ZAMMI SİLİNECEK
Torba Kanunla birlikte 2022 Aralık ayı ve öncesine ait 60/g kapsamındaki genel sağlık sigortası prim borcu aslının, 31.Temmuz 2023 tarihine kadar ödenmesi hâlinde gecikme cezası ve zammının tamamının tahsilinden vazgeçilecektir.
Genel olarak primlerini kendi ödeyenlerce, e-Devlet üzerinden, şahsen veya posta yoluyla dosyalarının olduğu yerdeki Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü veya Sosyal Güvenlik Merkezi’ne müracaat edebilmektedir.
Ancak kapsamda bulunan kişilerin genel sağlık sigortası prim borçlarının yapılandırılması için daha önceki yıllarda yapılan uygulamalarda başvuru şartı aranmamıştı. Bu kişilerin otomatik olarak borçları yapılandırıldığından, otomatik olarak yapılandırılan genel sağlık sigortası borçlarını e-Devlet üzerinden veya bankalar aracılığıyla öğrenip takip etmeleri imkânı verilmişti. Aynı uygulamanın bu yapılandırma döneminde de uygulanması öngörülmektedir. Konuyla ilgili SGK Genelgesi yayınlanınca başvuru detayları netleşecektir. O zaman bu köşemizden GSS başvuru usulleri detaylı olarak açıklanacaktır.
BORCUN TAMAMEN SİLİNMESİ
Daha önce hiç gelir testi yaptırmamış GSS sigortalılarının, 30 Haziran 2023 tarihine kadar gelir testine başvurmaları ve hane içindeki gelirlerinin asgari ücretin brüt tutarının üçte birinden az olduğunun tespiti hâlinde genel sağlık sigortası prim borçları silinecek ve primleri devlet tarafından ödenecektir.
Borcunu yapılandıranlar hem kendileri hem de bakmakla yükümlü oldukları kişiler sağlık hizmetlerinden diğer sigortalılar gibi yararlanabilecektir.
Son olarak söz konusu kanunun daha yürürlüğe girmediğini bu uygulamadan faydalanmak için kanunun yürürlüğe girmesinin beklenmesi gerektiğinin altını çizelim…
***
“Mutluluk; ürküntü duymadan kendinin farkına varabilmektir.” Walter Benjamin