Kalkınma planında SGK ile ilgili öngörülen düzenlemeler
Sosyal güvenlik toplumu oluşturan bütün bireylerin bu günlerini etkilediği gibi yarınlarını da çok yakından ilgilendirilmektedir. Bu nedenle sosyal güvenlik ile ilgili en ufak bir değişiklik hemen dikkat çekmektedir.2024-2028 dönemini kapsayan 12. Kalkınma Planında sosyal güvenlikle ilgili göze çarpan tespit, değişiklik ve yenilikler öngörülmektedir.Kalkınma Planında önümüzdeki 4 yılda öngörülen düzenlemelere bu yazımızda yer verilmiştir.
YAŞLANAN NÜFUSUN SGK’YA ETKİLERİ
Nüfusun yaşlanması tüm ülke sosyal güvenlik sistemleri için büyük sorun teşkil etmektedir. Yaşlı bağımlılık oranı nüfusun yaşlanmasıyla birlikte 1990 yılından bu yana küresel olarak artış göstermektedir. Dünyada ortalama olarak 2019 yılında çalışma çağındaki her 100 kişiye karşılık 16 yaşlı bulunurken 2050 yılında bu sayının 28’e ulaşacağı tahmin edilmektedir.Ülkelerin demografik yapılarındaki bu değişimlerin iş gücü piyasaları, sosyal güvenlik sistemleri, kamu maliyesi, kamu hizmetleri ve finansmanı üzerinde daha fazla yük oluşturması söz konusu olmaktadır.Türkiye’de nüfus artış hızının yavaşlaması başta olmak üzere küresel düzeydeki demografik değişim sürecine benzer bir eğilim görülmektedir. Doğurganlık hızının 1,62 ile dünya ortalamasının altında seyrettiği ülkemizde yenilenme kapasitesinin altına düşülmüş 21 olmasının etkisiyle nüfus giderek yaşlanmakta, doğuşta beklenen hayat süresi uzamakta, yaşlı bağımlılık oranı ve ortalama evlenme yaşı artmaktadır.Bu tespitlerden hareketle nüfusun artırılarak sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilirliğinin sağlanması için tedbirler alınması öngörülmektedir.Diğer yandan yaşlı nüfusun artacağı ülkelerde sosyal güvenlik ve emeklilik sistemleri, evrensel sağlık hizmetleri ve akıllı bakım yöntemlerinin kritik önem arz ettiği tespiti yapılmaktadır. Buradan hareketle sistemli bir bakım sigortasının kurulması planlanmaktadır.
SOSYAL GÜVENLİKLE ALINACAK GENEL TEDBİRLER
Kalkınma Planında sosyal güvenlik kapsamının genişletilerek prim tabanı güçlendirilmesi ve hizmet kalitesinin artırılması hedeflenmektedir. Bu bağlamda sisteme girişlerin kolaylaştırılması için farklı meslek ve gelir gruplarına yönelik yeni uygulamalar geliştirilmesi başta olmak üzere;Kolay işverenlik uygulamalarının yaygınlaştırması,Düşük gelirli esnaf, sanatkâr, çiftçiler ve mevsimlik çalışanlar gibi gruplara özel sosyal sigorta programlarının oluşturulması,Sosyal güvenlik mevzuatı ve uygulamaları değişen iş gücü piyasası şartlarına ve yeni nesil esnek çalışma modellerine uyumlu hâle getirilmesi,Dijitalleşmeyle birlikte geleneksel iş yeri kavramının dışında ortaya çıkan yeni çalışma modellerinin sosyal güvenlik sistemiyle uyumlaştırılması için teknik ve hukuki altyapının güçlendirilmesi,Sosyal güvenlik uygulamalarının başta kısmi süreli çalışma olmak üzere esnek çalışma modelleriyle uyumunun artırılması,Kişilerin daha çok istihdamda kalmasını teşvik eden, hakkaniyeti ve aktüeryal dengeyi önceleyen düzenlemeler hayata geçirilerek sosyal güvenlik sisteminin mali sürdürülebilirliğinin güçlendirilmesi ve;Sosyal güvenlik sisteminin sade ve etkin bir yapıya kavuşturulması için istihdam teşvikleri gözden geçirilecek, hizmet sunumunun kalitesinin artırılması, öngörülmektedir.
SAĞLIK HİZMETLERİNE İLİŞKİN HEDEFLER
Sağlıkla ilgili özellikle genel Sağlık Sigortası sisteminin sürdürülebilirliğinin güçlendirilmesi, kişilere alternatif bir sağlık güvencesi sağlanması ve sağlık hizmet sunumundaki kapasitenin etkin kullanımı için tamamlayıcı sağlık sigortacılığının teşvik edilecek olması dikkat çekicidir. Ayrıca;
> Sağlık hizmetlerinde öngörülebilirlik ve sürdürülebilirlik dikkate alınarak ilaç ve tedavi harcamalarının daha etkin hâle getirilmesi,
> Beşerî tıbbi ürünlerin geri ödeme sisteminde alternatif modellerin kullanılmasının sağlanması,
> Sağlık hizmetlerinin finansmanında değer bazlı geri ödeme yöntemlerinin kullanılması sağlanacak, ödenen ilaç ve tedavilere yönelik düzenli aralıklarla geriye dönük analizler yapılarak ödeme listelerinin etkinliğinin artırılması,
> Akılcı ilaç kullanımı teşvik edilerek ilaç ve tedavi harcamalarını rasyonelleştirecek tedbirlerin alınması,
> Devlet Malzeme Ofisi ile birlikte “Sağlık Market” uygulamasının kapsamı genişletilerek ilaç ve tıbbi malzeme tedarik zincirinin daha da güçlendirilmesi ve
> Sağlık hizmetlerinin geri ödemesinde risk analizini ve hizmet sunucularının davranışlarını dikkate alan denetim modellerinin geliştirilmesi öngörülmektedir.