Postalar hâlinde işçi çalıştırmada dikkat edilecek hususlar
20 Mayıs 2023 02:00 | Güncelleme :2 Ekim 2023 19:40
Nitelikleri dolayısıyla sürekli çalıştıkları için durmaksızın birbiri ardına postalar hâlinde işçi çalıştırılarak işletilen veya nöbetleşe işçi postaları ile yapılan işlerde, çalışma sürelerine, gece çalışmalarına, hafta tatillerine ve ara dinlenmesine ilişkin özel hususlara dikkat etmek gerekmektedir. Aksi takdirdi İş Kanunu uyarınca işverenler hakkında birtakım müeyyideler uygulanmaktadır.
ÖNCEDEN DUYURMA ZORUNLULUĞU
İşveren veya işveren vekilleri, posta sayısı ile her postanın işe başlama ve bitirme saatlerini, postalar hâlinde çalıştırdıkları işçilerin ad ve soyadlarını, ara dinlenmelerini, hafta tatillerini ve bunlara ilişkin değişiklikleri düzenleyerek iş yerinde işçilerin kolayca görüp okuyabilecekleri şekilde ilan etmekle yükümlü bulunmaktadır.
İşveren veya işveren vekilleri, postalar hâlinde işçi çalıştırılarak yürütülen işlerde, her postada çalışan işçilerin ad ve soyadlarını kapsayan listeleri Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından görevlendirilen yetkililer talep edildiğinde sunmak üzere iş yerinde bulundurmakla yükümlüdür.
POSTA SAYISININ TANZİMİ
İşçi postaları; Nitelikleri dolayısıyla sürekli çalıştıkları için durmaksızın birbiri ardına postalar hâlinde işçi çalıştırılarak yürütülen işlerde posta sayısı 24 saatlik süre içinde en az 3 işçi postası çalıştırılacak şekilde düzenlenmesi gerekmektedir. Ancak turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmeti yürütülen işlerde ve bu işlerin yürütüldüğü iş yerlerinde faaliyet gösteren alt işveren tarafından yürütülen işlerde düzenleme 24 saatte iki posta olacak şekilde yapılabilir.
> Yukarıda açıklanan durumlar dışında kalan ve işçi postaları ile yürütülen diğer işlerde 24 saatlik süre içinde çalıştırılacak işçi postaları sayısı, her bir işçi postasının çalışma süresi, İş Kanunu hükümlerinde belirtilen günlük çalışma süresini aşmayacak şekilde düzenlenmesi gerekmektedir.
> Sağlık kuralları bakımından günde 7,5 saat ya da daha az çalışılması gereken işlerde işçi postaları sayısı, her bir postanın çalışma süresi, İş Kanunu hükümlerinde belirtilen günlük çalışma sürelerini aşmayacak şekilde düzenlenmesi elzemdir.
> İşçi postaları sayısının düzenlenmesinde, Millî Korunma Suçlarının Affına, Millî Korunma Teşkilat, Sermaye ve Fon Hesaplarının Tasfiyesine ve Bazı Hükümler İhdasına Dair Kanun hükümleri ile İş Kanununun hükümleri göz önünde tutulması gerekmektedir.
GECE ÇALIŞTIRILMA YASAĞI
Çalışma hayatında "gece" en geç saat 20.00'de başlayarak en erken saat 06.00'ya kadar geçen ve herhâlde en fazla 11 saat süren dönemdir.
İş Kanununda tanımlanan gece dönemine denk düşen 20.00-06.00 saatleri arasındaki işçi postalarında, 18 yaşını doldurmamış çocuk ve genç işçilerin çalıştırılmaları yasaklanmıştır.
ÜCRETTEN İNDİRİM YAPILAMAYACAĞI…
Bir işçi postası ile yürütülen işlerde, ikili ya da daha çok posta sayısının artırılması ya da üç posta hâlinde çalışılan iş yerlerinde günlük çalışma süresinin 7,5 saatin altında tespit edilmesi sonucunda, çalışma sürelerindeki azalma nedeniyle, işçilerin ücretlerinden her ne şekilde olursa olsun, indirim yapılması mümkün değildir.
GECE ÇALIŞMA SÜRESİ
Postalar hâlinde işçi çalıştırılarak yürütülen işlerde, İş Kanununun “Zorunlu nedenlerle fazla çalışma” ve “Olağanüstü hâllerde fazla çalışma” ile “Hazırlama, tamamlama ve temizleme işleri”ne ilişkin öngörülen istisnai hâller dışında işçilerin gece postalarında 7,5 saatten çok çalıştırılmaları yasaktır. Ancak turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmeti yürütülen işlerde işçinin yazılı onayının alınması şartıyla yedi buçuk saatin üzerinde gece çalışması yaptırılabilir. Bu fıkranın uygulanmasında;
> Turizm hizmeti yürütülen işler; ilgili mevzuatı uyarınca Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından turizm işletmesi belgesi veya turizm yatırımı belgesi verilen ya da belediye tarafından turizm işletmesi olarak faaliyet göstermek üzere işletme belgesi verilen tesislerde,
> Özel güvenlik hizmeti yürütülen işler; Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun kapsamında İçişleri Bakanlığınca faaliyet izni verilen özel güvenlik şirketlerinde veya özel güvenlik görevlisi olarak herhangi bir iş yerinde,
> Sağlık hizmeti yürütülen işler; Sağlık hizmeti sunan ve/veya üreten; gerçek kişiler ile kamu ve özel hukuk tüzel kişilerin iş yerinde ve bunların tüzel kişiliği olmayan şubelerinde, Sosyal Hizmetler Kanununda tanımlanan sosyal hizmet kuruluşlarında,
Çalışan işçiler ile bu iş yerlerinde alt işveren tarafından çalıştırılan işçileri kapsar. Çalışma süresinin yarısından çoğu gece dönemine rastlayan bir postanın çalışması, gece çalışması sayılmaktadır.
İŞÇİ POSTALARININ DEĞİŞME SÜRESİ
Gece ve gündüz işletilen ve nöbetleşe işçi postaları çalıştırılarak yürütülen işlerde postalar; en fazla bir iş haftası gece çalıştırılan işçilerin, ondan sonra gelen ikinci iş haftasında gündüz çalıştırılmaları suretiyle ve postalar birbirlerinin yerini alacak şekilde düzenlenir. Zorunluluk olmadıkça işçilerin postaları değiştirilemez. Ancak İş Kanununun “Gece süresi ve gece çalışmaları”na ilişkin hükümler uyarınca, gece çalışması nedeniyle sağlığının bozulduğunu raporla belgeleyen işçiye işveren, imkânların elverdiği ölçüde gündüz postasında durumuna uygun bir iş verilmesi gerekmektedir.
İşin niteliği ve yürütümü, iş sağlığı ve güvenliği göz önünde tutularak, gece ve gündüz postalarında iki haftalık nöbetleşme esası da uygulanması mümkündür.
İŞÇİLERİ DİNLENDİRME MECBURİYETİ
Posta değişiminde işçiler sürekli olarak en az 11 saat dinlendirilmeden çalıştırılamaz. Bu hüküm, postası değiştirilen işçilere de uygulanır.
Diğer yandan postalar hâlinde işçi çalıştırılarak yürütülen işlerde, işçilere, İş Kanununun “Ara dinlenmesi”ne ilişkin esaslar çerçevesinde ara dinlenmesi verilmesi gerekmektedir… İşin niteliği, bir iş yerinin aynı bölümündeki bütün işçilere aynı saatte ara dinlenmesi verilmesine imkân bırakmıyorsa, bu dinlenme, işçilere, gruplar hâlinde arka arkaya çalışma süresinin ortalarından başlayarak İş Kanunu esaslarına göre verilir. Postalar hâlinde işçi çalıştırılarak yürütülen işlerde, işçilere, haftanın bir gününde 24 saatten az olmamak üzere ve nöbetleşme yolu ile hafta tatili verilmesi zorunludur.