Küçük yaşta sigortalı olanların EYT'liliği

Çocukların bedensel, zihinsel ve ahlaki gelişmeleri, eğitim ile güvenlikleri göz önünde bulundurularak iş mevzuatında çocuk çalıştırmada birtakım sınırlamalar ve kurallar getirilmiştir. Bu kurallara uyulmak suretiyle çocuklar hafif işlerde çalıştırılabilmektedir. Dolayısıyla çocukların hizmet akdine göre çalıştırılmaları hâlinde SSK (4/1-a) kapsamında sigortalı yapılmaları mecburidir. Bağ-Kur ve Emekli Sandığına tabi çalışmalarda durum farklıdır.

EYT düzenlemelerinin gündemde olduğu bu günlerde 18 yaşın altında çocuk yaşlarda sigortalı olarak çalışmış çok sayıda okurumuz bu çalışmaların EYT kapsamında nasıl ele alınacağını merak etmektedir.

18 yaşın altında geçen hizmetlerde genel kural

SGK mevzuatına göre genel olarak emeklilik (malullük, yaşlılık ve ölüm) sigortalarının uygulanmasında, 18 yaşından önce malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi olanların sigortalılık sürelerinin 18 yaşını doldurdukları tarihte başladığı kabul edilmektedir.

18 yaşından önceki süreler için ödenen emeklilik (malullük, yaşlılık ve ölüm) sigortaları primleri, sadece prim ödeme gün sayılarının hesabına dâhil edilmektedir. Dolayısıyla 08.09.1999 ve öncesi sigortalılığı bulunması nedeniyle EYT kapsamında bulunan çocukların sigortalılık sürelerini 18 yaşını doldurdukları tarihte başladığı kabul edilerek hesaplanacaktır. Primler yönünden ise bir sıkıntı olmayacaktır. Keza primler prim ödeme gün sayılarının hesabında dikkate alınacaktır.

Kaza-i rüşt kararı avantaj sağlar

Bağ-Kur (4/1-b) ve Emekli Sandığı (4/1-c) kapsamındaki sigortalılardan, bir meslek veya sanat okulunu bitirerek, Türk Medenî Kanunu hükümlerine göre mahkemece ergin kılınmak suretiyle, öğrenimleriyle ilgili görevlerde çalışanlar için 18 yaşın bitirilmiş olması şartı aranmamaktadır.

Bu kapsamda 18 yaşın altında kaza-i rüşt kararı tarihinden itibaren başlayan sigortalılık başlangıç tarihleri, aynı zamanda sigortalılık süresinin başlangıç tarihi olarak esas alınacaktır. Hâl böyle iken mahkeme kararı ile kaza-i rüşt kararı aldırmış olanlar için 18 yaş altındaki hizmetler aynen büyüklerde olduğu gibi işleme alınacağından EYT’lilik için avantaj sağlayacaktır.

Malullük ve ölüm aylıklarındaki durum

SGK Kanununun yürürlük tarihinden önce sigortalı olan SSK (4/1-a) ve Bağ-Kur (4/1-b) sigortalıları için yalnızca yaşlılık emeklilik aylığı bağlanmasında geçerli olan 18 yaş uygulaması, malullük ve ölüm aylıklarında uygulanmayacaktır.

Diğer yandan 1/Nisan /1981 tarihinden önce malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tescil edilmiş olanlar hakkında, sigortalılık süresinin 18 yaşın doldurulduğu tarihten başlayacağına ilişkin hükmünün uygulanmayacağı öngörülmüştür.

Buna göre, 4/1-(a) sigortalılarının, sigortalılık süresinin başlangıcı;

• 1/4/1981 tarihinden önce ise yaşa bakılmaksızın sigortalılık süresinin başlangıç tarihi,

• 1/4/1981 (dâhil) tarihinden sonra ise 18 yaşın doldurulduğu tarih,

olarak dikkate alınacaktır. Ancak, 18 yaş öncesinde geçen çalışma süreleri prim ödeme gün sayısına ilave edilecektir.

Sigortalıların eski SSK (506 s.) Kanununa göre aylığa hak kazanma şartlarının belirlenmesinde 18 yaş uygulamasına bakılmaksızın, ilk işe giriş tarihine göre yaş, prim ödeme gün sayısı ve sigortalılık süresi şartları tespit edilecektir. Söz konusu şartlardan sigortalılık süresi şartının tahsis talep tarihinde yerine gelip gelmediği incelenirken ise, 18 yaş uygulamasına bakılacaktır. 

Eş ve çocukların sigortalılığı

Bir işverenin iş yerinde ücret karşılığı çalışan ve ücretleri iş yeri kayıt ve belgelerine usulüne uygun bir şekilde intikal ettirilen eş, sigortalı sayılacaktır. Ancak herhangi bir ücret ödenmeyen eş ise sigortalı sayılmayacaktır.

SGK mevzuatında işverenin iş yerinde çalışan çocukları, ana, baba ve kardeşleri için herhangi bir istisna hükmü yer almadığından, işverenin hısımları hizmet akdine dayanarak çalıştıkları takdirde sigortaya tâbi tutulacaklardır.

Ancak, baba veya anasına ait işyerinde çalışan mümeyyiz küçüklerin vasinin iştiraki ile yazılı olarak yapılmış ve hâkim tarafından tasdik edilmiş bir hizmet akdi mevcut olmadıkça sigortalı sayılmalarına imkân bulunmamaktadır. Bununla beraber işverenin 18 yaşını bitirmiş veya 18 yaşından evvel evlendiğinden reşit sayılmış çocukları hizmet akdi mevcut ise sigortalı sayılacaklardır.

              ***

“Gençken bilgi ağacını dikmesek, yaşlandığımız zaman gölgesine sığınacak bir yerimiz olmayacaktır.” S.R. CHAMFORT