Bize de çarptı!

Do­lar, bir­çok ül­ke­nin pa­ra­sı­na kar­şı de­ğer ka­zan­dı. Kü­re­sel kri­zin ne­fe­si­ni, da­ha ya­kın­dan his­set­me­ye baş­la­dık. Ni­ha­yet, biz de na­sip­len­dik. Dö­viz pi­ya­sa­sın­da or­ta­ya çı­kan sert ve hız­lı yük­se­liş, te­dir­gin­lik do­ğur­du. Kü­re­sel li­ki­di­te­ye en­teg­re ol­ma­nın ni­met­le­ri ol­du­ğu ka­dar, kül­fet­le­ri de var. "Ni­met­le­re evet, kül­fet­le­re ha­yır!" de­mek müm­kün mü? Kü­re­sel li­ki­di­te­de or­ta­ya çı­kan sav­rul­ma­lar, bir­çok ül­ke­de ol­du­ğu gi­bi, bi­zim pi­ya­sa­la­rı­mı­zı da et­ki­li­yor. Do­la­yı­sıy­la ne olu­yor? Risk al­gı­la­ma­sı de­ği­şi­yor, ra­hat­sız edi­ci bir ka­şın­tı baş­lı­yor. Ka­şın­tı­nın se­be­bi bel­li: -Do­la­ri­zas­yon! *** Bi­rey, şir­ket, Ha­zi­ne ve Mer­kez Ban­ka­sı ola­rak var­lık­la­rı­nı­zı ve/ve­ya yü­küm­lü­lük­le­ri­ni­zi ya­ban­cı pa­ra cin­sin­den oluş­tur­du­ğu­nuz­da, do­la­ri­ze olu­yor­su­nuz. Ban­ka­la­rı­mı­zın dö­viz po­zis­yon açık­la­rı­nın nor­mal sı­nır­lar­da ol­du­ğu söy­le­ni­yor. Ne var ki, şir­ket­le­ri­mi­zin dö­viz kre­di­le­ri ve açık po­zis­yon­la­rı risk oluş­tu­ru­yor. Di­ğer ta­raf­tan, kü­re­sel kre­di da­ral­ma­sı ve re­ses­yo­nun, dış borç­lan­ma va­de­si­ni kı­sal­tan, ma­li­ye­ti­ni ar­tı­ran, iç ve dış ta­le­bi sı­nır­lan­dı­ran bir di­zi olum­suz et­ki­siy­le ta­nış­ma­ya baş­la­dı­ğı­mı­zı söy­le­ye­bi­li­riz. GECİKTİRMİŞİZ! Ba­zı yer­li ve ya­ban­cı ana­list­le­re gö­re, do­lar­da­ki hız­lı yük­se­li­şi da­ha ön­ce gö­re­cek­mi­şiz. Ne­den mi? Yer­le­şik ger­çek ve tü­zel ki­şi­le­rin dö­viz tev­di­at he­sap­la­rın­dan, 8 Ağus­tos-17 Ekim dö­ne­min­de, yak­la­şık 11.5 mil­yar do­lar ka­dar sa­tış yap­ma­la­rı, YTL'­nin de­ğer kay­bı­nı ge­cik­tir­miş. Ya­ni... Ya­ni­si şu: Ge­cik­tir­miş, ama ön­le­ye­me­miş. Pe­ki, Mer­kez Ban­ka­sı dö­viz li­ki­di­te­si­ni ra­hat­lat­ma­ya yö­ne­lik ola­rak ne­ler yap­tı? Özet­le­mek ge­re­kir­se: -9 Ekim 2008'de, dö­viz de­po pi­ya­sa­sın­da ara­cı­lık fa­ali­ye­ti­ne baş­la­dı. -24 Ekim 2008'de, dö­viz efek­tif pi­ya­sa­sı iş­lem yap­ma li­mit­le­ri­ni, 10.8 mil­yar do­la­ra çı­kar­dı. -Borç ver­me fa­iz ora­nı­nı 0.50 pu­an in­dir­di. -Gün­lük dö­viz alım iha­le­le­ri­ni dur­dur­du. Dö­viz sa­tım iha­le­le­ri­ne baş­la­ya­ca­ğı­nı du­yur­du. Bu ön­lem­le­rin et­ki­le­ri, önü­müz­de­ki haf­ta­dan iti­ba­ren da­ha yo­ğun bir bi­çim­de tar­tı­şı­la­cak. *** Ge­le­lim işin esa­sı­na: İçin­de bu­lun­du­ğu kon­jonk­tür­de ta­şı­ya­bil­di­ği­miz ca­ri açı­ğı, bir baş­ka de­yiş­le, ger­çek­leş­tir­di­ği­miz eko­no­mik bü­yü­me­yi, kü­re­sel ser­ma­ye ile te­sis et­ti­ği­miz se­vi­ye­li be­ra­ber­li­ğe boç­lu­yuz. Do­la­yı­sıy­la, bi­zi ön­ce­lik­li ola­rak il­gi­len­di­ren so­ru şu: -Ca­ri açı­ğı­mı­zı fi­nan­se eden­ler ür­ker mi? -Şim­di­lik, bir bö­lü­mü ürk­müş gö­rü­nü­yor. -Dö­ner­ler mi? -Hiç şüp­he­niz ol­ma­sın, ama za­ma­nı­nı kes­tir­mek ko­lay de­ğil...