Air-bag ça­lı­şı­yor...

De­li­kan­lı, ne­fes ne­fe­se ve son de­re­ce mah­cup bir ta­vır­la eve ge­lir. Ma­ru­za­tı şöy­le­dir: -Ba­ba, sa­na bir iyi ve bir de kö­tü ha­be­rim var. Ba­ba, en­di­şey­le tep­ki ve­rir: -Kö­tü ola­nı söy­le... Ev­lat, ağ­zın­da­ki bak­la­yı çı­ka­rır: -Ka­za yap­tım, fa­kat "air-bag" ça­lı­şı­yor! *** Ge­çen­ler­de bu fık­ra­yı ha­tır­la­dım. Eko­no­mi söz ko­nu­su ol­du­ğun­da, esas iti­ba­riy­le kö­tü ha­ber­ler al­sak da, yan ürün ola­rak ba­zı te­sel­li­ler­le va­zi­ye­ti ida­re edi­yo­ruz. Ka­za­yı biz yap­ma­dık; ABD yap­tı, ama en­teg­re ol­du­ğu­muz fi­nan­sal sis­tem ma­ri­fe­tiy­le, ken­di­mi­zi kü­re­sel sar­sın­tı­nın için­de bul­duk. Vak­tiy­le le­hi­mi­ze ça­lı­şan sis­tem, aley­hi­mi­ze ça­lış­ma­ya baş­la­dı. Fi­nan­sal çal­kan­tı, bi­ze de bu­laş­tı. Ne mi yap­tık? Mer­kez Ban­ka­sı'nın, YTL ve dö­viz li­ki­di­te­si­ne iliş­kin ens­trü­man­la­rı, bir baş­ka ifa­dey­le, "amor­ti­sör ve air-bag (ha­va yas­tı­ğı)" de­ni­le­bi­le­cek me­ka­niz­ma­la­rı, şim­di­ye ka­dar iyi bir sı­nav ver­di. Dal­ga­lı kur, "şok em­me" fonk­si­yo­nu­nu ba­şa­rıy­la ye­ri­ne ge­tir­di. *** Ge­le­lim önü­müz­de­ki yı­la... 2009'da ne olur? Her şey­den ön­ce şu­nu be­lir­te­lim. Dı­şa­rı­sı dü­zel­me­den, içe­ri­yi is­tik­ra­ra ka­vuş­tu­ra­bil­mek müm­kün de­ğil. Pe­ki dı­şa­rı­nın dü­zel­me­si ne de­mek? İyi­leş­me­yi na­sıl his­se­de­ce­ğiz? An­la­şıl­dı­ğı ka­da­rıy­la, dış fi­nans­ma­nın nor­mal­leş­me­si ve kre­di ka­nal­la­rı­nın açıl­ma­sın­dan son­ra iyi­leş­me­yi his­se­de­bi­le­ce­ğiz. Ne za­man mı? İyim­ser se­nar­yo­la­ra gö­re, 2009'un son­la­rı­na doğ­ru. Sa­na­yi üre­ti­mi­nin ge­ri­le­me­si ve is­tih­dam ka­yıp­la­rı, önü­müz­de­ki yı­la da dam­ga­sı­nı vu­ra­cak gi­bi gö­rü­nü­yor. Di­ğer ta­raf­tan, re­el ke­sim açı­sın­dan kı­sıt­lı olan fi­nans­man al­ter­na­tif­le­ri­nin da­ha da da­ral­ma­sı, sür­priz ol­ma­ya­cak. *** Bir ke­re da­ha so­ra­lım: -Dış şok­la­rın et­ki­si­ni ve kap­sa­mı­nı azalt­mak adı­na, "ser­ma­ye ha­re­ket­le­ri­ni sı­nır­la­ya­lım, dal­ga­lı kur­dan vaz­ge­çe­lim, sa­na­yi sek­tö­rü­mü­zü ko­ta­lar­la ve güm­rük du­var­la­rıy­la ko­ru­ya­lım" di­ye­bi­lir mi­si­niz? -Bo­şu­na he­ves­len­me­yi­niz! De­se­niz bi­le, uy­gu­la­ya­maz­sı­nız. Özet­le­mek ge­re­kir­se, 2009, bir­çok sek­tör için "kâr yı­lı" de­ğil, "ar yı­lı" ola­cak. *** Bi­ze dü­şen ne­dir? İçe­ri­de sağ­lam dur­mak, sis­te­ma­tik ha­ta yap­ma­mak, eko­no­mi­nin ba­ğı­şık­lık sis­te­mi­ni çö­ker­te­cek saç­ma­lık­la­ra te­ves­sül et­me­mek çok önem­li. Ak­si tak­dir­de, bi­zi hiç­bir "air-bag" kur­ta­ra­maz!