"Bana bütçeni göster..."

Bana bütçeni göster, senin devletinin nasıl bir devlet olduğunu söyleyeyim!"(*) Yıllar önce, Bedî Necmeddin Feyzioğlu Hoca'nın kitabında, böyle bir cümleye rastlamıştım. Geçmişte siyasi iktidarlar, bütçe dışı kamu kesimini ve bütçeleri, bir "kara defter"e ya da "kara kutu"ya dönüştürdüğünde, bu cümleyi hatırlardım. *** Gelelim konumuza... 2006 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Tasarısı ile 2004 Mali Yılı Kesinhesap Kanun Tasarısı Meclis'te görüşülüyor. Uygulanmakta olan istikrar programının hedefleri açısından baktığımızda, son üç yılın bütçe performansının başarılı olduğunu söyleyebiliriz. Bütçeden ne bekliyoruz? Bütçeden beklenenler genellikle şöyle sıralanıyor: *"Saydamlık" ve "hesap verme sorumluluğu" diye tanımlanan ilkelerin gereklerini yerine getirmek *Mali disiplini sağlamak, yani Faiz Dışı Fazla/GSMH hedefine ve dolayısıyla fiyat istikrarına katkıda bulunmak *Kamusal kaynakları stratejik önceliklere göre tahsis etmek *Harcama ve vergileme süreçlerinde verimliliği sağlamak Ne yapıldı? Bu amaçlara ulaşmak bakımından, bütçenin hazırlanması, onaylanması, uygulanması ve denetlenmesine ilişkin aşamalarda, IMF destekli istikrar programı kapsamında, bir dizi yeni düzenleme ve reform yapıldı. Özetlemek gerekirse: 2003 yılında, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile tanıştık. Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu uyarınca, 2006 yılı bütçesi ile birlikte, Orta Vadeli Program ve Mali Plan çerçevesinde, çok yıllı bütçeleme sürecine giriyoruz. Çok yıllı bütçe, (2006, 2007, 2008) maliye politikası ile ilgili belirsizlikleri ortadan kaldırabildiği ve mali disipline hizmet edebildiği ölçüde, başarılı olabilecek. 2004 yılında, eski isimleriyle, genel ve katma bütçeli kuruluşların tamamı Analitik Bütçe Sınıflandırması kapsamına alındı. Analitik Bütçe Sınıflandırması'nın; 01.01.2005'te mahalli idareler, sosyal güvenlik kurumları, düzenleyici ve denetleyici kurumlar ile özel bütçeli kurum ve kuruluşlarda, 01.01.2006 itibariyle, döner sermayeli kuruluşlar ile diğer kurum ve kuruluşlarda (kamu iktisadi teşebbüsleri hariç) uygulamaya geçilmesiyle birlikte: *Genel devlet tanımına giren tüm kurum ve kuruluşların, mali planlarının ve mali raporlarının uluslararası standartlara uygunluğu sağlanarak, konsolide edilebilmesi *Performans esaslı bütçelemeye temel oluşturması *Mali yapıda, saydamlığın ve hesap verme sorumluluğunun tesis edilmesi hedefleniyor. (**) Önce istikrar... 2003, 2004 ve 2005 yılları esas alınarak bütçe uygulama sonuçlarına bakıldığında, mali disiplini simgeleyen Faiz Dışı Fazla ve Bütçe Açığı/ GSMH hedeflerinin tutturulduğunu, ayrıca borç dinamiklerinin (vade, faiz oranı, borç stoku/GSMH, faiz ödemeleri/toplam vergi gelirleri gibi göstergeler açısından) nispi olarak iyileştiğini görüyoruz. Unutmayalım ki, 2001 yılında toplanan vergilerin tamamı, faiz ödemelerine yetmiyordu. 2005'in ilk dokuz ayında faiz ödemelerinin vergi gelirlerine oranı yüzde 45 düzeyinde gerçekleşti. Yıl sonunda, bu oranın yüzde 41.2 olarak gerçekleşeceği tahmin ediliyor. Ne var ki, bütçedeki iyileşmelerin kalıcı olabilmesi için, sosyal güvenlik açıklarının oluşturduğu riskleri Orta Vadeli Program ve Mali Plan kapsamında ortadan kaldırmak ve hâlâ çok yüksek olan faiz ödemelerinin payını geriletmek gerekiyor. Ne yapalım; önce istikrar, sonra refah! *** (*) Bedî Necmeddin Feyzioğlu: Nazari Tatbiki Mukayeseli BÜTÇE, İstanbul 1981. s.5 (**) Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü'nün açıklamaları www.bumko.gov.tr